پشیمانی وزیر بهداشت و سه ابهام بزرگ برای ایرانیان!

به گزارش «تابناک»؛ به فاصله دو هفته از عزل علی ربیعی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و پایان فیزیکی جدال طولانی مدت میان وی و قاضی زاده هاشمی بر سر مسائلی مانند بیمه سلامت ایرانیان، بودجه درمانی تأمین اجتماعی و مسائلی از این دست، حالا وزیر بهداشت استراتژی متفاوتی در خصوص طرح تحول در پیش گرفته تا جایی که برخی نتیجه گرفته‌اند قصد خداحافظی با دولت را دارد.

انتشار اخباری با تیتر‌هایی با مضمون «اشتباه کردم به سیاسیون اعتماد کردم» در برخی رسانه‌ها در روز‌های گذشته که برگرفته از اظهارات مفصل قاضی زاده در روز پزشک است، در این راستاست؛ تأکیدی بر تغییر رویکرد چشمگیر وزیر بهداشت که کلیدی‌ترین اقدام دولت روحانی در عرصه داخلی، یعنی همان طرح تحول نظام سلامت به نام وی گره خورده است.

وزیری که در سال‌های اخیر از جمله مشاهیر کشورمان شده و آوازه اش با اجرای طرح تحول نظام سلامت به دورترین نقاط کشورمان نیز رسیده، چند روز پیش در جمع پزشکان گفت: «بزرگترین اشتباه من در طرح تحول سلامت فقط اعتماد بود، چون تجربه نداشتم و در میان سیاسیون نبودم، اعتماد کردم و به میدان آمدم و طرحی را پیشنهاد کردم و گفتند برو ما پشتت هستیم. فکر کردند طرح تحول سلامت فقط یک سال است!»

این جملات به قدری واضح است که بی نیاز از شرح و بسط به نظر می‌رسد، اما بیانشان در شرایطی که وزیر مخالف قاضی زاده از کار برکنار شده، عجیب به نظر می‌رسد. آنقدر عجیب که جا دارد مورد کنکاش قرار گیرد تا شاید بشود دریافت منظور وزیر از این سخنان چیست؛ خداحافظی از کابینه، اذعان به شکست طرح تحول یا معطوف کردن توجه‌ها به این طرح به منظور سر و سامان دادن دوباره به آن؟

البته این نخستین بار نیست که وزیر بهداشت به اشتباهش درباره طرح تحول سلامت اعتراف می‌کند و در عمل، خودش هم به صف منتقدان این طرح پیوسته و پیشتر هم در چند مقطع شاهد انتقادات وی در این خصوص بوده‌ایم، به ویژه زمانی که شایعات حکایت از بالا گرفتن جدال میان دو وزیر بر سر برخی مسائل در حاشیه این طرح داشت و حتی خبر ورود جدی رئیس جمهور به این منازعه منتشر شد.

انتقاداتی که یک بار در آبان ماه سال گذشته به اوج رسید؛ زمانی که وزیر بهداشت با بیان اینکه «در اجرای طرح تحول محاسبات درست در نیامد»، انتقادات پیدا و پنهانی را متوجه برخی افراد، وزارت‌خانه‌ها و نهاد‌ها در همراهی نکردن با طرح تحول نظام سلامت نمود و چند ماه بعد، سخنگوی وزارت بهداشت بر آن تأکید کرد و گفت: «اعتماد به برخی شرکای طرح تحول سلامت اشتباه بود.»

شرایطی که حالا به نظر می‌رسد به کل تغییر کرده باشد، چون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بی وزیر شده و تا معرفی گزینه وزارت به مجلس و برگزاری جلسه تعیین تکلیف وی، با حکم سرپرستی اداره می‌شود؛ وضعیتی که بر اساس آن برخی بر این باورند که انتقادات شدید وزیر بهداشت، تلاشی برای رقم زدن فرجام وزارت خانه یاد شده است.

تلاشی برای جهت دادن به انتخاب گزینه وزارت کار یا همراستا با آن، دریافت امتیازات ویژه در این بازه برای گرفتن مجوز تام و تمام پیشبرد طرح تحول به دست وزارت بهداشت، بی داشتن هیچ شریکی. برنامه و تاکتیکی که هرچند نگران کننده به نظر می‌رسد، دور از ذهن هم نیست، به ویژه اگر به یاد آوریم قاضی زاده در ابتدای تشکیل کابینه دولت دوم روحانی ساز جدایی را کوک کرده بود، ولی پس از دریافت اطمینان خاطر‌هایی از رئیس دولت، بار دیگر برای وزارت بهداشت معرفی شد و کوشید در مجلس وزارتش را تمدید کند.

اما تکلیف بدهی‌های کلانی که گفته می‌شود طرح تحول به بار آورده و عامل بزرگی برای ناکامی آن در تحقق بسیاری از اهداف بوده، چه خواهد شد؟ تأمل در این مسأله موجب شده تا گروه دیگری بر این باور باشند که هدف وزیر از انتقادات شدیدش در روز‌های اخیر، نه تحت تأثیر قرار دادن وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، که رفع و رجوع بدهی‌ها و تزریق منابع مالی به این طرح است.

به این سخنان وزیر که چند روز پیش بیان شده دقت کنید: «هدف از این طرح آرامش بیشتر مردم در هنگام نیاز بود، آن هم با پرداخت کمتر و بیمه قوی‌تر. در حال حاضر معتقدم به بخشی از این هدف دست یافتیم، ولی با مشکل تأمین منابع روبه‌رو هستیم. البته این مشکل متأثر از سقوط قیمت جهانی نفت بود و بخشی از آن مشکل به اشتباه بیمه ‌کردن افراد به صورت مازاد برمی‌گردد، زیرا این طرح برای پنج میلیون نفر تدوین شده بود، ولی ۱۱میلیون نفر تحت پوشش بیمه‌ای قرار گرفته‌اند، البته این مشکل ماست و مردم مقصر نیستند.»

این سخنان نشان می‌دهد که وزیر مدعی است، طرح تحول برای جمعیتی بزرگ‌تر از پیش بینی‌ها به اجرا درآمده و این عامل ناکامی آن در برخی اهداف بوده است. نکته‌ای که وی با یادآوری آن تلویحا تأکید می‌کند که تداوم اجرای این طرح، تزریق منابع مالی جدید به این طرح است. منابعی خیلی بیشتر از آنچه اختصاص داده شده و می‌شود چراکه ۶ میلیون تن مازاد بر ظرفیت‌های طرح، تحت پوشش آن قرار گرفته‌اند.

برای باور پذیر شدن این فرض هم البته شواهد جالب توجهی وجود دارد؛ شواهدی که بر اساس آن می‌توان نتیجه گرفت، دلیل پشیمانی وزیر در این روزها، ناکامی وی در جذب منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح تحول، در ابعاد واقعی آن است، نه ابعادی که طراحی شده بود. پیش فرضی که اگر صحیح باشد، تا حدی نگران کننده به نظر می‌رسد چراکه نشان می‌دهد طرح تحول از ابتدا اشتباهات فاحشی در طراحی داشته است. اشتباهاتی که ممکن است در ابعاد دیگر طرح نیز وجود داشته و حتی اساسی‌تر و کلان‌تر باشند.

اما سومین برداشتی که از سخنان اخیر وزیر بهداشت صورت گرفته، متفاوت‌تر از دو برداشت قبلی است. اینکه قاضی زاده تلاش دارد با پذیرش اشتباهاتش (ولو با رنگ و لعاب متفاوت و فرافکنی اشتباهات)، طرح تحول نظام سلامت را متحول کرده و به وادی جدیدی سوق دهد. اتفاقی که البته تا حدودی نیز رخ داده، اما برخی بر این باورند که مقدماتی برای رقم زدن تغییراتی وسیع‌تر در حال فراهم سازی است.

به این بخش از سخنان وزیر بهداشت دقت کنید: «حمایت ما در قبال خدمات ضروری تا پایان راه انجام خواهد شد، اما امروز شرایط کمی فرق کرده و انتظار می‌رود، فرد بیمار در تأمین بخشی از هزینه‌های درمانی (مانند پروتز) مشارکت کند، زیرا تأمین پروتز‌های حیاتی مانند زانو با تعرفه‌های جدید صورت می‌گیرد. البته در هیچ جای دنیا پروتز زانو تحت پوشش مراکز و نهاد‌های درمانی نیست.»

اکنون کافی است به یادآوریم که نزدیک به یک سال است که ارائه خدمات طرح تحول تنها به بیمارستان‌های دولتی محدود شده و این موضوع، تراکم شدید بیماران و بروز دوباره مشکلاتی که پیش از اجرای این طرح خاص وجود داشت را موجب شده تا دریابیم که منظور از تغییر مسیر طرح تحول چیست؛ تغییر مسیری که از کاهش سهم دولت در پرداخت‌ها شروع می‌شود و تا افزایش تعرفه‌ها و به روز رسانی احتمالی شان با نرخ این روز‌های ارز پیش خواهد رفت. عقبگردی بزرگ که لازمه شروعش، اعتراف به اشتباهات و گله گذاری از همه همراهان است؛ وضعیتی که ظاهرا وزارت بهداشت در آستانه رقم زدن آن است.