عید قربان، آزمون بندگی

قربان به معنای تقرب به خداوند اســت. به طور نمونه گفته می‌شــود اَلصَّ لوةُ قُربانُ کُلِّ تَقی، نماز باید ما را به خدا نزدیک کند . قربان فلســفه قرب به خداوند اســت. در روایات از عید قربان، به نامهای عیدالاضحی و عید نحر یاد شــده که در لغت اشاره به قربانی کردن شتر و یا گوســفند در روز دهم ذی‌الحجه اســت.

 در این روز بندگی، خلوص و عبودیت با عمل قربانی کردن به اوج میرســد. ســر بریدن گوسفند، شــتر یا گاو در این روز نشانه و نماد بریدن تمناهای نفسانی و قطع تمام وابستگی‌ها و شهوانیات است . عیــد را به معنای بازگشــت نیز می‌دانیــم. به بیانی دیگــر اعیاد دینی فرصتهای طلایی برای بازگشت به سوی خدا هستند و برای افرادی که رو به خداوند در حرکتند، فرصت‌هایی برای جهش و برداشــتن گام‌های بلند اســت.

عید قربان هم یکی از فرصت‌های طلایی برای نزدیک شدن به خدا و انس با او اســت. عید قربان یک جشن بزرگ است؛ جشن پیوند بنده با مولایی که در نهایت قدرت، مهربان اســت و در نهایت نزدیکی به ما، دستها از دامن جلال و شکوهش کوتاه و نظرها از دیدار نور جملاش محجوب است.

 همانطور که گفته شــد قربان از قرب به معنای نزدیکی است و این عید حال و هوای ممتازی دارد. انســان با کمی توجه می‌تواند بســیار به خدا نزدیک شود. برنامه‌های عبادی این عید بزرگ بخشی از آیین باشکوه حج اســت.

 حج حجاج بیت‌الله حرام در این روز به پایان رسیده و آنها دوره آزمون بندگی را از ســر گذرانده‌اند. اگر عظمت‌ها و اسرار حج را در نظر نگیریم به همه آنچه در قربان نهفته است، نمی‌رسیم. یک حاجی رخت و لباس دنیوی را می‌ریزد و با لباسی شبیه کفن به سوی خانه خدا می‌رود و روزها و شــب‌ها میهمان او است.

 از آرزوها و مشغولیت‌های دیگر دست کشیده و گردِ خانه محبوب می‌گردد. نماز می‌گزارد و سعی می‌کند. گویا حج قیامتی اســت که در آن دارایی‌ها، مقامــات، رنگها، نژادها و منها رنگ می‌بازد و فقط بندگی می‌ماند و بیرنگی.

پس از این اعمال اســت که فرد به عرفات و منا و مشــعر می‌رود تا نزدیکی به خدا را تجربه کند؛ حضــور در عرفات که از نظر آمرزش گناهان و عظمت رحمتی که در آن جاری است با شب قدر برابری می‌کند؛ اینها همه مقدمات ورود به عید قربان است.

احرام، طواف، عرفات، مشعر، منا، رمی جمرات و سایر اعمال در این روز به پایان رســیده و تقرب انســان به خدا جای جشن و شادی دارد. همه اینها به این معناســت که ســالک عابــد وقتی به عید قربان می‌رسد، دیگر چیزی از نفسانیت و انانیت برایش نمانده است.

او میرود در حالی که نفس مانند بره‌ای رام مهار دســت اوســت و این بره را هم قربانی می‌کند. عید قربان این نیســت که یک حیوان همین طور قربانی شود. این عمل با همه توجهات و معانی و اسرارش باید صورت گیرد.

 با این توجهات درمی‌یابیم که اعمال ساده و عادی که گاهی از روی عادت و گاهی برای ســرگرمی و حتی شاید برای ریاکاری و نام و آبروی موهوم انجام می‌دهیم، اگر با معرفت و توجه انجام شــود تحولات معجزه آسایی در رشــد و شــکوفایی معنوی ما ایجاد خواهد کرد.

توجه به این اسرار، شراره عشق الهی را در دل شعله ور می‌کند و انس و سوز و گدازی را به وجود می‌آورد که تنها با لقاءالله آرام می‌شود.