ارمنستان و ترکیه بدون ویزا؛ کربلا و اربعین با ویزا / چرا دولت دندان طمع خود را نمی کشد؟ +نمودار

پرواضح است که شکوه و عظمت اربعین حسینی با هیچ فلسفه مادی قابل تطبیق و بیان نیست، اما در کنار این شور حسینی، در برگزاری مراسم ناهماهنگی هایی از سوی مجریان (دولت و...) وجود دارد که هزینه های مادی سفر را برای زائران و حتی از آن مهمتر برای کشور بسیار گران می کند. در ادامه به این ناهماهنگی ها و راهکار کاهش هزینه های مادی این اجتماع عظیم جهانی پرداخته ایم.

گزارش های میدانی سال های گذشته نشان می دهد برخلاف سایر سفرهای خارجی ( تفریحی، زیارتی، تحصیلی و ...) که بیشترین هزینه های سفر مربوط به اقامت در هتل ها و مسافرخانه ها و خوراک و مواد غذایی است، در سفر معنوی اربعین، عمده مخارج مادی شامل اخذ گذرنامه، هزینه بیمه و هزینه های حمل و نقل (هوایی و زمینی) است.

برای نمونه در سه سال اخیر سال هر مسافر اربعین مبلغ ۴۰ دلار بابت ویزا پرداخت کرده است که علاوه بر خروج مقادیر قابل توجهی ارز از کشور، بازار ارز کشور را نیز دچار تلاطم کرده است.

جدول یک، آمار رسمی زائران اربعین(اینجا+) را در طول سال های گذشته نشان می دهد. براساس این جدول در سال۱۳۹۲، ۸۰۲ هزار زائر، در سال ۱۳۹۳ تعداد یک میلیون و ۲۰۰ هزار زائر، در سال ۱۳۹۴ جمعیتی بالغ بر یک میلیون ۷۰۰ هزار زائر و در سال ۱۳۹۵ بیش از ۲میلیون و ۲۰۰ هزار زائر در پیاده روی اربعین عازم عراق شده اند که با احتساب هزینه دریافتی ویزا، به ترتیب۳۲,۰۸۰,۰۰۰دلار،  ۴۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار، ۶۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار و ۸۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار به سفارت عراق پرداخت شده است.

جدول یک: تعداد زائرین ایرانی حاضر در اربعین

ضمنا اگر فرض کنیم زائرین اربعین هر کدام فقط ۳۳دلار (۱۰۰هزار تومان) ارز با خود همراه برده باشند، در طول ۴ سال اخیر بیش از ۱۹۴ میلیون دلار ارز به عنوان پول همراه زائرین از کشور خارج شده است.

اهمیت این مسئله زمانی مشخص می‌شود که رهبری  انقلاب بارها بر کاهش استفاده از دلار تاکید کردند. ایشان در دیدار سال گذشته خود با فرماندهان سپاه می فرمایند:

«اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از جادوی مالی و پولی دشمن خلاص کنند و ارزش  و آقایی دلار را در زندگی اقتصادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد».( ۲۸/۶/۹۵)

حال این سوال مطرح است که چه منافع مادی و اقتصادی در به ظاهر ناهماهنگی و بی برنامگی مالی و مدیریتی وجود دارد که دولت دندان طمع خود را از بازار ارز اربعین نمی کشد؟ مسئولین دولتی ادعا می کنند که خروج این مقدار ارز از کشور ثاتیری برای بازار ارز کشور ندارد و این دغدغه بیشتر خودزنی جناحی و سیاسی است!، اما آیا بازار ارز این نظر و نتیجه گیری دولتی ها را تایید می کند؟

اخد ویزا شوک ناگهانی به بازار ارز است
در سال های گذشته افزایش نرخ ارز در آستانه اربعین مورد انتقاد برخی از رسانه ها و مردم قرار گرفت که نقطه مشترک همه این انتقادها، بی توجهی دولت به حذف ویزا بین ایران و عراق یا معاهده ای برای جایگزینی پول دو کشور به جای دلار بود.

با این حال دولت با بی توجهی به این انتقادها و تاثیر منفی خروج صدها میلیون دلار ارز از کشور، هیچ برنامه ای برای موضوعات فوق نداشته و اتفاقا منکر تاثیر ارز مصرفی در مراسم اربعین بر افزایش قیمت ارز در بازار بوده است. در ادامه نمودارهای قیمت دلار در آستانه اربعین بررسی شده اند که همگی از تاثیر حجم بالای ارز معامله شده در این ایام بر قیمت ارز حکایت دارند.

براساس نمودارهای قمیت دلار در ۴ سال اخیر، به جز سال ۹۲ هر ساله با شروع اخذ ویزا و همچنین دریافت ارز مسافرتی از سوی زائران اربعین، قیمت دلار دچار نوسان شده و بازار ارز تحت تاثیر این موج قرار گرفته است. 

با توجه به اینکه در سال  ۹۲ موج حضور میلیونی زائران اربعین همانند سال های بعد نبود (در این سال تعداد ۸۰۲ هزار زائر در پیاده روی اربیعن حضور داشتند) و همچنین بسیاری از زائران بدون گرفتن ویزا به مرزهای کشور رفته و ویزا دریافت نکردند، قیمت دلار از شروع محرم تا پایان اربعین با تغییر جزئی در همان مرز ۲۹۰۰ تا ۳هزار تومان باقی مانده است.

اما در سال ۱۳۹۳ با سخت گیری دولت عراق بسیاری از زائران مجبور به اخد ویزا شدند که  آثار این موضوع به وضوح بر روی افزایش قیمت دلار بر روی نمودار قابل مشاهده است. براساس این نمودار قیمت دلار در اوایل دریافت ویزای اربعین (یکماه قبل از اربعین) در حدود ۳۲۰۰ تومان بوده که تا روز اربعین (۲۲ آذرماه) با افزایش ۳۰۰ تومانی به ۳۵۰۰ تومان رسیده است.

قابل ذکر است در سال ۱۳۹۳ تعداد یک میلیون و ۲۰۰ هزار زائر عازم عراق شده اند که با محاسبه هزینه ۴۰ دلاری صدور ویزا، ۴۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار ارز از کشور فقط بابت صدور ویزا خارج شده است.

در سال ۹۴ نیز روند افزایشی قیمت ارز در سال ۹۳ تکرار شد. براساس نمودار، قیمت دلار در یکماه قبل از اربعین سال ۱۳۹۴در مرز ۳۴۵۰ تومان است که با افزایش ۲۰۰ تومانی در پایان اربعین به ۳۶۵۰ رسیده است.

در سال ۱۳۹۴ تعداد یک میلیون ۷۰۰ هزار زائر در اربعین عازم عراق شده اند که هزینه صدور ویزای این زائران ۶۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار بوده است.

در سال ۱۳۹۵ نیز بازار دلار از برگزاری مراسم اربعین تاثیر پذیرفته است، تا جایی که  قیمت دلار در یکماه قبل از اربعین در حدود ۳۵۸۰ تومان بوده است که در چند روز قبل از اربعین با افزایش ۱۰۴ تومانی به ۳۶۹۲ تومان رسیده است.

در سال ۱۳۹۵ تعداد ۲میلیون و ۲۰۰ هزار زائر در پیاده روی اربعین عازم عراق شده اند که فقط ۸۸,۰۰۰,۰۰۰ دلار ارز از بابت صدور ویزا از کشور خارج شده است.

نکته دیگر این آمارها این است که برخلاف ادعای دولت بر عدم اثرگذاری سفر اربعین بر قیمت ارز، در طول ۳ سال اخیر دریافت هزینه صدور ویزا اثر افزایشی بر بازار دلار داشته و به طور متوسط بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ تومان قیمت ارز در بازار افزایش یافته است.

گرچه تا برگزاری مراسم اربعین حسینی  سال ۹۶ نزدیک به ۱۹ روز مانده است، اما بررسی قیمت دلار در هفته های اخیر نیز نشان می دهد با شروع فرایند صدور ویزای اربعین، بازار دلار از ترکش های روانی تقاضای  بی رویه ارز بی امان نمانده است.

براساس نمودار، قیمت دلار در اوایل مهرماه حدود ۳ هزار و ۸۹۳ تومان بوده است که با نوسانات ۲۷ روز اخیر، به ۴هزار و ۲۰ تومان در ۲۷ مهرماه رسیده است.

ارمنستان، ونزوئلا و ترکیه بدون ویزا، کربلا و نجف با ویزا !
همانطور که اشاره شد، یکی از انتقادهای مردم و رسانه ها به عملکرد دولت در برگزاری تجمع اربعین، عدم حذف ویزا بین دو کشور ایران و عراق است.

در حالی که مسافرت  ایرانیان به ۱۱ کشور بدون ویزا انجام می شود و تعداد ۲۷ کشور نیز در مقابل پرداخت مبلغی در مرز یا فرودگاه کشور مقصد به ایرانی ها ویزا می دهند، اما نامی از عراق در این میان دیده نمی شود که سالانه بواسطه وجود عتبات عالیات میلیون ها ایرانی به عراق سفر می کنند و بالعکس عراقی های زیادی برای زیارت مشهد مقدس و و سایر شهرهای زیارتی به ایران می آیند.

برای مثال درحال حاضر مسافرات ایرانیان به مالزی، ترکیه، دومینیکا، اکوادور، گویان، هائیتی، نیکاراگوئه، ونزوئلا، نیووی و  ایالات فدرال میکرونزی بدون اخذ ویزا انجام می شود.

همچنین کشورهای کیپ‌وردر، کومور، کنیا، ماداگاسکار، موزامبیک، تانزانیا، توگو، اوگاندا، سیشل، موریتانی، گینه بیسائو، ارمنستان، لائوس، نپال، تیمور شرقی، سوریه، لبنان، مالدیو، سریلانکا، کامبوج و ... در مرزهای خود به ایرانیان ویزا می دهند که تا حدودی در حکم حذف ویزا است.

اما نکته قابل تامل این است که چرا با این حجم از تردد ایرانیان به عراق و عراقی ها به ایران هر ساله باید شاهد اخذ هزینه های اضافی از مردم باشیم.

به عبارتی دیگر، چرا مسئولین دولتی برای حذف ویزای کشورهایی اقدام می کنند که در گردشگری حلال بدنام هستند، اما برای حذف ویزای اربعین تلاشی نمی کنند؟ سفری که گوشه گوشه و سکانس به سکانس آن عظمت، امنیت، فخر و آبروی برای مسلمین و مستضعفین جهان را در بر دارد؟

واقعا چه میزان سود یا منفعت مالی و اقتصادی در این میان نهفته است که چندین سال است دولتی ها وعده به حذف ویزا می دهند اما عمل نمی کنند؟!

لااقل جیب آمریکایی ها را پر نکنیم!
شاید برای شما هم سوال باشد که باتوجه به آنچه که در خصوص خروج بی رویه ارز از کشور در اربعین گفته شد، چرا دولت دلار را از سفر اربعین حذف نمی کند تا  هم مانع خروج بی رویه ارز از کشور شده و هم انجام خریدها و پرداختهای پولی زائران در عراق با پول ملی دو کشور انجام شود.

چنانکه تجربه سال های قبل نشان می دهد اگر زائران به جای دلار ، دینار عراق با خودشان ببريد، بهتر و راحت‌تر می توانند مبلغ هر جنسي را براساس خريد خود عراقي‌ها و از روي قيمت درج شده پرداخت کنند. همچنین اگر زائری بخواهد با دلار یا پول ایران جنسی را بخرد در رند كردن قيمت‌ها دچار ضرر و زيان خواهد شد.

نکته بعدی مزیت دینار عراق، ثبات قیمت آن در طول چند سال اخیر است. برای نمونه در سه سال اخیر قیمت دینار عراق در بازار در طول سه سال فقط ۸ تومان (۸۰ ریال) افزایش یافته است که در مقابل افزایش نزدیک به هزار تومان دلار و افزایش قابل توجه سایر ارزها، بسیار ناچیز می باشد.

نمودار زیر تغییرات نرخ مبادله ای دینار عراق با ریال کشورمان را نشان می دهد. براساس نمودار در سال ۱۳۹۳ قیمت هر دینار عراق ۲۶ تومان بوده است که بعد از سال در مهرماه ۹۶ به ۳۲ تومان رسیده است.