«ممد»! هنوز هم ‌نیستی

در خرمشهر به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۸ تحت‌تأثیر جنبش اسلامی به رهبری امام خمینی؟ره؟ همراه عده‌ای از دوستانش وارد مبارزات سیاسی علیه حکومت پهلوی شد و گروه الله اکبر را راه‌اندازی کرد. در سال ۱۳۵۱ توسط ساواک شناسایی و زندانی شد.

در سال ۱۳۵۵ جهان‌آرا به عضویت گروه «منصورون» درآمد. در سال ۱۳۵۷، هنگامی که قرار بود به سرپرستی سید علی اندرزگو به سوریه و اردوگاه‌های مقاومت فلسطین سفر کند، به دلیل کشتار مردم تهران در میدان ژاله در هفدهم شهریور ۱۳۵۷ از سفر بازماند.

ظهوریک قهرمان
محمد جهان آرا از بزرگ مردانی بود که نقش بسیار مهمی در تشکیل سپاه پاسداران خرمشهر ایفا کرد. او پس از تشکیل سپاه خرمشهر، به مبارزه خویش با عوامل استکبار و منافقان سرعت بیشتری بخشید و با عوامل مزدوری که از خارج مرزها تحریک و تغذیه می‌شدند، مردانه جنگید. جهان‌آرا با ابراز لیاقت خود در این راه، به فرماندهی سپاه خرمشهر منصوب شد و در این سمت، بسیاری از توطئه‌هایی را که بر ضد نظام اسلامی طراحی می‌شد، خنثی کرد.

فداکاری و از جان گذشتگی این سردار شهیدْ در جریان رزم خونین خرمشهر زبانزد همگان و نام او، تداعی کننده استقامت و پایداری در برابر تجاوز بعثیان بود. وی در جبهه‌های نبرد به‌ویژه در سنگرهای گرم آبادان و خرمشهر، ضربه‌های کمرشکن بر متجاوزان بعثی وارد کرد.

با شروع جنگ تحمیلی و تجاوز وحشیانه رژیم مزدور صدام بر ضد جمهوری اسلامی ایران، و حمله وحشیانه ارتش بعث به خرمشهر، سپاه پاسداران خرمشهر به فرماندهی شهید جهان آرا، استوار و جان بر کف در برابر دشمن مقاومت کرده، حماسه‌ای ماندگار آفریدند. یک سال حضور مداوم شهید جهان آرا در جبهه نبرد، از وی متفکری نظامی و برنامه‌ریز در میدان جهاد ساخته بود. از این رو، در اوایل سال ۱۳۶۰ با حفظ سمت فرماندهی سپاه خرمشهر، به سمت فرماندهی سپاه پاسداران اهواز و سرپرستی ستاد منطقه هشت سپاه منصوب شد.
 بدین ترتیب، دور تازه‌ای از فعالیت‌های رزمیِ شهید جهان‌آرا آغاز شد و آن شهید عزیز، برای پاسداری از ارزش‌ها و دستاوردهای نظام و انقلاب، بیش از پیش همت گماشت.
 نام «خونین شهر» برای همیشه در تاریخ پرافتخار این سرزمین با رشادت‌های دلاورمردانی چون جهان‌آرا می‌درخشد. افسوس که خورشید وجودش زود غروب کرد و به خیل یاران شهیدش پیوست.

مقام معظم رهبری با بیان خاطره‌ای درباره شهید جهان‌آرا فرموده‌اند: «من مایلم اینجا یادی بکنم از محمد جهان آرا، شهید عزیز خرمشهر و شهدایی که در خرمشهر مظلوم آن طور مقاومت کردند. آن روزها بنده در اهواز از نزدیک شاهد قضایا بودم. خرمشهر در واقع هیچ نیروی مسلح نداشت. 
نه که صد و بیست هزار (مانند بغداد) نداشت بلکه ده هزار، پنج هزار هم نداشت...محمد جهان آرا و دیگر جوان‌های ما در مقابل نیروهای مهاجم عراقی-یک لشکر مجهز زرهی عراقی با یک تیپ نیروی مخصوص و با نود قبضه توپ که شب و روز روی خرمشهر می‌بارید- سی و پنج روز مقاومت کردند... بعد هم که می‌خواستند خرمشهر را تحویل بگیرند، دوباره سپاه، ارتش و بسیج با نیرویی به مراتب کمتر از نیروی عراقی رفتند خرمشهر را محاصره کردند و حدود پانزده هزار اسیر در یکی دو روز از عراقی‌ها گرفتند.»

اسطوره‌های‌قلابی
سینما به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم خط دهی به افکارعمومی است. اگر در گذشته کتاب و عکس اسناد مورد استفاده برای ثبت حوادث تاریخی بودند، در دهه‌های اخیر سینما یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ شده است. کشورهای مختلف با ساخت فیلم درباره اشخاص مختلف کشورشان که در حوزه‌های مختلف تأثیرگذار بوده‌اند، برای خودشان تاریخ می‌سازند. دولت آمریکا پس از جنگ جهانی دوم سیاست‌های استعماری گسترده‌ای داشته و پیرو آن جنگ‌های زیادی به راه انداخته است.

تقریباً تمام این جنگ‌ها بدون مشروعیت اخلاقی و حتی بین‌المللی بوده است. تعداد زیادی جنگ توسط ایالات متحده آغاز شده و سربازان زیادی از ارتش این کشور در قامت اشغالگران خارجی وارد خاک کشورها شده‌اند. حضور نامشروع نظامی دریک کشور تحت هرعنوانی محکوم شده است و سربازان درگیر در آن هم-هرچند که تحت عنوان خدمت به کشورشان در آن حضورداشته باشند- باز هم به عنوان نیروهایی اشغالگر شناخته می‌شوند. حال در چنین شرایطی هالیوود برای مشروعیت بخشیدن به این اقدامات از سربازهایش قهرمان می‌سازد.

تعداد زیادی فیلم دراین موضوع ساخته شده که یکی از نمونه‌های آن «تک تیرانداز آمریکایی» ساخته کلینت ایستوود است. تک تیرانداز آمریکایی بر اساس خاطرات کریس کایل، عضو واحدهای کماندویی نیروی دریایی آمریکا معروف به سیل ساخته شده‌است. کایل در چهار دوره حضور خود در عراق در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ بیش از ۱۶۰ نفر را کشته است. جالب است که آن‌ها برای نمایش زندگی یک جانی فیلم ساخته‌اند تا از وی یک اسطوره بسازند! 

شرمنده‌ایم
از ده‌ها فیلمی که در هالیوود درباره اشخاص مختلف ساخته شده و بعضاً مس را جای طلا به مخاطب قالب کرده‌اند، بگذریم. حال باید ببینیم در سینما و تلویزیون کشورمان چند اثر برای شخصیت مهمی چون محمد جهان‌آرا ساخته شده است. راستش بررسی این موضوع آن‌چنان هم سخت نیست؛ با یک سرچ ساده به دست می‌آید! در ابتدا باید گفت که هیچ فیلم یا سریالی به طور مجزا درباره جهان‌آرا ساخته نشده است. بله ساخت فیلم درباره یکی از مهم‌ترین قهرمانان کشورمان هنوز اولویت مدیران و سینماگران نبوده است(یا لااقل درعمل این طور نشده). در آثاری که درباره مقاومت خرمشهر و حصر آبادان ساخته شده تنها یک فیلم و یک سریال وجود دارد که اندک اشاره‌ای به این شهید داشته است. فیلم «دوئل» به کارگردانی آقای احمدرضا درویش که سال‌ها پیش ساخته شده در حد چند دیالوگ(بدون حضور فیزیکی شخصیت این شهید) به جهان‌آرا می‌پردازد. شاید کارگردان معذوریتی برای پرداخت جدی‌تر به جهان‌آرا داشته در غیر این صورت با توجه به نقش مهم این شهید در آن روزها قطعاً جای خالی‌اش در فیلم حس می‌شود.

اما دومین اثر که یک سریال تلویزیونی است احتمالاً مهم‌ترین پرداخت نمایشی به شهید جهان‌آرا را داشته است. سریال«کیمیا» به کارگردانی آقای جواد افشار در چند قسمت به این موضوع می‌پردازد. «کیمیا» نخستین مجموعه تلویزیونی است که با ادای دین خود به شهید محمد جهان آرا با ایفای نقش آقای حامد بهداد، سقوط خرمشهر را بیان می‌کند. همان‌طور که آقای محمدرضا شفیعی، تهیه‌کننده سریال 110 قسمتی «کیمیا» به گزارش قانون گفته است: «متأسفانه در هیچ یک از فیلم و سریال‌هایی که مربوط به فیلم‌های حوزه دفاع مقدس می‌شود، تا به حال به شخصیت محمد جهان آرا پرداخته نشده است و این در حالی است که نام ایشان با خرمشهر و دفاع مقدس عجین شده بود،  بر همین اساس جا دارد که ما در کارهای نمایشی‌مان به حضور این شهید بزرگوار در جبهه‌ها اشاره کنیم، چرا که زندگی ایشان وجوه دراماتیک بسیاری دارد.»

*صبح نو