تلاش یک روحانی برای معرفی شیعه به زبان ‌آلمانی

این روحانی و مبلغ دینی که از سال 1362 وارد حوزه شده توانسته طی این سال ها در عرصه های مختلف علمی در داخل و خارج کشور عناوین و موفقیت های متعددی کسب کند.

حجت الاسلام والمسلمین کثیری در گفتگو با سرویس بین‌الملل خبرگزاری حوزه به بیان نکاتی درباره کتب تالیف شده خود و تاسیس انتشارات شیعه در اتریش پرداخت تقدیم خوانندگان ارجمند می شود.

سئوال: لطفا مختصری درباره رونمایی از آثارتان در اتریش بفرمائید.

تا الان چند مجموعه از اثار بنده در دانشگاه وین و در ایران رونمایی شده است. اخیرا هم کتاب «پدیدارشناسی تفکر و عقائد تشیع» و «در آینه تفکر و عقائد تشیع» در مرکز اسلامی امام علی وین رونمایی شد.

دانشگاه وین هفتصد و پنجاه سال تاریخ دارد و این دومین بار بود که از کتاب یک مسلمان شیعی رونمایی می‌شد. که هر دو کتاب‌های بنده بوده است، بحمدلله. دانشگاه وین نود و پنج هزار دانشجو دارد و از این جهت رونمایی کتاب های شیعه پژوهشی در آن خیلی مهم بود.

چندی قبل به مناسبت نیمه شعبان از  یک مجموعه پنج جلدی عقاید تشیع با همکاری مرکز اسلامی امام علی وین و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در وین رونمایی کردیم، (که از آنها هنوز در ایران رونمایی نکردیم). مقام معظم رهبری دو پیام به جوانان غربی داده اند، که مخاطب جهانی پیدا نمودند. چند وقت فبل بازخورد های متفاوت آنها که از جانب افراد، سیاستمداران، اندیشمندان از کشور های مختلف ابراز شده بود، جمع آوری شده و خدمت حضرت آقا تقدیم شد. ایشان بعد از بررسی آنها فرموده بودند، الان اگر جوان غربی از من بپرسند ما می‌خواهیم با اسلام آشنا بشویم چه کتابی دارید که به ما ارائه کنید و چگونه؟ ما کتاب مناسبی نداریم؟ این پنج جلدی که نوشته شد و مجموعه‌های بعدی که می‌آید در حقیقت پاسخ به این سؤال است. این کتاب‌ها تألیفی هستند و ترجمه نیستند، یک مجموعه پنج جلدی از عقاید تشیع به زبان روز آلمانی در سطح بسیار عالی که از جانب انتشاراتی چاپ شد که در حدود ده کشور شعبه دارد.

حوزه: جریان تاسیس انتشارات تشیع چیست؟

برای اولین بار انتشاراتی به اسم تشیع در اروپا ثبت شد؛ «انتشارات بین‌المللی گفتمان علمی تشیع». یعنی در عین حال که بین المللی هست اما از یک طرف کمی آن را تضییق کردیم که ما ارگان گفتمان تفکر و عقاید تشیع هستیم. این انتشارات در وین ثبت شده و اسمش هم آی‌لوگُس هست یعنی عقلانیت ایرانی و اسلامی. نقطه روی حرف «I»  هم نام حضرت صاحب با چهارده صفت طاهره ایشان است. این آرم را روی تمام کتاب‌های بنده می‌بینید.

حوزه: از رونمایی آثار می‌گفتید.

دو کتاب از اولین منشورات این انتشارات در شب ولادت حضرت نبی اکرم صلی‌الله علیه و آله و حضرت امام صادق علیه‌السلام در مسجد عرب‌ها در وین و روز میلاد آن ذوات مقدس در مرکز امام علی علیه‌السلام رونمایی شد. این دو اثر مدخلی هستند برای آشنایی با تفکر و عقیده تشیع. جلد اول: «پدیدارشناسی تفکر و عقیده تشیع»  و جلد دوم: «در آینه تفکر و عقیده تشیع»

حوزه: یک مقدار بیشتر در مورد محتوای کتاب پدیدارشناسی توضیح بفرمایید.

جلد اول این مجموعه که از انتشارات آی‌لوگوس منتشر شد کتابی است برای آشنا نمودن دانش‌پژوهان و طبقه آکادمیک آلمانی زبان با تفکر و عقیده تشیع، که اصلاً تشیع چیست؟ چه فرقه‌هایی در آن هستند و چرا تشیع پر جهش‌ترین حرکت مذهبی و عقیدتی در قرن بیست و یک هست؟ چرا این قدر پویا است؟ در حالی که ما می‌بینیم تمام ادیان و جهان‌بینی‌ها چه مذهبی و چه غیرمذهبی دارند صحنه زندگی انسان‌ها را ترک می‌کنند یا به بیان دیگر انسان‌ها دارند آن‌ها را کنار می‌گذارند. اما به شهادت تحقیقات علمی تشیع پررونق‌ترین و زنده‌ترین و پویاترین حرکت دینی و فکری در قرن بیست و یک هست. در پاسخ به این سؤال گفتیم دلایل این امر این که تشیع یک نهضت مذهبی مبتنی بر حقانیت است و متکی بر خدا است. تشیع وفادار به تعالیم انبیاء و به‌ویژه تعالیم حضرت نبی اکرم محمد بن عبدالله(ص) هست. غیر از آن، مکتب تشیع به نبی اکرم ختم نمی‌شود بلکه سلسله امامت و در حقیقت ولایت الهی موجب حفظ هویت تشیع شده است و عقیده به امامت و ولایت ما را به ابدیت پیوند می‌دهد. علاوه بر آن عرض کردم؛ علمای بزرگواری در طول تاریخ خودشان را فدا کردند تا این عقاید و این تفکر را در عرصه زندگی انسان‌ها جاری کنند. همچنین وفاداری امت اسلام نسبت به حقیقت حق، رسالت انبیاء، حقیقت تشیع و نسبت به معارف قرآن و اهل‌بیت است که همگی دست به دست هم داده‌اند و این آموزه‌ها را به شکل روزآمد در زندگی جاری نمودند. بالاتر از آن، تشیع از سؤال بلکه از انتقاد استقبال می‌کند و این ریشه در دو چیز دارد: یک اعتقاد به قرآنی که در هر لحظه عالمیان و آدمیان را به تحدی می‌طلبد تا حقانیت آن را زیر سؤال ببریم. دوم شیعه پیرو امامی است که فرمود «سلونی قبل أن تفقدونی» و این سؤال جاودان و گسترده هست به درازای تاریخ. ما از هر سؤالی بلکه از هر انتقادی استقبال می‌کنیم و این امر باعث شده که تفکر و عقیده تشیع به روز باشد و جاودان بماند.

حوزه: در باره فرآیند تألیف کتاب و منابعی که استفاده کردید توضیح دهید.

بنده مدرس هستم و در حقیقت تنها طلبه‌ای هستم که به عنوان پروفسور رسماً در مجامع علمی و دانشگاه‌های مختلف و در کنفرانس‌های بین‌المللی اروپا حضور پیدا میکنم.  این کتاب مانند همه کتاب‌های من یا محصول تدریس هست یا محصول سخنرانی‌ها و گفتگوها در کنفرانس‌ها. این مطالب ابتدا به شکل متن تدوین و به شکل درس‌نامه ارائه می‌شود،‌ بعداً ویراستاری شده و به شکل کتاب در می‌آید. منابع اصلی کتابها قرآن است و معارف اهل البیت. لذا آنها مستند به قرآن و مزین به احادیث و روایات هستند. بنده در روش، پیرو مرحوم علامه طباطبایی و حضرت امام هستم.

* اولین بار است که از حوزه علمیه قم پیام تألیفی به زبان آلمانی منتشر می شود

همه‌ی این آثار تألیفی است و این اولین بار است که ما توانستیم از حوزه علمیه قم پیام تألیفی به زبان آلمانی داشته باشیم که جهان‌بینی تشیع را به شکل روزآمد و در حد بالاترین استاندارد علمی به نسل جدید اروپا تقدیم می‌کند. تا الان یا از تشیع در عرصه آکادمیک خبری نبود یا اگر هم بود مدرس آن یا مسیحیان بودند یا یهودیان یا بی‌دینان. تا کنون دیگران برای ما کتاب می نوشتند. و این اولین بار هست که کتاب درسی شیعه شناسی از جانب یک استاد شیعی تألیف می شود و زینت بخش کتابخانه‌های اروپایی آلمانی زبان. اکنون متون معتبر منتشر می شود که دانش پژوهان و دانشجویان می‌توانند از آن به عنوان متن‌های تحقیقی و منبع استفاده کنند.

حوزه: زبان آلمانی را از کجا یاد گرفتید؟

بنده حدود ده زبان را تجربه کردم. بیست و دو سال قبل که قرار بود برای دکتری بیایم اتریش، پنج زبان شرط ورود بود برای دوره دکتری و این زبان‌ها را هم از من امتحان گرفتند. البته آن وقت زبان آلمانی را به عنوان پیش شرط مطرح نکرده بودند. (شاید با خود اندیشیده بودند که، بنده باید به هر صورت آن را بیاموزم). و همان وقت می‌توانستم پایان نامه دکتری‌ام را به انگلیسی بنویسم. ولی از همان جا نگاهی انداختم به حوزه مبارکه قم و دیدم از ما کسی نیست که به زبان آکادمیک آلمانی مسلط باشد، لذا شب و روز کار کردم و زبان آلمانی را به سطحی رساندم که در دانشگاه این جا تدریس می‌کنم و به لطف الهی کتاب می‌نویسم.

حوزه: علت چندبار رونمایی چیست که یک کتاب را یکی دو و یا چند جا رونمایی می‌کنید؟

بله این از طرفی روشی است برای معرفی بیشتر کتاب و معارف تشیع. و از طرف دیگر نیاز جامعه غربی و به ویژه کشور های آلمانی زبان. برای این که ما گروه‌های مختلف شیعی از اقوام و ملیت های مختلف داریم. ببینید از شیعه در این جا غفلت شده.‌ هم گرفتاری‌های داخل کشورهای اسلامی این‌ها را آزرده کرده، و هم در این جاها مشکل دارند. این مشاکل جوانان ما را دچار بحران هویت می نماید. اما بیان علمی تشیع در عرصه آکادمیک و نشر و تدوین عقاید و تفکر تشیع به شکل کتاب و رسمی به جوان‌های ما هویت تازه می‌بخشد و این‌ها را در عقیده‌شان راسخ می‌کند و این یک سبکی است که ما بتوانیم هم تشیع را در زندگی این‌ها به روز کنیم و هم معارف آن را با زبان علمی در اختیار جوانان غربی قرار دهیم. از طرف دیگر این عمل، خدمتی به کشور های است که در آنها مسلمانان زندگی می کنند، چون‌که دیگر لازم نیست تا کشور های اروپایی در این را هزینه کنند. آن مجموعه پنج جلدی که نوشتم جیبی هست و دانشجوها خیلی به آنها مباهات می‌کنند که چنین کتابی دارند که می توانند آنها را در مترو و یا در دانشگاه می‌خوانند.

حوزه: محتوای مجموعه پنج جلدی چیست؟

اصول عقاید تشیع است. اسم اصلی آن راه‌ آموزشی یا گام‌هایی به سوی تشیع است. عنوان فرعی آن «درسهای شیعه شناسی  وینی». جلد اول توحید هست با عنوان فرعی «راه آسمانی»، جلد دوم عدالت است با عنوان فرعی «بازخوانی آرمان انسانی». جلد سوم رسالت هست با عنوان «هدایت از طریق وحی». جلد چهارم امامت هست با عنوان فرعی «اکمال رسالت». جلد پنجم معاد هست با عنوان فرعی «چشش مرگ».

حوزه: جامعه مخاطب شما بیشتر دانشجوها هستند، این کتاب‌ها چه استفاده‌ای برای عوام می‌تواند داشته باشد؟

ببینید برای عوام تا حالا کارهایی صورت گرفته. عوام معمولاً پای منبرها می‌نشینند و برایشان فکر شده است. مبلغین هر سال به مناسبت‌های مختلف تشریف می آورند و آنها را  در حد ممکن با معارف اسلامی آشنا می نمایند. از طرف دیگر روحانیون مستقر در مراکز اسلامی  در این زمینه فعالیت دارند و موفق هم هستند، الحمدلله لله. اما امری که مغفول عنه  مانده، عرصه آکادمیک بود. من خودم حوزوی هستم، نگاه کردم به جهان غرب و ضعف‌های این جا را سنجیدم. یک ضعف این بود که ما زبان آنها را آنگونه که باید بلد نیستیم. امر دیگر این بود که ما زبان فکر این‌ها را نمی‌دانیم. امر دیگر این بود که متون مناسب وجود ندارد. لذا کتاب بنده فقط به زبان آلمانی نوشته نشده، بلکه به زبان فکر و عقیده آلمانی نوشته شده است. یعنی ساختار زبانی و فکری مخاطب را من می دانم و در این ساختار محتوای شیعی عرضه می کنم. لذا برای آن‌ها قابل فهم است.

حوزه: شما چه مطالبی تدریس می‌کنید؟

دیالوگ (گفتگو)، فلسفه، اسلام، عرفان و آن چه که مربوط به فرهنگ و عقاید تشیع هست. من می‌خواهم برگردم به فرمایش مقام معظم رهبری که ما باید مرجعیت علمی ایجاد کنیم. لذا تلاش شد تا برای اولین بار گفتمان تشیع را در زبان آلمانی نماییم. گفتمان علمی شیعی در زمینه عقاید، تفکر، تاریخ، تفسیر، هرمنوتیک و تمدن تشیع. لذا به لطف الهی به نوعی مرجعیت علمی تشییع در زبان آلمانی شکل گرفته و در قالب آثار تألیفی در اختیار نسل امروزی قرار دارد. اکنون در در تمام این زمینه‌ها تألیفات وجود دارد و درس های ارایه می شود. الان کسی که در زبان آلمانی تألیف دارد و انتشارات بین‌المللی آثارش را چاپ می‌کند دارای اعتبار علمی می‌شود. مثلاً وقتی دانشگاه های دنیا می‌بینند که شما چندین تالیف در زبان آلمانی دارید و یا سالها به  زبان آلمانی تدریس نموده اید، به شما اعتماد بیشتری پیدا می کنند، چونکه کار در این زبان، همت بالایی می طلبد. تألیف به زبان آلمانی مشکل است، لذا برگردان از زبان آلمانی به دیگر زبان‌ها راحت‌تر است، از تالیف. به هر صورت وقتی دانشگاه‌های مختلف دنیا می‌فهمند شما بیست کتاب در آلمانی تألیف کردید به این نتیجه می‌رسند که حرف شما معتبر هست لذا از کتاب‌ها استفاده خواهند کرد.

 الان مشکل اینجا است که کتاب‌های بعضی از اساتید قم به آلمانی ترجمه می‌شود ولی وافی به غرض و مقصود نیستند و در عرصه آکادمیک از آن‌ها استفاده نمی‌شود. برای این که برای حلقه خاص در آن جا نوشته شده نه برای طبقه آکادمیک، بعد هم به زبان روز برگردانده نشده، لذا هزینه می‌شود اما نتیجه کم است. ما می‌خواهیم به مخاطب غربی تشیع را به شکل معتبر و همچنین مبتنی بر قرآن و سنت ارائه کنیم لذا بعضی از صفحات کتاب‌های بنده تا نصف صفحه از منابع سنی و شیعی و غربی پاورقی دارند برای این که می‌خواهیم شکل آکادمیک به آن بدهیم. در عرصه‌های دیگر دیگران هستند، در این عرصه کسی نیست.

حوزه: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید متشکرم.