استفاده ابزاری آمریکا از FATF برای فشار به پاکستان

سرویس اقتصادی پایگاه 598؛ هم‌زمان با شدت گرفتن تنش میان آمریکا و پاکستان، آمریکا و متحدان اروپایی این کشور، با ارائه یک طرح به گروه ویژه اقدام مالی، خواستار قرار گرفتن پاکستان در لیست خاکستری و یا همان کشورهای پرخطر این نهاد شده اند. این یادداشت به بررسی و تحلیل این موضوع می‌پردازد.

در یک سال اخیر، خصوصا بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، روابط آمریکا با کشور پاکستان، به طور فزاینده‌ای دچار تنش شده است. در این یک سال، ایالات متحده همواره ادعا نموده است فرماندهان ارشد طالبان افغانستان در خاک پاکستان زندگی می‌کنند[1].به عنوان مثال، ترامپ در حدود زمان مهرماه 1396، مطرح نموده بود که پاکستان، محل استقرار تروریست‌ها است و باید با این کشور مقابله نمود. اظهاراتی که واکنش مردم پاکستان را در پی داشت و سبب شد تا پرچم آمریکا در این کشور به  آتش کشیده شود[2].ترامپ همچنین، در 16 دی ماه سال جاری، بیان نموده بود که پاکستان حامی تروریست‌ها در افغانستان بوده و کمک‌های 33 میلیارد دلاری کشور آمریکا در طی 15 سال گذشته این کشور خیلی احمقانه بوده است[3].

بررسی‌ها نشان می‌دهد آمریکا در دو مورد با پاکستان مشکل دارد. نخست اینکه بیشتر رهبران طالبان افغانستان، در پاکستان کشته شده‌اند. به عنوان مثال، اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده، در سال ۲۰۱۱ توسط نیروهای ایالات متحده در شهر ابوت آباد پاکستان  کشته شد[4].هم‌چنین، ملا منصور، رهبر طالبان نیز، پس از حمله به هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در سال ۲۰۱۶ درخاک پاکستان کشته شد.

دلیل دوم آن است که در تاریخ 23 نوامبر 2017، دادگاه پاکستان، محمد حافظ سعید روحانی سرشناس پاکستانی که متهم به مشارکت در انفجارات بمبئی در سال 2008 بود، آزاد نمود[5]. به عقیده آمریکایی‌ها، در مجموع، این شخصیت، متهم به اعمال تروریستی است. همچنین مقامات پاکستانی، در تاریخ 15 ماه ژانویه سال 2018، پس از هشت سال حبس، موصل صوفی محمد، روحانی آمریکایی و طرفدار طالبان را آزاد کردند که با محکومیت وزارت امور خارجه آمریکا روبه‌رو شد.[6]

همزمان با اوج‌گیری اختلافات دو کشور پاکستان و آمریکا، زمزمه‌هایی مبنی بر مذاکره آمریکا و متحدان اروپایی این کشور با گروه ویژه اقدام مالی برای قرار گرفتن پاکستان در لیست خاکستری[7] این نهاد یا کشورهای بسیار پرخطر مطرح شده است. شائبه سیاسی بودن این موضوع با توجه به بررسی سابقه تعامل کشور پاکستان با FATF، تقویت می‌شود. 

کشور پاکستان در حد فاصل بیانیه‌های 16 فوریه 2012[8] الی تاریخ 14 فوریه [9]2014، در لیست کشورهای بیانیه عمومی گروه ویژه اقدام مالی بود[10]. بیانیه فوریه 2012 پیرامون  این کشور آمده بود: «پاکستان علی‌رغم تعهد سیاسی در سطح بالا برای کار با FATF و APG، برای مقابله با کمبودهای استراتژیک در حوزه AML/CFT، پاکستان اما پیشرفت‌های کافی در این زمینه انجام نداده است. پاکستان باید مقرراتی برای شناسایی، انسداد و مصادره دارایی‌های شبکه تروریستی انجام دهد. پاکستان هم‌چنین باید مقررات مربوط به ارائه دهندگان خدمات پولی فرامرزی و معاملات نقدی بین‌المللی را تدبیر نماید.» پاکستان پس از برخی همکاری‌ها توانست تا لحن بیانیه‌های FATF، نسبت به خود را تا حدی تعدیل نماید. در بیانیه فوریه سال 2014 درباره پاکستان اشاره شده بود: «پاکستان باید در اجرای خواسته هایی همچون اجرای الزامات قطعنامه 1373 شورای امنیت سازمان ملل جدیت بیشتری از خود نشان دهد. هم‌چنین مقامات این کشور باید گام‌های لازم را برای طی تشریفات قانونی به منظور تصویب دائمی اصلاحات قانونی مبارزه با تامین مالی تروریسم بردارند.»

بعد از انجام اصلاحات مدنظر گروه ویژه، کشور پاکستان، از بیانیه‌های عمومی این نهاد  از تاریخ ژوئن 2014، خارج شد؛ هرچند که همکاری پاکستان با این نهاد، تا به امروز ادامه داشته است. به عنوان مثال، خبرگزاری‌های پاکستان اعلام نمودند که طی هفته‌های آتی، اواخر ماه فوریه سال 2018، ممنون حسین، رئیس‌جمهور پاکستان، قرار است اصلاحیه قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم مصوب سال 1997 را به مجلس ارسال کنند. اصلاحیه‌ای که می‌خواهد افراد و نهادهای تروریستی لیست‌شده در قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل همچون جماعه‌الدعوه پاکستان و بنیاد فلاح انسانیت را مسدود نماید[11].  

به رغم همکاری‌های مستمر کشور پاکستان با گروه ویژه اقدام مالی، به‌تازگی اخباری مبنی بر قرارگیری مجدد پاکستان در لیست کشورهای پرریسک از لحاظ تامین مالی ترویسم منتشر شده است. قرار است یک قطعنامه توسط کشورهای ایالات متحده، انگلیس، فرانسه و آلمان برای قرار گرفتن کشور پاکستان در حوزه کشورهای پرریسک و نیازمند احتیاط[12]، به گروه ویژه اقدام مالی ارائه شود. آنگونه که در خبرها آمده است  قرار است این طرح در اجلاس 18 الی 23 فوریه گروه ویژه در پاریس بررسی شود.

محمد فیصل سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، در این زمینه اعلام نموده است که FATF، تحت نفوذ برخی کشورها از جمله انگلستان، آمریکا و آلمان، می‌خواهد پاکستان را در لیست خاکستری قرار دهد[13].

شایان ذکر است که انتخابات کشور پاکستان در تاریخ 15 جولای، 24 تیرماه 1397، برگزار خواهد شد و به باور کارشناسان، قرار گرفتن مجدد پاکستان در فهرست جهانی حمایت مالی از تروریسم می‌تواند، ارتباطات  بانکی این کشور با جهان بیرون را در معرض خطر قرار دهد و در آستانه نزدیک بودن انتخابات سراسری این کشور، فشار مالی واقعی بر اقتصاد این کشور را سبب شود[14].

مشخص است که آمریکا از FATF به عنوان یک ابزار فشار علیه کشورها استفاده می‌کند. FATF همانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال تبدیل شدن به یک بازیچه در دستان دولتمردان آمریکا است. چرا که علی‌رغم خارج شدن پاکستان از لیست کشورهای بیانیه عمومی گروه ویژه اقدام مالی اما به دلیل آنکه حاضر نشده است از سیاست‌های آمریکا پیروی کند، در خطر بازگشت به لیست خاکستری قرار دارد.

نویسنده: صادق معززی نیا