برکات اجتماعی روزه‌داری

خاکیان در این ایام و لیالی متبرکه که فاصله زمین به حداقل می رسد، آن چنان بال و پر می گیرند که برتر از ملائک، حضور گرم ذات اقدس پروردگار را نیز حس می کنند. همه این دستاوردها را باید مدیون «روزه» و «امساک» دانست که مهم ترین عبادات ماه رمضان است. روزه، ابعاد گوناگونی دارد و آثار فراوانی از نظر مادی و معنوی در وجود انسان می گذارد.

یکی از آثار اجتماعی روزه، درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است؛ همچنین ترویج فرهنگ دینی، تمرین احترام به قانون و دیگر افراد جامعه، کاهش جرایم اجتماعی و... از دیگر برکات ماه مبارک رمضان است.

در ماه رمضان «فقیرنوازی» بیشتر می‌شود

علیرضا قاسمی، یک جامعه شناس کرمانشاهی در گفت و گو با خبرنگار مرصاد اظهار داشت: در گذشته و در نبود رادیو و تلویزیون به شکل وسیع و بالا نبودن سطح سواد مردم و محدود بودن امکانات الکترونیکی و عدم اطلاع دقیق از اخبار ماه رمضان به عنوان ماه قمری که هر ساله در ایام مختلف در چرخش است از اواخر ماه شعبان دهان به دهان یک آمادگی ذهنی برای فرا رسیدن این ماه ایجاد می کردند.

وی افزود: در آستانه فرا رسیدن ماه رمضان مردم با غبار روبی مساجد به دلیل افزایش مراجعات مردم و گردگیری و تجهیز منازل خود حلول ماه رمضان را نوید می دادند همچنین از آنجا که امکاناتی نظیر تلسکوپ برای رویت هلال ماه نبود افرادی با رفتن به ارتفاعات رویت ماه را اعلام می کردند.

به گفته قاسمی با فرا رسیدن ماه رمضان در کرمانشاه خوراکی های خاص این ماه نظیر آش عباسعلی و حلیم و شیرینی های مخصوص این ماه فراوان دیده می شد البته غذاهایی نظیر شیر و اّبجوش و سوپ و خرما نیز در وعده افطار مصرف می شد.

این جامعه شناس کرمانشاهی خاطرنشان کرد:مردم و بازاری ها اعتقاد داشتند که ماه رمضان ماه خاصی است بنابراین در این ماه انصاف و دوستی و شب نشینی و روابط اجتماعی بیشتر می شد و بزرگترها افرادی که با هم اختلاف داشتند را آشتی می دادند.

وی گفت: همچنین مردم به صورت جمعی افطار می کردند و افرادی که روزه نبودند بیشتر ملاحظه روزه داران را می کردند به گونه ای که در سطح شهر برای خوردن غذا و نوشیدنی پرده ای اندخته می شد و غذاهای بودار مثل کباب پخت نمی شد.

قاسمی با تاکید بر اینکه مردم در آن سالها به صورت خودجوش مراعات حال روزه داران را می کردند گفت: قدیمی ها کودکان را به گرفتن روزه کله گنجشکی تشویق می کردند افرادی هم که نمی توانستند تمام ماه را روزه بگیرند ده روز آخر ماه مبارک را به روزه داری می پرداختند.

وی عنوان کرد: برای تعیین اوقات افطاری و سحری مردم از طریق غروب آفتاب و پس از تاریک شدن کامل هوا افطار می کردند اما برای سحری معمولا در هر محله یک نفر رادیو یا تلویزیون داشته و زمان اطلاع رسانی می شد همچنین برای اینکه مردم خواب نماند وقتی یک نفر بیدار می شد چند نفر اطراف را بیدار می کرد.

قاسمی با تاکید بر اینکه مردم در این ماه انصاف بیشتری داشتند و درصدد ارائه خدمات بیشتری به دیگران بودند عنوان کرد: در آن زمان به منظور رفاه حال روزه داران حمام های عمومی و نمره محدودی بود که به صورت 24 ساعته در ایام ماه رمضان دایر بودند.

وی با بیان اینکه در کردی روزه را روژیتی و روزه دار را روژیوان می گفتند عنوان کرد: در ماه رمضان فقیرنوازی بیشتر می شد به گونه ای که چند روزی مانده به عید فطر مردم برای دادن زکات فطریه افراد نیازمند شامل همسایه و آشنا و فامیل را شناسایی می کردند و در قالب غذا یا پول به آن ها کمک می کردند.

قاسمی از برگزاری مراسم عید فطر در مساجد محل شهرها و روستاها و تجمع مردم برای اقامه نماز عید فطر خبر داد و گفت: آمدن ماه رمضان موجب شور و شوق و نشاط می شد و عید فطر هم که تمام می شد مردم خاطرات شیرین خود را مرور می کردند و درصدد نهادینه کردن رفتارهای ماه رمضان در خود بودند.

وی با بیان اینکه یکی از آفات جامعه امروزی تظاهر به روزه داری است افزود: ماه رمضان ماه مهمانی است و آرامش و ملاحظه بیشتری را می طلبد بنابراین لازم است بزرگترها و والدین در این ماه بیش از پیش مراعات حال کوچکترها را داشته باشند.

قاسمی با تاکید بر اینکه قدیمی تر ها خاطرات بسیار شیرینی از ماه رمضان داشتند گفت: اعمال برخی محدودیت ها و سخت گیری ها باعث می شود بعد از ماه رمضان خاطرات چندان شیرینی در ذهن فرزندان باقی نماند.

روزه داری تمرین صبر است

محمد رضا مرندی در گفت و گو با خبرنگار مرصادنیوز، اظهار داشت: اصل فلسفه روزه داری، انجام دستور الهی و تعبد نسبت به آن است اما آثار جنبی از جمله آثار معنوی نیز دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: ماه رمضان ماه ضیافت الهی است و بر اساس روایات شیاطین در غل و زنجیر هستند و فضایی معنوی در جامعه ایجاد می شود که همین موجب افزایش ایمان در افراد خواهد شد.

دکتر مرندی با برشمردن انواع صبر عنوان کرد: از آثار جنبی روزه داری تمرین صبر است و در این میان نیز صبر بر عبادت و روزه داشتن به ویژه در تابستان که هوا گرم و طولانی است کار آسانی نیست و انسان این شرایط را تحمل می کند بنابراین تمرینی برای صبوری است.

وی افزود: از سوی دیگر انسان با روزه داری شرایط فقرا را درک می کند زیرا ممکن است برخی افراد ثروتمند باشند و هیچ وقت زمینه ای برای درک گرسنگی و تشنگی آن ها فراهم نشود با روزه داری این افراد تا حدی وضع فقرا را درک خواهند کرد.

به گفته دکتر مرندی، در بعد اجتماعی نیز حرکت اجتماعی جامعه به سمت خدا و معنویت از دیگر آثار روزه داری است بر همین مبنا دستور و حکم شرعی این است افراد نباید در ملا عام روزه خواری کنند یک جهت این قضیه به دلیل لزوم همدردی افرادی که روزه دار نیستند با افراد روزه دار است و اگر این حاصل نشود نوعی دهن کجی به دینداری تلقی خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه بر اساس دین حکم روزه خواری تعزیر است بیان کرد: متاسفانه این حکم در جامعه ما عمل نمی شود در حالی که برخی گویا قصد دهن کجی به روزه داران را دارند و تعمدا سیگار می کشند و روزه خواری می کنند تا روزه داری را تضعیف و با روزه داران و دین لجبازی کنند.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه باید با این افراد برخورد شود خاطرنشان کرد: زمانی که افرادی روزه خواری می کنند در واقع در حال لجبازی و بی احترامی و نادیده گرفتن حق اجتماعی دیگران هستند پس با اجرای حکم شرعی باید با آن ها برخورد شود.