آیا افزایش قیمت سکه بر طلاق اثر گذاشته است؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از شفقنا- شیما حیدری: سال ۱۳۹۰ بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند، مهریه فقط تا ۱۱۰ سکه زندان دارد، نه بیشتر. اگر چه این قانون جای بحث های فراوانی داشت، اما به صحن مجلس راه پیدا کرد و تصویب شد. اما این روزها که دوباره قیمت سکه در هر دقیقه رو به افزایش است، باز هم نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی یادی از سال ۱۳۹۰ کرده اند و این بار تعدیل مهریه از ۱۱۰ سکه به ۵۰ سکه را مطرح کرده اند. برخی هم پا را فراتر گذاشته اند و حذف مهریه را عنوان کرده اند. اما آیا به راستی زنان و مردانی که به مجتمع های قضایی پا می گذارند، به دلیل افزایش قیمت سکه یا بالا بودن تعداد سکه ها طالب جدایی می شوند؟

سیاوشی: ایران قوانین کاملی برای حمایت از زنان ندارد

قدیمی ها می گفتند باید با لباس سفید به خانه شوهر رفت و با کفن سفید بیرون آمد. اما چند سالی است که مهر طلاق از مهر ازدواج پیشی گرفته است. به طوری که طبق آمار سردفتران ازدواج و طلاق در مناطق مختلف تهران، آمار ثبت ازدواج کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی و آمار طلاق افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی داشته است. اگر چه در سال های گذشته برای این آمارها دلایل مختلفی از سوی مسئولان و کارشناسان حوزه آسیب های اجتماعی مطرح شده است، اما این روزها برخی افزایش نرخ سکه را دلیل افزایش آمار طلاق می دانند. در صورتی که طیبه سیاوشی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در گفت و گو با خبرنگار شقفنا زندگی، این تحلیل را از پایه اشتباه می داند و می گوید: « مسائل و مشکلات اقتصادی و در کل فقر زیر بنای تمام مشکلات است. طلاق معلول است و علت آن می تواند فقر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشد. ولی اینکه فقط بالا رفتن قیمت سکه باعث طلاق می شود به هیچ عنوان صحت ندارد. این نظرات خیلی اشتباه است. یک سری نظریه پردازی های غیر اصولی است. برخی  با هر بحران اقتصادی می خواهند در قانونی که یکی از منسجم ترین قانون های کشور است دستکاری می شود. این تصمیم گیری ها از جهات مختلفی به ضرر زنان است. به محض اینکه به بحران اقتصادی بر می خوریم حذف مهریه زنان مطرح می شود. مگر می شود سنت ۱۴۰۰ ساله که ریشه در مذهب دارد را حذف کنیم؟

او ادامه می دهد: «اگر این سرمایه اقتصادی را در مهریه برای زنان در نظر نگیریم از کجا می توانیم چنین امتیازی را به آن ها اختصاص دهیم. پیشنهادهایی که داده می شود مردانه و بسیار نسنجیده است. برخی به جای مهریه بحث تقسیم اموال را مطرح کرده اند. در کشوری که سیستم مالیاتی منسجمی ندارد و مرد به راحتی اموالش را به نام هر کسی منتقل می کند، زن نمی تواند با تقسیم اموال به حقوق خودش دست پیدا کند.

در کشوری که اگر زن کتک بخورد و نوزاد هم داشته باشد، به راحتی از خانه بیرون  انداخته می شود و هیچ قانونی از او حمایت نمی کند و آقا در خانه می ماند، چگونه می خواهند قانون تقسیم اموال را جایگزین مهریه کنند. کشور ما هیچ یک از قوانین کشورهای دیگر را ندارد که این یک قانون را بخواهیم مشابه آن ها کنیم. اگر بحث سبک زندگی ایرانی اسلامی می کنیم باید بحث مذهبی بودن و بومی بودن خودمان را هم مطرح کنیم.

کشور ما هیچ یک از قوانین اجرایی کشورهای دیگر برای حمایت از را زنان ندارد. در کشورهای اروپایی اگر زن مقصر مشکلات خانوادگی و فرزند داشته باشد، در خانه می ماند و مرد باید خانه را ترک کند. این قانون را در تمام کشورهای غیر مسلمان می بینیم که تحت هر شرایطی زن در خانه می ماند.»

ادعای بی اساس افزایش طلاق به دلیل نرخ سکه

سال هاست که کارشناسان برای طلاق و افزایش آمار طلاق دلایل مختلفی مطرح می کنند. دلایلی که میان هیچ کدام شان مهریه بالا و نرخ سکه دیده نمی شود. کوروش محمدی، مشاور رییس سازمان بهزیستی در امور آسیب های اجتماعی و رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران هم معتقد است میزان مهریه یا افزایش نرخ سکه در افزایش آمار طلاق اثری ندارد. محمدی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا می گوید: « در یک تا دو ماه اخیر که با بحران اقتصادی رو به رو بودیم هیچ آمار رسمی و دقیقی در مورد افزایش یا کاهش طلاق گرفته نشده است و کسانی که ادعا می کنند طلاق به دلیل افزایش نرخ سکه افزایش پیدا کرده است ادعای بی اساسی دارند. افزایش یا کاهش طلاق را در بازه های  زمانی یک تا پنج سال و ۱۰ سال محاسبه می کنند. در این زمینه نمی توانیم در یک تا دو ماه نظر علمی ای در این خصوص بدهیم. اما به طور قطع می توانیم بگوییم در خصوص طلاق هیچ اتفاق جدیدی رخ نداده است. بحث تحکیم خانواده و آمار طلاق همیشه در نوسان بوده است. ما در حوزه خانواده یک روند شکل گرفته داریم که می دانیم در آن موفق عمل نکرده ایم.»

او ادامه می دهد: «اینکه چقدر مسائل اقتصادی در طلاق موثر است، باید به طور علمی بررسی شود. مسایل اقتصادی در تمام دوران به شکل های مختلفی بر خانواده ها اثر گذاشته است. به عنوان مثال دوران جنگ تحمیلی را در نظر بگیرید. در آن دوران تحت تاثیر مشکلات اقتصادی، اجتماعی، نظامی و سیاسی از کل دنیا بودیم. آیا در آن دوران با پدیده ای به نام طلاق رو به رو بودیم یا برعکس همبستگی بین اعضای خانواده و جامعه بیشتر دیده می شد؟ ما شاهدیم که در دوران جنگ تحمیلی شاهد کمترین آمار طلاق بودیم. بنابراین به این راحتی نمی توانیم در مورد یک دوره یک تا دو ماه بدون مطالعات علمی نظری بدهیم.

آیا فشارهای اقتصادی که در دو ماه گذشته بر جامعه تحمیل شده و بر خانواده ها هم اثر مستقیم دارد، موجب همبستگی بیشتر شده است؟

با حذف مهریه به شدت مخالفم

فراموش نکنیم تغییر در روابط خانواده ها و ارتباطات آن ها در این دو ماه صورت نگرفته است. همچنان مشکلاتی که بین زوجین، فرزندان و والدین و در کل بین اعضای خانواده داریم ریشه در گذشته آن ها دارد نه یک بازه یک تا دو ماهه.»

سیاوشی هم معتقد است تدبیر نکردن و شناخت اندک پیش از ازدواج زوجین را به سمت طلاق می برد نه افزایش نرخ سکه و می گوید: «مردی که می خواهد ازدواج کند با عقل و تدبر تصمیم بگیرد. پیگرد قضایی ۱۱۰ سکه در مجلس تصویب شد، اما امروز می بینیم در کنار ۱۱۰ سکه موارد دیگری هم  قید می شود. حتی گاهی می بینیم این زندگی ها یک سال هم تاب نمی آورد. اینکه افراد با عقل و تدبر تصمیم گیری نمی کنند و وارد زندگی می شوند به میزان مهریه و افزایش نرخ سکه ربطی ندارد. اگر میزان مهریه به ۱۰ سکه هم کاهش پیدا کند، نمی تواند از افزایش طلاق پیشگیری کند.»

ما در جامعه می بینیم افرادی که از نظر مالی در سطح پایین تری قرار دارند به دلیل چشم و هم چشمی مهریه های بالاتری دارند. به همین دلیل هم الان در زندان هستند. این فرهنگ اشتباه بین مردم است.

گاهی در کلان شهرها و حتی برخی از شهرهای کوچک هم ۲۰ شرط ضمن ازدواج می گذارند و مهریه را می بخشند. وقتی همسران از حق برابر زندگی برخوردار می شوند می توانیم مهریه را حذف کنیم، ولی در غیر این صورت من یکی از افرادی هستم که با حذف مهریه به شدت مخالفم و امکان ندارد در مجلس این اجازه را بدهیم.»

زنان سرپرست خانوار در جامعه بی پناه مانده اند

زنان سرپرست خانوار یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه هستند. تعداد بسیاری از این زنان حاصل طلاق و جامعه ای هستند که حتی برای اشتغال در آن هم با مشکل مواجه شده اند و در نهایت دولت فقط می تواند بخشی از مشکلات آن ها را به دوش بگیرد. سیاوشی وی گوید: «ما نمی توانیم یک روزه برای حذف مهریه و سنت ۱۴۰۰ ساله ای که تا کنون هیچ حقی را جایگزین آن نکرده ایم تصمیم بگیریم. چرا ما در حال حاضر یک آسیب اجتماعی و باری سنگین از زنان سرپرست خانوار بر دوش دولت داریم؟ چرا در کشورهای دیگر این آسیب را در این حجم نمی بینیم؟ چون در کشور ما زنان هیچ دستمایه مالی و توانمندی ای ندارند که بتوانند زندگی خودشان را مدیریت کنند. زنی که از ۱۴ سالگی ازدواج کرده و هیچ دستمایه مالی نداشته چگونه می تواند زندگی خودش را اداره کند. به همین دلیل من فکر می کنم یک شبه نباید برای این مسئله مهم تصمیم گیری شود که مهریه را برداریم و تقسیم اموال را جایگزین آن کنیم. این فکر از ریشه اشتباه است. این افراد پیش از مطرح کردن این مورد سیستم اقتصادی و حقوقی کشور و از آن مهم تر سیستم فرهنگی و عرفی جامعه را هم بررسی نکرده اند.»

به راستی عرف و فرهنگ مقوله ای هستند که گاهی از نگاه دولت مردان پنهان می ماند و اگر کمی بیندیشیم عرف و فرهنگ گزینه های موثرتری برای افزایش زندانیان مهریه هستند.

جوانی ام چند؟

به یاد دارم اولین باری که گذرم به این خیابان افتاد و این تابلو را دیدم شب بود. روی تابلو نوشته  شده بود« نبرد جنوبی» و فقط کمی آن طرف تر، نوشته طلایی« مجتمع قضایی خانواده» در تاریکی شب می درخشید. « نبرد جنوبی» را دوباره با خود تکرار می کنم. « نبردی» که هر روز زنان و مردان بسیاری را در خود می بیند که نتوانسته اند با مشکلات زندگی نبرد کنند. زنان و مردانی که کارزار زندگی از آن ها پر قدرت تر بوده است و بی تردید هر دو در این شکست غیر قابل جبران مقصر و همین طور متضرر شده اند.

امروز از تاریکی هوا خبری نیست. اما تا دلتان بخواهد و نخواهد پیاده رو جلوی« مجتمع قضایی خانواده» پر است از آدم هایی که نمی دانم دل شان تاریک است یا روشن. هر یک با انباشته ای از کاغذها و پرونده های در دست، داخل و خارج می شوند. دو زن جوان با صدایی که به راحتی شنیده می شود بی محابا صحبت و کاغذهای شان را مرتب می  کنند. مشخص است از آشنایی شان زمان زیادی نمی گذرد. اما از گفتن ریزترین جزییات زندگی شان هم ابایی ندارند. با صبا که کارهایش در دادگاه تمام شده است هم سخن می شوم. وقتی می پرسم میزان مهریه و افزایش نرخ طلاق چقدر در اقدام او برای جدایی تاثیر داشته است؛ بلند می خندد. صبا هم یکی زنانی ست که دهه ۲۰ زندگی اش را میان تلاطم های زندگی زناشویی گذرانده است. او می گوید: «در تمام ۸ سال گذشته نتوانستم خوشبخت باشم. خوشبختی که به پول نیست. به دل خوش است. تمام این سال ها را با اضطراب چراها و اما و اگرهای همسرم زندگی کردم. بعد از این سال ها به این نتیجه رسیدم که ازواج ما از اول بدون شناخت و اشتباه بوده است. ما در خانواده های سنتی ای بزرگ شدیم که مادران مان مان همیشه خجالت کشیدند از مسائل زناشویی با ما سخن بگویند. مدارس ما پر از آموزه هایی بود که امروز آن ها را به یاد نداریم، ولی هیچ کس از چگونه ای حل مشکلات با ما صحبت نکرد. جوانی ام که به باد رفت، این روزها دنبال نجات میانسالی ام هستم. می دانم جامعه ما برای یک زن مطلقه امنیت خوبی ندارد، اما می خواهم برای رسیدن به زندگی ای که می دانم حقم است آخرین تلاش هایم را انجام دهم.»

کوروش محمدی می گوید: «قیمت و تعداد سکه در هیچ دورانی در افزایش طلاق تاثیر نداشته است و این یک باور سطحی است. شما فکر کنید خانواده ای که شناخت متعالی از یکدیگر دارند و زندگی شان را بر اساس اصول صحیح پی می برند، چه بهایی قادر است آن ها را از هم جدا کند؟

ممکن است شرایط اقتصادی کنونی بر ازدواج اثرگذار باشد و میزان ازدواج را کاهش دهد، ولی بحث افزایش طلاق به هیچ عنوان مطرح و این ایده کارشناسی نیست. این نوع نگاه توهینی به مقام و شخصیت زنان است. چون مهریه وجه مطالبه زنان است. البته به مردان هم توهین است. مهریه بر اساس دین اسلام یک مطالبه و یک بدهی برای مرد است. مهریه عندالمطالبه است و حتی اگر زن طالب طلاق نباشد مرد باید آن را پرداخت کند.»

او ادامه می دهد: «مهریه پشتوانه ارزشمندی برای زنان است. زن یکی از بهترین آفریدگان خداوند است و خداوند به تکریم و حفظ حقوق زن تاکید فراوان دارد. امروز نباید با افزایش قیمت سکه حرمت زنان را زیر سوال و به سمت طرح و لایحه برویم. این کار اساس شکل گیری خانواده و نظام اجتماعی ما را به هم می ریزد. من با این ایده ها مخالف هستم. افرادی که این تفکرات را دارند اجازه دهند جامعه خودش جایگاه خودش را پیدا کند. افراد جامعه ما تحریم و مشکلات اقتصادی را متوجه می شوند و اینکه تا اتفاقاتی از این قبیل رخ داد چند نفر برای کل جامعه تصمیمات اینچنینی بگیرند، قوانین و شرایط اصلی زندگی که مهریه یکی از ملزومات آن است را حذف یا کم کنند، غیر منطقی است. ما در رابطه با خانواده که مقدس ترین بنیاد اجتماعی است صحبت می کنیم نه یک بنگاه معاملاتی.»

مسئولان به راه های موثر بیندیشند

گاهی از مطرح شدن یک طرح تا رسیدن به صحن مجلس شورای اسلامی و مورد بررسی قرار گرفتن آن طرح ماه ها زمان خرج می شود، اما آیا تا کنون طرحی برای تقویت بنیان زناشویی راهی صحن مجلس شده است؟

سیاوشی می گوید: «مجلس باید به این سمت برود که مشاوره پیش از ازدواج را اجبار کند. برای افزایش مهارت زندگی باید مشاوره قبل و بعد ازدواج داشته باشیم. البته امسال کتاب« مهارت زندگی» وارد چرخه تحصیل شد. این آموزش ها در کشورهای دیگر جزو مسایل مهم است و بچه ها باید این درس را بگذرانند. برای استرالیا، ایالات متحده آمریکا و … آموزش مهارت های زندگی ارزش بسیاری دارد. البته فراموش نکنیم که سیستم آموزشی ما بسیار ضعیف است و همه می پذیرند یکی از دلایل مشکلات کشور سیسستم معیوب آموزشی است و تغییر آن نیازمند برنامه درست است که ما فاقد این برنامه هستیم. این مورد هم از آن مواردی ست که نمی دانیم چه نتیجه ای خواهد داشت، ولی ما سعی کردیم این کتاب وارد سیستم آموزشی شود و باید نتیجه آن را در آینده بررسی کنیم.

قانون اجبار مشاوره قبل از ازدواج هم مراحل پایانی را می گذراند که باید خیلی سریع این قانون هم به صحن مجلس شورای اسلامی برود. این مسئله از موراد مهمی ست که رهبری هم به آن تاکید دارند.»

کاهش ازدواج و افزایش آسیب های اجتماعی

اجبار در کاهش میزان مهریه و یا حذف آن تبعات جبران ناپذیر بسیاری دارد. تبعاتی که هم اکنون بخشی از آن در جامعه لنگر انداخته است و مسئولین از پس همین اندک هم بر نمی آیند. افزایش سن ازدواج و حتی عدم ازدواج برخی ازدختران به دلیل نبودن حق برابر بین زن و مرد در کشور، عدم ازدواج به دلیل هزینه های بالای زندگی نمونه هایی از این تبعات هستند که محمدی در رابطه با آن ها می گوید:« کاش نمایندگان ما درمجلس شورای اسلامی به جای اینکه زمان های طولانی در مورد تعداد سکه و حذف مهریه جلسه می گذاشتند کمی هم به افزایش توانایی ها و آموزش های پیش از ازدواج فکر می کردند، که خانواده ها را به سمت استحکام و انسجام می بردیم. وقتی قوانین برای مهریه نرخ تعیین می کنند و تبعات این طور قوانین کاهش شدید میزان ازدواج می شود، در نهایت ارتباطات ناسالم در جامعه قوت می گیرد. در چنین مواقعی چه کسی می خواهد پاسخگو باشد؟ ما در سال های اخیر با پدیده طلاق توافقی رو به رو هستیم که تمام این دیدگاه ها را رد می کند. زمانی این طلاق اتفاق می افتد که طرفین به شدت از یکدیگر بیزار می شوند، اعتماد شان را نسبت به یکدیگر از دست داده اند و فاصله زیادی بین آن ها شکل گرفته است. این افراد برای اینکه جدایی مهم تر از طلب مهریه است و تمایل ندارند در پروسه های اداری و قضایی بیفتند، به طور توافقی از هم جدا می شوند. تاکید می کنم کسانی جدا می شوند که زمینه طلاق را دارند و زندانیان عدم پرداخت مهریه به دلیل آمار بالای طلاق زیاد هستند و این هیچ ربطی به افزایش قیمت سکه ندارد.»