رحمت خداوند طبق آیات قرآن و روایات

وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کلَّ شَی ءٍ، فَسَأَکتُبُها لِلَّذِینَ یتَّقُونَ وَ یؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیاتِنا یؤْمِنُونَ. [۱][رحمتم همه چیز را فرا گرفته و آن را برای پرهیزکاران، اعطا کنندگان زکات و مؤمنین به آیات خود، نگه خواهم داشت.]به نقل از بیتوته رحمت واسعه الهی مشتمل بر نعمت‌های مادی و معنوی، تمامی خلایقش را در بر گرفته و هر کدام را به نحوی بر سر این سفره نشانده است، به طوری که کافر و مؤمن، فاسق و عادل، مخلص و منافق، همه و همه از آن بهره برده و بی نصیب نمی‌مانند. 

 

در میان تمام اوصاف پسندیده الهی، وصف «رحمت» در مهمترین آیه و به بیانی خلاصه تمام آیات قرآن یعنی «بسمله» ذکر شده و یکصد و چهارده بار بعد از اسم جلاله وارد شده است و این جز به خاطر ترجیح این وصف بر سایر اوصاف الهی، چون غضب، قهر و...

چه دلیل دیگری می‌تواند داشته باشد؟

قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: لَوْ کانَ الرِّفْقُ خَلْقاً یری، ما کانَ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ شَی ءٌ احْسَنَ مِنْهُ. [۲][اگر ملایمت مخلوقی می‌بود که قابل رؤیت باشد، چیزی در میان مخلوقات خداوند از آن نیکوتر نبود.]

رحمت نسبت به بندگان

رحمت وسیع و بیکران نسبت به بندگان در قیامت، از اصول مسلّم در قرآن و حدیث است، به حدّی که کمتر کسی از آن محروم می‌ماند و طبعاً آنکه مشمول این رحمت واسعه نشود، شقی خواهد بود.

چنانچه اگر آیات خوف و رجاء نبود و همین طور وجود شبهاتی که زاییده خوف از قهر الهی است، و برای رحمت الهی شرایطی را بیان می‌کند، بی تردید همه به آن متمسک می‌شدند و از غضب خداوند غافل می‌گشتند.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لَوْ تَعْلَمُونَ قَدْرَ رَحْمَةِ اللَّهِ لَاتَّکلْتُمْ عَلَیها. [۳][اگر میزان رحمت الهی را می‌دانستید به آن پشت گرم می‌شدید.]رسول مکرم صلی الله علیه و آله در روایت دیگری می‌فرمایند:

انّ اللَّهَ تَعالی خَلَقَ مِئَةَ رَحْمَةً فَرَحْمةٌ بَینَ خَلْقِهِ یتَراحَمُونَ بِها، وَ ادَّخَرَ لِاوْلِیائهِ تِسْعَةَ و تِسْعینَ. [۴][خداوند را یکصد رحمت است، رحمتی از آن، همه خلایق را کافی است و نود و نه رحمت را برای اولیاءاش قرار داده است.]به امام سجاد علیه السلام عرضه داشتند: حسن بصری گوید عجیب نیست که هلاک شده، چگونه و چرا هلاک می‌شود، بلکه تعجب در اینجاست که نجات یافته از عذاب الهی چگونه نجات یافته است؟ حضرت در پاسخ این طرز فکر که حکایت از سختی عذاب قیامت و اشتمال آن بر همه و رهایی یافتن افراد معدودی می‌کند، فرمودند:

انَا اقُولُ: لَیسَ الْعَجَبُ مِمَّنْ نَجی کیفَ نَجی، وَ امَّا الْعَجَبُ مِمَّنْ هَلَک کیفَ هَلَک مَعَ سِعَةِ رَحْمَةِ اللَّهِ. [۵][من می‌گویم: تعجبی نیست که نجات یافته چگونه نجات می‌یابد، عجیب این است که هلاک شده با وسعت رحمت الهی، چگونه هلاک شده است؟]

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: بنده‌ای گنهکار را به صحنه محاسبه در قیامت وارد می‌کنند و او از کثرت خطاهایش می‌گرید. به او خطاب می‌شود چرا گریه می‌کنی؟ پاسخ می‌دهد برای اینکه رسوا می‌شوم، و مفتضح می‌گردم و خلایق به گناهانم واقف می‌شوند.

به وی گفته می‌شود، در دنیا گناه می‌کردی و می‌خندیدی و ما تو را با آن حال رسوا نکردیم، اینک که گناه نکرده و گریه سر داده‌ای چگونه رسوایت کنیم!

آن حضرت نیز فرموده است:

اذا کانَ یوْمَ الْقِیمَةِ نَشَرَ اللَّهُ تَبارَک و تَعالی رَحْمَتَهُ حَتَّی یطْمَعَ ابْلیسُ فی رَحْمَتِهِ [۶][چون روز قیامت فرا رسد خدای متعال رحمتش را چنان می‌گستراند بطوریکه ابلیس هم طمع رحمت او می‌نماید.]سخن در این باب بسیار است و خود مجال بیشتری را می‌طلبد، لذا به همین مقدار بسنده کردیم.

 

===================
پی نوشت‌ها:

[۱]سوره اعراف، آیه ۱۵۶.
[۲]اصول کافى، کتاب ایمان و کفر، ح. ۱۸۵۱.
[۳]کنزالعمال، ۱۰۳۸۷.
[۴]همان، ۵۶۶۸.
[۵]بحارالأنوار، ج. ۷۸، ص. ۱۵۳.
[۶]بحارالانوار، ج. ۶۳، ص. ۲۳۶؛ این روایت در جلد ۷ صفحه ۲۸۷ از امام باقر علیه السلام نیز نقل شده است.