آب نبات چوبی اروپا روی میز برجام

«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این باره گفت:

برنامه جامع اقدام مشترک، برجام، میان ایران و ۶ کشور دیگر (آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، چین، روسیه) به اضافه اتحادیه اروپا در ماه تیر سال ۹۴ شمسی (۲۰۱۵ میلادی) به امضای همه طرفین رسید اما با وجود اجرای تمام تعهدات ایران و تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، آمریکا به طور یک‌جانبه اردیبهشت سال ۹۷ (۲۰۱۸ میلادی) از برجام خارج شد و تمام تحریم‌ها را هم بازگرداند.

در این شرایط، طرف‌های اروپایی برجام مدعی ادامه اجرای تعهدات خود شده‌اند اما مقامات ایرانی بر ناکافی بودن تحرکات اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای و جبران چالش‌های ناشی از خروج واشنگتن از این توافق تاکید کرده‌اند.

از زمان خروج آمریکا از برجام، تعداد زیادی از قراردادهای میان ایران و شرکت‌های اروپایی لغو یا تعلیق شده است که قرارداد با توتال، قرارداد خرید هواپیما و قرارداد با پژو مهمترین آنها هستند. همچنین شرکت‌های مختلف اروپایی در چند ماه اخیر از ایران خارج شده و همکاری با کشورمان را متوقف کرده‌اند که نمونه اخیر آن توقف پرواز سه شرکت هواپیمایی بزرگ اروپایی به ایران است.

اروپا به ایران وعده داده بود که هر شرکتی که به خاطر تحریم آمریکا، ایران را ترک کند مورد تحریم قرار خواهد داد، اما این وعده تاکنون عملی نشده و دست ایران از شراکت با اروپایی‌ها در گردو باقی مانده است.

اما در این شرایط، به ناگاه اروپایی‌ها خبر از تصویب بسته حمایتی ۱۸ میلیون یورویی می‌دهند که یادآور پیشنهادات اقتصادی آنها در جریان مذاکرات هسته‌ای اوایل دهه ۸۰ است که حسن روحانی آنها را تحقیرآمیز خواند و علی لاریجانی از آن به عنوان آب‌نبات یاد کرد.

حسن روحانی در صفحات ۵۹۶، ۵۹۷ و ۵۹۸ کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای درباره مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای اروپایی در دولت اصلاحات، درنهایت به شکست این مذاکرات اشاره کرده و تاکید می‌کند:

روحانی در صفحه ۳۷۶ کتاب خود می‌نویسد: «در حوزه اقتصادی هم کار به این دلیل پیش نمی‌رفت که ما می‌گفتیم تحریم‌ها باید شکسته شود اما آنها می‌گفتند اینها مراحلی دارد و در کوتاه‌مدت نمی‌توان به نتیجه رسید. ما دیدیم که گویی می‌خواهند بحث را چند سال ادامه دهند. در ضمن اروپایی‌ها می‌گفتند بر فرض که این تحریم‌ها را برداریم، شما باید مشکلتان را با آمریکا نیز حل کنید. برای اینکه در شرایط تحریم آمریکا، شرکت‌های ما با شما کار نمی‌کنند. پیشنهادهای اقتصادی آنها هم در حد دادن وام و خرید گاز از ایران یا ادامه مذاکرات در خصوص موافقتنامه تجارت و همکاری بود.»

آقای روحانی پس از تشریح جزئیات پیشنهادهای اروپایی‌ها به ایران، در دهه ۸۰ می‌نویسد:

«درمجموع پیشنهاد مذکور در زمینه تقاضاها از ایران بسیار طولانی اما در مورد پیشنهادهای ارائه‌شده به ایران به‌طور مضحکی کوتاه و نارسا می‌باشد. فقدان هرگونه تلاش برای ایجاد ظاهری متوازن، این پیشنهاد را به دستور استعماری کاپیتولاسیون شبیه می‌سازد. پیشنهاد یادشده توهینی به تمام ملت ایران است که سه کشور اروپایی باید به خاطر آن از ملت ایران پوزش بطلبند.»

در مرداد ماه سال ۸۴، سه کشور اروپایی پیشنهاداتی به ایران می‌دهند که در قبال تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای ایران، وعده داده شده بود چون قرار است چرخه سوخت هسته‌ای در ایران جمع شود بالاخره ده ها دانشمند، کارگر و تکنسین بی‌کار می شوند. سه کشور اروپایی متعهد می شوند که برای آن ها داخل ایران، کار پیدا کنند.

علی لاریجانی در انتقادات به مذاکرات سال‌های بین ۸۲ تا ۸۴ با کشورهای اروپایی و مسئول وقتش یعنی حسن روحانی، اصطلاح دُرّ غلتان و آب نبات را به‌کار برد. لاریجانی که بعد از حسن روحانی به دبیری شورای عالی امنیت و مذاکرات با طرف‌های خارجی رسید، تاکید داشت که ما دُرّ غلتان نمی‌دهیم تا آب‌نبات بگیریم.

لاریجانی چنان بر این نظر استوار بود که در ۶ آذر ۸۶، در جلسه پرسش و پاسخ با دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان در پاسخ به سوالی درباره انتقاداتش از روحانی گفته بود:

«در آن زمان که آقای روحانی مسئول مذاکرات مسائل هسته‌ای ایران بودند، از راه‌هایی استفاده می‌کردند که راه‌های صحیحی برای مذاکره نبود و من مکررا به آنها درخصوص عواقب این‌گونه مذاکرات هشدار داده‌ بودم که هنوز هم معتقدم در آن زمان دُرّ غلتان را دادیم و آب‌نبات گرفتیم.»

به نظر می‌رسد اروپایی‌ها باز هم به دنبال پیشنهادات مضحک و تحقیرآمیز به ایران هستند؛ در حالی که با پیروی شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا، ۳۵ میلیارد دلار قرارداد خرید هواپیما، ۵ میلیارد دلار قرارداد توتال، میلیاردها دلار قرارداد با پژو و رنو و ده‌ها میلیارد دلار فروش سالانه نفت ایران در معرض خطر قرار گرفته، اروپا بسته ۱۸ میلیون یورویی ارائه کرده که پول یک روز درآمد ارزی ایران هم نیست.

*مشرق