پایان لیبرالیسم

اواخر قرن ۱۹ کارل مارکس آلمانی که به انگلیس مهاجرت کرده بود مکتب کمونیسم را ارائه داد و گفت که تمام مکاتب و ادیان نابود شدنی است؛ و تنها کمونیسم، یگانه مکتب و روش باقی در جهان خواهد بود. زیرا کمونیسم است که می تواند معضلات اجتماعی را به معنای واقعی حل نماید.
در سال ۱۹۹۲ در زمان فروپاشی شوروی و پایان عمر کمونیسم، فرانسیس فوکویامای ژاپنی که بزرگ شدۀ آمریکا و دارای دکترای اقتصاد سیاسی است؛ کتابی بنام «پایان تاریخ و آخرین بازمانده» را نوشت. در این کتاب گفته بود که همه مکاتب از بین رفتنی است و تنها مکتب لیبرال دموکراسی باقی خواهد ماند و دیگر مکتب جدیدی جای آنرا نخواهد گرفت. زیرا لیبرال دموکراسی برترین حالتی است که می تواند جامعه بشری را نجات دهد. بعدها ژاک دریدا گفت که لیبرال دموکراسی ناتوان تر از آن است که بتواند جامعه بشری را نجات دهد. و روزی ژیبینیو برژینسکی که مشاور امنیتی کاخ سفید بود گفت که فرهنگ لیبرالی برخاسته از لذت گرایی بی حد و اندازه انسان است و چون از درون فاسد است لذا بزودی منهدم خواهد شد.
اما در اکتبر ۲۰۱۸ (مهر۹۷) فوکویاما کمی به خود آمده و از نظریۀ خود عقب نشینی کرده و گفت که لیبرالیسم نیز نابود شدنی است. او در مصاحبه با جرج ایتون بالآخره اعتراف کرد که لیبرالیسم شکاف بزرگی بین کارگران و ثروتمندان ایجاد کرده است و همین شکاف، نابودی لیبرالیسم را اجباری نموده و جایگزینی مکتبی که حل کنندۀ این مشکل باشد را الزامی می کند. فوکویاما در این تحلیل خود دچار یک اشتباه دیگر شده و گفته است که سوسیالیسم جایگزین لیبرالیسم خواهد شد. گویا او فراموش کرده است که سوسیالیسم دهه‌های زیادی است که وجود دارد. و خود او بود که گفت زمان حاکمیت مطلق لیبرالیسم، و نابودی سوسیالیسم و کمونیسم فرارسیده است. اگر سوسیالیسم توان حل مشکلات جامعۀ بشری را داشت تاکنون حل کرده بود.
واقعیت این است که سوسیالیسم و کمونیسم و لیبرالیسم به پایان رسیده است. امروز جامعۀ جهانی خسته از مکاتب بشری، بدنبال راه چارۀ جدید و جدی می گردد. اقبال انسانها به دین و معنویت نشانگر این امر است. خداوند متعال می فرماید که دین خود را در جهان گسترش داده و روزی جهانگیر خواهد شد. آئینی که خدای مهربان ارائه داده است بر مبنای فطرت و نیازهای واقعی انسان بوده و به تمام ابعاد وجودی بشر توجه نموده، و به هر بُعد به اندازۀ واقعی خودش عنایت دارد. البته امروز به موازات افول مکتب لیبرالیسم، شاهد رشد و گسترش آئین مقدس اسلام در جهان هستیم.

نویسنده: اصغرنیکومنش - مدرس دانشگاه