بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
مصلحت‌اندیشی رسانه ملی باعث از دست رفتن اعتماد بخشی از اقشار جامعه شده است
به گزارش پایگاه 598 به نقل از فرهیختگان، دلایل ایجادشان رونق اقتصادی برای آن منطقه و در مجموع کل کشور است؛ مناطقی
که دولت به دلیل ایجاد رونق اقتصادی در آنجا، آنها را از پرداخت مالیات
معاف می‌کند و خبری از قوانین گاهی دست‌و‌پا گیر برای انجام کارهای تجاری
نیست.
به این ترتیب وضعیت صادرات کالاها در آنجا به مراتب بهتر از سایر مناطق هر کشوری است؛ «مناطق آزاد»ی که در همه دنیا اصلی‌ترین وظیفه‌شان رونق صادرات و اشتغالزایی به شمار می‌رود، اما در کشور ما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم در زمان ایجاد آنها و رعایت نکردن قوانین حاکم بر این مناطق باعث شده تا هفت منطقه آزاد ایران امروزه به‌جای اینکه به محلی برای صادرات کالاهای ایرانی باشند، به دروازه‌های واردات تبدیل شوند و واردکنندگان نیز این مناطق را به‌دلیل همان قوانین حاکمه، بهشت خود بدانند؛ موضوعی که با لایحه جدید دولت برای افزایش هشت منطقه آزاد دیگر حواشی زیادی را به‌همراه آورده است و حالا محمد پایدار و علیرضا خاکدامن در مستند «باج» به سیر تا پیاز شکل‌گیری این مناطق در دنیا و بعد ایران و شرایط فعلی آنها پرداخته‌اند و وعده‌های دولت برای ایجاد مناطق آزاد جدید و مضرات آنها را نیز به تصویر کشیده‌اند؛ مستندی که جزء آثار سفیرفیلم محسوب می‌شود و به‌رغم تعطیلی دانشگاه‌ها و عدم اکران دانشگاهی آن توانسته بازخوردهای خوبی داشته باشد.
به این ترتیب وضعیت صادرات کالاها در آنجا به مراتب بهتر از سایر مناطق هر کشوری است؛ «مناطق آزاد»ی که در همه دنیا اصلی‌ترین وظیفه‌شان رونق صادرات و اشتغالزایی به شمار می‌رود، اما در کشور ما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم در زمان ایجاد آنها و رعایت نکردن قوانین حاکم بر این مناطق باعث شده تا هفت منطقه آزاد ایران امروزه به‌جای اینکه به محلی برای صادرات کالاهای ایرانی باشند، به دروازه‌های واردات تبدیل شوند و واردکنندگان نیز این مناطق را به‌دلیل همان قوانین حاکمه، بهشت خود بدانند؛ موضوعی که با لایحه جدید دولت برای افزایش هشت منطقه آزاد دیگر حواشی زیادی را به‌همراه آورده است و حالا محمد پایدار و علیرضا خاکدامن در مستند «باج» به سیر تا پیاز شکل‌گیری این مناطق در دنیا و بعد ایران و شرایط فعلی آنها پرداخته‌اند و وعده‌های دولت برای ایجاد مناطق آزاد جدید و مضرات آنها را نیز به تصویر کشیده‌اند؛ مستندی که جزء آثار سفیرفیلم محسوب می‌شود و به‌رغم تعطیلی دانشگاه‌ها و عدم اکران دانشگاهی آن توانسته بازخوردهای خوبی داشته باشد.
«باج» از آن مستندهای اقتصادی است که لبه تیزش را به سمت وضعیت
اقتصادی در مناطق آزاد گرفته و ایجاد مناطق جدید را به ضرر اقتصاد ایران
می‌داند؛ مستندی که خاکدامن درباره دلیل تولیدش به «فرهیختگان» این‌طور
می‌گوید: «جزء تیم مستندسازی مجموعه سفیرفیلم به‌شمار می‌رویم و تمرکز
اصلی‌مان روی مسائل اقتصادی است و از آنجایی که در سال تولید ملی قرار
داشتیم، در ابتدای ساخت این مستند به سراغ بحث قاچاق رفتیم ولی از یک جایی
به بعد بنا به دلایلی به موضوع مناطق آزاد و قاچاق در این مناطق برخورد
کردیم.»
او ادامه می‌دهد: «کمی که بحث محتوایی مستند به جلو رفت، مسائلی درباره اصل پدیده مناطق آزاد برای‌مان روشن شد که ما را وا داشت به سراغ ساخت این مستند برویم. عامه مردم با موضوع مناطق آزاد آشنا هستند و اکثریت یا برای خرید و فروش جنس یا حداقل برای مسافرت به این مناطق رفته‌اند؛ البته این بخشی از موضوع است و بنا بر اذعان همه کارشناسان اقتصادی وضع این مناطق به‌گونه‌ای است که به یک حفره‌ای برای اقتصاد ملی تبدیل شده است.»
دغدغه‌مان این بود که «باج» پیش از تصویب لایحه دولت آماده شود
تهیه‌کننده مستند «باج» اضافه می‌کند: «دولت در لایحه اخیر خود تصمیم بر دو برابر شدن تعداد مناطق آزاد گرفته است و تکثیر این مناطق به مرور باعث می‌شود تا همه مرزهای کشور شامل منطقه آزاد شوند و این یک زنگ خطر برای کشور است و ما هم تلاش کردیم به این مساله در مستند بپردازیم؛ شاید مسئولان مرتبط عمیق‌تر به این موضوع فکر کنند.»
خاکدامن درباره همزمانی ساخت این مستند با ارائه لایحه دولت به مجلس درباره این مناطق می‌گوید: «این لایحه از شهریور‌ماه سال گذشته مطرح شده و ما در فرآیند تولید این مستند، این دغدغه را داشتیم که بتوانیم تا قبل از رسیدن لایحه به مجلس، مستند را آماده کنیم تا هم فضای نخبگانی و دانشجویی آن را ببینند و هم برای نمایش به نمایندگان مجلس آماده شود.»
او تصریح می‌کند: «متاسفانه مناطق آزاد براساس آمار هیچ آورده‌ای برای کشور نداشته‌اند و همیشه تراز تجاری این مناطق منفی بوده و وضعیت واردات از همان سال ابتدایی ایجاد این مناطق نسبت به صادرات بیشتر بوده است؛ در صورتی که در دنیا مناطق آزاد به مناطق پردازش صادرات معروف هستند و ایجاد آنها برای تشویق سرمایه‌گذار خارجی است و نمونه‌های موفقی نیز در سطح دنیا وجود دارد که جبل‌علی‌امارات که همزمان با کیش ما ایجاد شده، یکی از آنها ست.»
یکی از نکات جالب این مستند پخش روایت از دعواهای سیاسی موجود در کشور بر سر این مناطق است، موضوعی که تهیه‌کننده مستند «باج» درباره‌اش این‌طور توضیح می‌دهد: «مناطق آزاد به محلی برای دعواها و نمایش‌های سیاسی در کشور تبدیل شده‌اند و ما از این نمایش‌ها به نتیجه رسیدیم که نوع روایت مستند را به‌صورت بیان دعواها میان مسئولان مختلف انتخاب کردیم و به نظرمان می‌رسید که همه مسائل دعوای زرگری برای یک اقدام سیاسی است و نه اقتصادی.»
رسانه ملی حاضر به پخش «باج» از آنتن خود نیست
هر‌چند به گفته خاکدامن انتخاب این لحن برای مستند «باج» برای‌شان گران تمام شده و رسانه ملی حاضر نیست این اثر را روی آنتن ببرد، اما او این موضوع را باارزش تلقی می‌کند و می‌گوید: «معتقدیم مناطق آزاد باج‌هایی هستند که دولت مرکزی ناتوان به مناطق مرزی که از لحاظ پیشرفت نسبتا عقب‌مانده‌اند، تقدیم می‌کند و منظور نیز همه دولت‌ها هستند، از دولت سازندگی گرفته تا اصلاحات که عملکرد مناسبی نداشتند تا دولت احمدی‌نژاد که مدیریت مناطق را در فرآیندی به حد زیادی تضعیف کرده و دولت فعلی که بدون منطق دقیق برای مناطق آزاد، در حال انجام یک اقدام صرفا سیاسی است که اثرات زیان‌باری برای اقتصاد ملی دارد.»
خاکدامن مناطق آزاد را یک بازی سیاسی برد - برد می‌داند و می‌افزاید: «امروزه چه نماینده مجلس که بخواهد منطقه خود را جزء مناطق آزاد کند، برنده می‌شود و چه دولت که می‌تواند به مردم گزارش ایجاد مناطق آزاد را بدهد و تنها اقتصاد و منافع ملی در این میان دچار ضرر می‌شوند.»
تهیه‌کننده مستند «باج» به تیم تحقیقاتی این اثر اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما در بحث پژوهش از خروجی مراکزی که توسط دانشجویان خوشفکر اداره می‌شوند و چندین سال است در بحث مناطق آزاد فعالیت می‌کنند، استفاده کردیم و در نسخه نهایی کار را نیز به آنها نشان دادیم و سعی کردیم اشکالات موجود در آن را از بین ببریم.»
خاکدامن با بیان اینکه «باج» در شرایط بحرانی و جنگی ساخته شده است، می‌افزاید: «منظور از شرایط جنگی هم از لحاظ اقتصادی و شرایط پیچیده فعلی و هم تلاش برای رساندن مستند به پیش از تصویب لایحه در مجلس است، البته قطعا این مستند اشکالاتی را از لحاظ محتوایی و تولید دارد، ولی هدف‌مان این بود که این اثر هر چه سریع‌تر به لایحه دولت و مجلس برسد و سعی کنیم تا روی تصویب این اتفاق مهم اثرگذار باشیم.»
مصلحت‌اندیشی رسانه ملی باعث از دست رفتن اعتماد بخشی از اقشار جامعه شده است
یکی از نکات قابل توجه این مستند ارائه اطلاعات کامل درباره مناطق آزاد در مدت زمان مستند 30 دقیقه‌ای است، موضوعی که خاکدامن درباره‌اش می‌گوید: «ما احساس کردیم در زمان 30 دقیقه می‌توانیم حرف‌مان را که همان «باج» بودن مناطق آزاد است، بگوییم؛ از سوی دیگر مخاطب این مستند مردم هستند و نه کارشناسان اقتصادی و به همین دلیل نیازی به ارائه آمار و ارقام درباره مناطق آزاد نبود؛ چراکه می‌خواستیم مستند به‌گونه‌ای باشد که کشش و جذابیت را تا پایان 30 دقیقه حفظ کند.»
تهیه‌کننده «باج» درباره عدم پخش این مستند از آنتن رسانه ملی که پیشتر به آن اشاره کرده بود، توضیح می‌دهد: «با مسئولان شبکه اول سیما برای پخش این مستند رایزنی کرده‌ایم ولی چون در این مستند علیه دولت و لایحه افزایش مناطق آزاد تند صحبت کرده‌ایم، اجازه پخش به آن داده نشده است.»
خاکدامن از دست رفتن اعتماد بخشی از اقشار جامعه نسبت به رسانه ملی را به‌دلیل مصلحت‌اندیشی عظیم حاکم بر این دستگاه می‌داند و می‌گوید: «هر دو طیف سیاسی شامل این مصلحت‌اندیشی می‌شود و به همین دلیل می‌بینیم که وقتی اتفاقی در کشور می‌افتد، تلگرام و کانال‌های غیررسمی بسیار جلوتر از رسانه ملی عمل می‌کنند و این موضوع باعث از بین رفتن جایگاه تلویزیون در اذهان مردم می‌شود؛ از سوی دیگر اگر قرار باشد که حرف انتقادی علیه برخی قسمت‌های کشور زده شود، تیغ رگولاتوری رسانه ملی آن اثر را بی‌نصیب نمی‌گذارد.»
او در تشریح بیشتر این مساله توضیح می‌دهد: «قطعا نمی‌توان در شرایطی که شاهد بروز مشکلاتی هستیم، حرفی را بزنیم که به کسی بر نخورد؛ در حالی که رسانه ملی دقیقا می‌خواهد حرفی زده شود که به هیچ‌کس بر نخورد؛ البته ما نیز هیچ مشکلی با این موضوع نداریم و آثارمان را در فضای مجازی منتشر می‌کنیم؛ البته این به معنی بی‌قانونی و تهمت زدن نیست؛ بلکه تلاش می‌کنیم تا حرف‌مان را براساس آنچه در رسانه‌ها اعلام شده و مسجل هستند، بازگو کنیم.»
تهیه‌کننده «باج» درباره بازخوردها نسبت به این اثر می‌گوید: «حرف‌مان در این اثر به‌گونه‌ای است که نه به کسی اتهام زده شده و نه بی‌احترامی کردیم، بلکه تنها ماوقع را شرح داده‌ایم و همین باعث می‌شود هر کسی که این اثر را می‌بیند به‌خصوص در بخشی که وعده‌های دولت فعلی را نشان می‌دهیم، یک لبخند تلخی می‌زند، شاید به محتوا و سایر بخش‌های اثر نقدهایی وارد است اما ما اتفاقات عجیب و غریبی را در مستند نداشتیم و تنها حرف‌های مطرح شده را دوباره بازگو کردیم.»
خاکدامن درباره ساخت فصل‌های بعدی این مستند می‌گوید: «ما همچنان روی مسائل اقتصادی متمرکز هستیم و باید ببینیم که در آینده چه اتفاقی می‌افتد، قطعا اگر در حوزه مناطق آزاد همچنان کشش ساخت اثر وجود داشته باشد و به سوژه‌های جدیدی برسیم، به آنها خواهیم پرداخت؛ در غیر این صورت ما همچنان سرباز جنگ اقتصادی در حوزه رسانه هستیم و باج‌های دیگر در حوزه‌های دیگر ساخته می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «کمی که بحث محتوایی مستند به جلو رفت، مسائلی درباره اصل پدیده مناطق آزاد برای‌مان روشن شد که ما را وا داشت به سراغ ساخت این مستند برویم. عامه مردم با موضوع مناطق آزاد آشنا هستند و اکثریت یا برای خرید و فروش جنس یا حداقل برای مسافرت به این مناطق رفته‌اند؛ البته این بخشی از موضوع است و بنا بر اذعان همه کارشناسان اقتصادی وضع این مناطق به‌گونه‌ای است که به یک حفره‌ای برای اقتصاد ملی تبدیل شده است.»
دغدغه‌مان این بود که «باج» پیش از تصویب لایحه دولت آماده شود
تهیه‌کننده مستند «باج» اضافه می‌کند: «دولت در لایحه اخیر خود تصمیم بر دو برابر شدن تعداد مناطق آزاد گرفته است و تکثیر این مناطق به مرور باعث می‌شود تا همه مرزهای کشور شامل منطقه آزاد شوند و این یک زنگ خطر برای کشور است و ما هم تلاش کردیم به این مساله در مستند بپردازیم؛ شاید مسئولان مرتبط عمیق‌تر به این موضوع فکر کنند.»
خاکدامن درباره همزمانی ساخت این مستند با ارائه لایحه دولت به مجلس درباره این مناطق می‌گوید: «این لایحه از شهریور‌ماه سال گذشته مطرح شده و ما در فرآیند تولید این مستند، این دغدغه را داشتیم که بتوانیم تا قبل از رسیدن لایحه به مجلس، مستند را آماده کنیم تا هم فضای نخبگانی و دانشجویی آن را ببینند و هم برای نمایش به نمایندگان مجلس آماده شود.»
او تصریح می‌کند: «متاسفانه مناطق آزاد براساس آمار هیچ آورده‌ای برای کشور نداشته‌اند و همیشه تراز تجاری این مناطق منفی بوده و وضعیت واردات از همان سال ابتدایی ایجاد این مناطق نسبت به صادرات بیشتر بوده است؛ در صورتی که در دنیا مناطق آزاد به مناطق پردازش صادرات معروف هستند و ایجاد آنها برای تشویق سرمایه‌گذار خارجی است و نمونه‌های موفقی نیز در سطح دنیا وجود دارد که جبل‌علی‌امارات که همزمان با کیش ما ایجاد شده، یکی از آنها ست.»
یکی از نکات جالب این مستند پخش روایت از دعواهای سیاسی موجود در کشور بر سر این مناطق است، موضوعی که تهیه‌کننده مستند «باج» درباره‌اش این‌طور توضیح می‌دهد: «مناطق آزاد به محلی برای دعواها و نمایش‌های سیاسی در کشور تبدیل شده‌اند و ما از این نمایش‌ها به نتیجه رسیدیم که نوع روایت مستند را به‌صورت بیان دعواها میان مسئولان مختلف انتخاب کردیم و به نظرمان می‌رسید که همه مسائل دعوای زرگری برای یک اقدام سیاسی است و نه اقتصادی.»
رسانه ملی حاضر به پخش «باج» از آنتن خود نیست
هر‌چند به گفته خاکدامن انتخاب این لحن برای مستند «باج» برای‌شان گران تمام شده و رسانه ملی حاضر نیست این اثر را روی آنتن ببرد، اما او این موضوع را باارزش تلقی می‌کند و می‌گوید: «معتقدیم مناطق آزاد باج‌هایی هستند که دولت مرکزی ناتوان به مناطق مرزی که از لحاظ پیشرفت نسبتا عقب‌مانده‌اند، تقدیم می‌کند و منظور نیز همه دولت‌ها هستند، از دولت سازندگی گرفته تا اصلاحات که عملکرد مناسبی نداشتند تا دولت احمدی‌نژاد که مدیریت مناطق را در فرآیندی به حد زیادی تضعیف کرده و دولت فعلی که بدون منطق دقیق برای مناطق آزاد، در حال انجام یک اقدام صرفا سیاسی است که اثرات زیان‌باری برای اقتصاد ملی دارد.»
خاکدامن مناطق آزاد را یک بازی سیاسی برد - برد می‌داند و می‌افزاید: «امروزه چه نماینده مجلس که بخواهد منطقه خود را جزء مناطق آزاد کند، برنده می‌شود و چه دولت که می‌تواند به مردم گزارش ایجاد مناطق آزاد را بدهد و تنها اقتصاد و منافع ملی در این میان دچار ضرر می‌شوند.»
تهیه‌کننده مستند «باج» به تیم تحقیقاتی این اثر اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما در بحث پژوهش از خروجی مراکزی که توسط دانشجویان خوشفکر اداره می‌شوند و چندین سال است در بحث مناطق آزاد فعالیت می‌کنند، استفاده کردیم و در نسخه نهایی کار را نیز به آنها نشان دادیم و سعی کردیم اشکالات موجود در آن را از بین ببریم.»
خاکدامن با بیان اینکه «باج» در شرایط بحرانی و جنگی ساخته شده است، می‌افزاید: «منظور از شرایط جنگی هم از لحاظ اقتصادی و شرایط پیچیده فعلی و هم تلاش برای رساندن مستند به پیش از تصویب لایحه در مجلس است، البته قطعا این مستند اشکالاتی را از لحاظ محتوایی و تولید دارد، ولی هدف‌مان این بود که این اثر هر چه سریع‌تر به لایحه دولت و مجلس برسد و سعی کنیم تا روی تصویب این اتفاق مهم اثرگذار باشیم.»
مصلحت‌اندیشی رسانه ملی باعث از دست رفتن اعتماد بخشی از اقشار جامعه شده است
یکی از نکات قابل توجه این مستند ارائه اطلاعات کامل درباره مناطق آزاد در مدت زمان مستند 30 دقیقه‌ای است، موضوعی که خاکدامن درباره‌اش می‌گوید: «ما احساس کردیم در زمان 30 دقیقه می‌توانیم حرف‌مان را که همان «باج» بودن مناطق آزاد است، بگوییم؛ از سوی دیگر مخاطب این مستند مردم هستند و نه کارشناسان اقتصادی و به همین دلیل نیازی به ارائه آمار و ارقام درباره مناطق آزاد نبود؛ چراکه می‌خواستیم مستند به‌گونه‌ای باشد که کشش و جذابیت را تا پایان 30 دقیقه حفظ کند.»
تهیه‌کننده «باج» درباره عدم پخش این مستند از آنتن رسانه ملی که پیشتر به آن اشاره کرده بود، توضیح می‌دهد: «با مسئولان شبکه اول سیما برای پخش این مستند رایزنی کرده‌ایم ولی چون در این مستند علیه دولت و لایحه افزایش مناطق آزاد تند صحبت کرده‌ایم، اجازه پخش به آن داده نشده است.»
خاکدامن از دست رفتن اعتماد بخشی از اقشار جامعه نسبت به رسانه ملی را به‌دلیل مصلحت‌اندیشی عظیم حاکم بر این دستگاه می‌داند و می‌گوید: «هر دو طیف سیاسی شامل این مصلحت‌اندیشی می‌شود و به همین دلیل می‌بینیم که وقتی اتفاقی در کشور می‌افتد، تلگرام و کانال‌های غیررسمی بسیار جلوتر از رسانه ملی عمل می‌کنند و این موضوع باعث از بین رفتن جایگاه تلویزیون در اذهان مردم می‌شود؛ از سوی دیگر اگر قرار باشد که حرف انتقادی علیه برخی قسمت‌های کشور زده شود، تیغ رگولاتوری رسانه ملی آن اثر را بی‌نصیب نمی‌گذارد.»
او در تشریح بیشتر این مساله توضیح می‌دهد: «قطعا نمی‌توان در شرایطی که شاهد بروز مشکلاتی هستیم، حرفی را بزنیم که به کسی بر نخورد؛ در حالی که رسانه ملی دقیقا می‌خواهد حرفی زده شود که به هیچ‌کس بر نخورد؛ البته ما نیز هیچ مشکلی با این موضوع نداریم و آثارمان را در فضای مجازی منتشر می‌کنیم؛ البته این به معنی بی‌قانونی و تهمت زدن نیست؛ بلکه تلاش می‌کنیم تا حرف‌مان را براساس آنچه در رسانه‌ها اعلام شده و مسجل هستند، بازگو کنیم.»
تهیه‌کننده «باج» درباره بازخوردها نسبت به این اثر می‌گوید: «حرف‌مان در این اثر به‌گونه‌ای است که نه به کسی اتهام زده شده و نه بی‌احترامی کردیم، بلکه تنها ماوقع را شرح داده‌ایم و همین باعث می‌شود هر کسی که این اثر را می‌بیند به‌خصوص در بخشی که وعده‌های دولت فعلی را نشان می‌دهیم، یک لبخند تلخی می‌زند، شاید به محتوا و سایر بخش‌های اثر نقدهایی وارد است اما ما اتفاقات عجیب و غریبی را در مستند نداشتیم و تنها حرف‌های مطرح شده را دوباره بازگو کردیم.»
خاکدامن درباره ساخت فصل‌های بعدی این مستند می‌گوید: «ما همچنان روی مسائل اقتصادی متمرکز هستیم و باید ببینیم که در آینده چه اتفاقی می‌افتد، قطعا اگر در حوزه مناطق آزاد همچنان کشش ساخت اثر وجود داشته باشد و به سوژه‌های جدیدی برسیم، به آنها خواهیم پرداخت؛ در غیر این صورت ما همچنان سرباز جنگ اقتصادی در حوزه رسانه هستیم و باج‌های دیگر در حوزه‌های دیگر ساخته می‌شود.»
اخبار ویژه
سکوت اصلاحطلبان
پشت پرده و واقعیت سفر پزشکیان به مصر چیست؟
عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
