حجتالاسلام و المسلمین علیرضا اعرافی متولد سال 1338 در شهر میبد یزد و فرزند آیتالله محمد ابراهیم اعرافی از علمای مشهور یزد که از دوستان نزدیک امام خمینی (ره) بود، است.
پدر وی از شاگردان آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری (موسس حوزه علمیه قم) بود و در جریان مبارزات انقلابی مردم یزد و میبد، رهبری مبارزات را برعهده داشت. وی پیش از انقلاب در میبد اقدام به برپایی نمازجمعه کرد و همچنین با صدور اعلامیه به افشاگری علیه رژیم پهلوی پرداخت و چند بار دستگیر و به ساواک منتقل شد.
حجتالاسلام و المسلمین اعرافی پس از گذراندن دروس مقدماتی در شهر خود، در سال 1349 به قم آمد و تحصیل دروس حوزوی را آغاز کرد. وی سال 56 در حالیکه 18 سال داشت وارد درس خارج بزرگان حوزه شد. وی در تفسیر شاگرد آیتالله مشکینی و در علوم هیئت شاگرد علامه حسن زاده آملی بود و کتابهای "فلسفتنا" و "اقتصادنا" نوشته شهید صدر را نزد آیتالله سید کاظم حائری فرا گرفت.
در درس خارج فقه و اصول نیز شاگرد استادان به نامی همچون آیت اللَّه شیخ مرتضی حائری (ره)، آیت اللَّه فاضل لنکرانی، آیت اللَّه وحید خراسانی، آیت اللَّه جواد تبریزی، آیت اللَّه مکارم شیرازی و آیت اللَّه شبیری زنجانی بود. او دروس اسفار اربعه، برهان شفا، فصوص الحکم و تمهید القواعد را هم نزد آیت اللَّه جوادی آملی و بخشی از اسفار را نزد آیت الله شهید مطهری(ره) آموخت. فلسفه را نیز نزد آیت اللَّه مصباح یزدی فرا گرفت.
از همدورهایها و هممباحثههای
حجتالاسلام والمسلمین اعرافی، حجتالاسلام والمسلمین محمدعلی مدرسی یزدی،
حجتالاسلام والمسلمین محمدکاظم بهرامی، حجتالاسلام والمسلمین علی نقی
فقیهی و حجتالاسلام و المسلمین محمد بهشتی بودند.
او در کنار
تحصیل علوم حوزوی، تدریس در حوزه را نیز آغاز کرد و سالها به تدریس اسفار
اربعه و خارج فقه قضا و تربیت (فقه التربیة) اشتغال داشت. به گفته شاگردان
وی نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مبانی امروزین علوم از
ویژگیهای تدریس او بود. او همچنین کتابهای بسیاری را در زمینه علوم
تربیتی به چاپ رسانده است که از جمله آنان میتوان به کتاب فلسفه تعلیم و
تربیت اشاره کرد.
ریاست مرکز جهانی علوم اسلامی و عضویت در هیئت امنای آن، عضویت در شورای فرهنگی - اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، عضویت در شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ریاست پژوهشکاه حوزه و دانشگاه قم، مدیریت گروه علوم تربیتی مؤسسه امام خمینی (ره)، عضویت در هیئت امنای مؤسسه بین المللی هدی، معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم، ریاست هیئت امنای دانشکده علوم قرآنی میبد، عضویت در کنگره دین پژوهان کشور، مدیر مسؤولی فصلنامههای حوزه و دانشگاه، جستار اقتصادی و تربیت اسلامی، عضویت در هیئت امنای دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، عضویت در شورای پژوهشهای علمی کشور و عضویت در هیئت امنای مرکز جهانی و سازمان مدارس خارج از کشور از جمله مسئولیتهای وی از گذشته تاکنون است.
حجتالاسلام والمسلمین اعرافی هماکنون عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور و امام جمعه شهر قم است.
او همچنین در سالهای دفاع مقدس و با حضور در کنار رزمندگان یزدی که در تیپ 18 الغدیر حضور داشتند، به امر تبلیغ و دفاع از کشور در جبهههای نبرد پرداخت.