مهارت آموزی؛ زیربنای رونق تولید و کارآفرینی

مهارت آموزی نقش مهمی در رونق تولید، اشتغال و کارآفرینی دارد و در دستیابی به توسعه پایدار اثرگذار است. در این میان با تاکید بر سخنان رئیس جمهوری مبنی بر تمرکز بر مقوله مهارت یابی و ارتقای بهره وری افراد؛ باید کوشید تا با ایجاد تناسب میان نظام آموزشی و نیاز بازار کار، جامعه را در مسیر رسیدن به اهداف کلان و توسعه‌ای هدایت کرد و این محقق نمی‌شود جز با ترویج فرهنگ مهارت آموزی در بیت اقشار مختلف جامعه.

مهارت آموزی از جمله مقوله‌های مورد توجه نظام‌های آموزشی کشورهای پیشرفته به شمار می‌رود زیرا برای پرورش نسلی کارآمد و پویا باید راه‌های افزایش مهارت دانش آموزان و دانشجویان را گسترش داد. این مهم در سال‌های اخیر از طرف فعالان حوزه آموزش و پرورش چندین مرتبه مطرح شده است. و همچنین مورد تاکید همیشگی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور بوده است. بدین منظور باید الگوی مهارت آموزی از دوران آموزش ابتدایی شکل بگیرد و در تمام دوره‌ها مبتنی بر یادگیری دانش به همراه تربیت انسان، پرورش مهارت‌ها و پژوهش‌ها همراه باشد، که شاخص اصلی تحقق این امر راه اندازی مدارس کسب و کار در سنین پایه در مقاطع ابتدایی تا دانشگاه می‌باشد.

برخی از سیاستگذاران و اقتصاددانان معتقدند که رشد و توسعه اقتصادی به ایجاد و توسعه اشتغال وابسته است که در این میان مهارت آموزی و کارآفرینی نقش بسیار برجسته ای در این بین دارد. بسیاری از کشورها برای ایجاد شغل و افزایش اشتغال و رونق تولیدات داخلی خود تاکید بسیاری بر این دو موضوع می‌کنند. آموزش به طور کلی به ایجاد تغییر در رفتار فرد می‌انجامد اما اجرای برنامه‌های آموزشی علاوه بر تغییرهای مثبت رفتاری، مزایای دیگری از جمله افزایش بهره وری و کارایی؛ تحرک اجتماعی، پیشرفت شغلی، گسترش خلاقیت و نوآوری را در پی خواهد داشت. یکی از راه‌های مهم برون رفت از معضل بیکاری، کارآفرینی و افزایش سطح مهارت محسوب می‌شود که فقدان آن برای ورود به بازار کار از موانع مهم بهبود وضعیت اشتغال به شمار می‌رود.

براساس تحقیقات به عمل آمده در طی سال‌های اخیر کارآفرینی مهمترین منبع اشتغالزایی است و اثر مطلوبی بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد زیرا کارآفرینان با استفاده صحیح از امکانات اقتصادی و خلق فرصت‌های تجاری جدید، موجب بهبود عملکرد واحدهای تولیدی و خدماتی خواهند شد و رونق تولید در آن بخش را سامان خواهند داد.

با توجه به نقش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای در راستای اشتغالزایی ضرورت دانشگاه زدایی و مدرک‌زدایی در جامعه کنونی بیش از همیشه احساس می‌شود. بنابراین باید به دنبال افزایش مهارت آموزی در میان افراد بود.

امروزه دانش آموختگان مدارس و دانشگاه‌ها مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار را ندارند. باید گفت که برخی از دانشجویان دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی نیز از این مهارت‌ها برخوردار نیستند و تنها به علت داشتن مدرک به این عرصه وارد شده‌اند که این نشانه مدرک گرایی در کشور است. اکنون ضرورت دانشگاه‌زدایی و مدرک‌زدایی بیش از گذشته احساس می‌شود که سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای نقشی اساسی در این بین دارد. تجهیز کردن مدارس با وسایل و ابزار مناسب مهارت آموزی و تنوع در رشته‌های فنی در مراکز آموزشی می‌تواند راهی بسیار مناسب در جهت مهارت آموزی باشد. تعلیم و تربیت مربیان و معلمان ماهر در سطح کشور می‌تواند در جهت تسریع مهارت‌های لازم برای دانش آموزان اثر گذار باشد. داشتن مدرک دانشگاهی تنها ملاک برای ورود به بازار کار نیست بلکه افراد باید مهارت‌های مورد نیاز را کسب کنند و این موضوع باید از سن‌های پایین پیگیری شود، یعنی تنها نباید به دنبال تحصیل در دانشگاه بود، بلکه باید کیفیت آموزش را در مقاطع تحصیلی ارتقا بخشید تا دانش آموزان بتوانند با اعتماد به نفس و مهارت لازم به جامعه وارد شوند.باید به جای مدرک گرایی به سمت تربیت تکنسین‌های ماهر در جامعه پیش برویم، تا شاهد روز افزون رونق تولید ملی در سطح جامعه باشیم.

سازمان آموزشی کشور با دیگر دستگاه‌ها همکاری و هم افزایی دارد و به توانمند سازی افراد در جهت دستیابی به آموزش‌های متناسب با چارچوب‌های تعیین شده اهتمام ورزدیده است. با توجه به سخنان رئیس جمهوری در راهپیمایی ۲۲ بهمن ۱۳۹۶ مبنی بر طرح ریزی های مناسب برای اشتغال بهینه، ایجاد راهکارهای بهینه برای فرهنگ سازی آموزشی و مهارتی باید در دستور کار قرار گیرد و با برنامه ریزی های بلند مدت به این مهم دست یافت و تنها مدرک گرایی پاسخگوی نیاز دانش آموزان و دانشجویان نباشد. مهارت‌های تخصصی و فنی برای ثبات و اشتغال پایدار اهمیت دارد. به همین منظور باید با ایجاد شغل‌های تازه که به وسیله کارآفرینان شکل می‌گیرد، به اشتغالزایی برای جوانان پرداخت.

با مهارت آموزی می‌توان به ارتقای سطح اقتصادی خانواده‌ها، ایجاد روحیه خودباوری و گسترش آموزش‌های مهارتی و تخصصی کمک کرد. کاهش شغل‌های کاذب و ناپایدار، کاهش آسیب‌های اجتماعی و دسترسی مناسب به خدمات اجتماعی از جمله دستاوردهای مهارت ورزی در نظام آموزشی به شمار می‌رود. با شناسایی مهارت‌ها و خلاقیت‌های دانش آموزان به وسیله مشاوره‌ها در مقاطع تحصیلی می‌توان آنان را در مسیر درست تحصیلی هدایت کرد. دانش آموزان باید به طرف رشته‌های مهارتی بروند تا پس از پایان تحصیل بتوانند نیازهای آینده خود را برطرف سازند. با آگاه سازی و مشاوره خانواده‌ها در مدارس می‌شود، فرزندان را به مهارت آموزی سوق داد.

نیروی انسانی نقش بسیار مؤثری در توسعه دارد و در این زمینه موفقیت مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای در گرو تشکیل سرمایه انسانی و پرورش روحیه کارآفرینی است. آموزش‌های مهارتی سبب پرورش نیروی کار ماهر و اشتغال می‌شود که ابعاد انگیزشی، تجهیزاتی و آموزشی دارد. مهارت و فناوری از عامل‌های اصلی رشد اقتصاد پایدار در کشور به شمار می‌رود و به همین منظور مهارت ورزی دانش آموزان و دانشجویان نقش مهمی در افزایش اشتغال، بهبود فضای کسب و کار و گسترش کارایی اقتصاد مقاومتی در جامعه دارد. بنابراین تربیت نیروهای خلاق و کارآمد در پیشرفت کشور بسیار اثرگذار است.

دانش آموزان و دانشجویان با فراگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای در واقع نیروی کاربردی و خلاقیت خود را در فضایی رقابتی و در مسیر خدمت به جامعه به کار می‌گیرند و زمینه ایجاد شغل‌هایی باثبات را فراهم می‌آورند و اینگونه از پدید آمدن شغل‌های ناپایدار که سبب ایجاد آسیب‌های مختلف اجتماعی می‌شود، جلوگیری می‌کند. همانطور که رئیس جمهوری نیز فراگیری مهارت کار را برای دانش آموزان لازم دانستند، هنگامی که در مقاطع مختلف تحصیلی دانش آموزان به مهارت آموزی می‌پردازند، به طور ناخواسته افراد آماده ورود به بازار کار می‌شوند و بدین شکل مهارت‌های عمومی، بازار کار و صنعت را مورد توجه قرار می‌دهد و کارایی افراد را با توجه به تغییرهای جامعه و فناوری به روز می‌کند. دانش آموختگان نظام آموزشی کشور پس از آنکه دانش و مهارت‌های تخصصی لازم را در زمینه‌های مختلف کسب کردند، می‌توانند در شغل‌های مناسب به فعالیت بپردازند و به عنوان کارآفرین نیازهای اصلی کشور را برآورده کنند. بنابراین باید گسترش آموزش‌ها و مهارت‌های کارآفرینی در اولویت نظام آموزشی قرار بگیرد.

مهارت آموزی از دغدغه‌های اصلی جامعه است، و دانش محوری قادر به رونق تولید نیست و افراد نیازمند فراگیری مهارت‌ها هستند که آموزش‌های مهارتی در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزشگاه‌های آزاد و مراکز فرهنگی با تعامل فنی و حرفه‌ای برای همه فراگیران این آموزش‌ها انجام می‌شود.

مهارت آموزی برای کلیه اقشار به ویژه جوانان زمینه اشتغال و تولید را رونق می‌دهد و نباید از این فرصت طلایی برای مهارت آموزی غفلت کرد زیرا بدون پشتوانه مهارتی زمینه پیشرفت و رشد برای جامعه فراهم نمی‌شود.

*کارشناس آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان بوشهر