«بانک» با این دست‌فرمان، درست نمی‌شود

در روزهای جاری گفتگوهای فراوانی درباره چگونگی اصلاح نظام بانکی کشور در جریان است؛ که هر کدام از زاویه ای به بررسی نظام بانکی کشور می پردازد. مباحث مرتبط با سیاست های پولی و مالی در اولین نقشه الگوی پیشرفت اسلامی اصلاح نظام بانکی کشور بدون اصلاح تعریف پول را اصلاحاتی روبنائی و غیر موثر می داند.

«اگر می‌خواهیم مردم  و اسلام را از  معضل بانکها  نجات دهیم، نباید به دنبال مسیرهای روبنایی برویم. کسانی در گذشته بدون توجه به ماهیت چند بعدی بانک، ماهیت بانک را به «رابطه کارگزار و مشتری» تقلیل دادند و سپس سعی کردند - در قانون علیل عملیات بانکی بدون ربا مصوب 10 شهریور سال 1362 - این رابطه را ذیل عقودی مانند جعاله و مضاربه و... تعریف کنند؛ که این شد که شد.

این اتفاق غیرکارشناسی در حالی افتاده که ماهیت چندلایه‌ی بانک، آثار سوء فراوانی بر جامعه اسلامی تحمیل می‌کند. یکی از موضوعات مرتبط با بانک، مسئله تعریف پول و ابزار مبادله در تجارت است. الآن ما با  پدیده «پول کاغذی»، «پول الکترونیک» و در یک جمله با «ابزار مبادله‌ی بدون ارزش» روبرو هستیم. وقتی پول و ابزار مبادله از خودش ارزشی نداشت و به‌اصطلاح «مال» نبود؛ باید ارزش آن را  وابسته به اموری مانند ذخایر ارزی و یا تولید یک کشور و.. تعریف کرد و به‌اصطلاح برای چاپ پول معادله نوشت.

معادله نشر اسکناس که وظیفه‌اش تعیین ارزش پول است دو اشکال دارد؛ اول اینکه: همه‌ی معادلات مؤثر بر ارزش پول را نمی‌تواند محاسبه کند و دوم آنکه عملاً توسط دولتها رعایت نمی‌شود و در عمل ارزش پول بی‌ارزش توسط مسئولان و اغنیاء دائماً مدیریت می‌شود. با مدیریت ارزش پول -مانند مدیریت قیمت ارز هنگام تعیین قیمت و هنگام عرضه- تقریباً همه‌ی کالاها و خدمات تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و آثاری مانند تورم و افزایش پایه پولی و... ایجاد می‌شود.

با این توضیحات لازم است ابتدا تعریف پول را اصلاح کنیم و پیشنهاد استظهاری نقشه الگوی پیشرفت اسلامی این است که «پول باید خودش دارای ارزش باشد«. اخذ قید «مالیت» در تعریف پول به‌اصطلاح قابلیت مدیریت ارزش پول توسط اغنیاء را  به‌شدت کاهش می‌دهد و کشور از بازی سیاستهای پولی و مالی کینزی و فریدمنی و... نجات می‌یابد. با جایگزینی پول و ابزار مبادله دارای ارزش سلطه ارزهای واسطی مانند دلار هم از بین می‌رود.

البته فوائد فراوان دیگری برای این اقدام متصور است؛ که بعداً به شرح آنها خواهیم پرداخت؛ ولی خلاصه سخن امروز این که تقریباً تمام پیشنهادات اصلاحی برای بانکهای ربوی، بدون توجه به تعریف غلط پول صورت می‌گیرد و نتیجه چنین اقداماتی اصلاح نظام بانکی نخواهد شد؛ کما اینکه قانون معیوب عملیات بانکی بدون ربا در گذشته نتوانست غده سرطانی بانک را اصلاح کند.»