عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
به همت خانه طلاب تهران، برگزار شد:
حجت الاسلام سهرابی، در ابتدا، به ضرورت بحث از مناسک و شعایر دینی پرداخت و این دو مفهوم دینی را ابزاری برای ایجاد انسجام و حرکت ها و جریان های اجتماعی دانست و ابراز داشت: با این نگاه، پدیده هایی مثل مناسک اجتماعی و نیز شعائر دینی، از ملزومات رهبری اجتماعی هستند و ضرورت دارد مورد بازشناسی و ظرفیت سنجی قرار گیرند.
به گزارش پایگاه 598، «مناسک و شعائر دینی و راهبری اجتماعی»، عنوان سلسله نشست هایی است که توسط خانه طلاب تهران در حال برگزاری می باشد. در اولین نشست از این سلسله جلسات که با موضوع «بازشناسی و ظرفیت سنجی مناسک و شعائر دینی» برگزار شد، حجت الاسلام علی اصغر سهرابی، معاون پژوهش حوزه علمیه استان تهران به ارائه نظرات خود در این رابطه پرداخت.
حجت الاسلام سهرابی، در ابتدا، به ضرورت بحث از مناسک و شعایر دینی پرداخت و این دو مفهوم دینی را ابزاری برای ایجاد انسجام و حرکت ها و جریان های اجتماعی دانست و ابراز داشت: با این نگاه، پدیده هایی مثل مناسک اجتماعی و نیز شعائر دینی، از ملزومات رهبری اجتماعی هستند و ضرورت دارد مورد بازشناسی و ظرفیت سنجی قرار گیرند.
تعریف مناسک و شعائر
وی در تعریف مناسک و شعائر دینی و تمایز این دو، بیان داشت:
مناسک، همان آیین ها و الگوهای رفتاری دینی با فرم مشخص هستند و شعائر، رفتارهای اجتماعی دینی نمادین و یا نمادهای دینی هستند. به عبارتی دیگر، مناسک دینی، قالب های رفتاری هستند که در دین، با فرم مشخص، تشریع شده اند. مثل نماز و حج. شعائر نیز نشانه ها و سمبل هایی هستند برای اشاره به یک حقیقت متعالی. این سمبل ها، اعم از مناسک و اشیاء و زمان ها و ... هستند. در واقع، هر پدیده نمادین دینی، یک شعیره (مفرد شعائر) است. مثل صفا و مروه که در قرآن، از شعائر دینی برشمرده شده اند. با این تقریر، نسبت مناسک و شعائر دینی، نسبت عموم و خصوص من وجه خواهد بود. آیین ها و الگوهای رفتاری اجتماعی که وجه نمادین نیز دارند، بخش مشترک میان مناسک و شعائر است. الگوهای رفتاری فردی و نیز پدیده های نمادین غیر فعلی، بخش اختصاصی هر یک خواهد بود.
وی در تعریف مناسک و شعائر دینی و تمایز این دو، بیان داشت:
مناسک، همان آیین ها و الگوهای رفتاری دینی با فرم مشخص هستند و شعائر، رفتارهای اجتماعی دینی نمادین و یا نمادهای دینی هستند. به عبارتی دیگر، مناسک دینی، قالب های رفتاری هستند که در دین، با فرم مشخص، تشریع شده اند. مثل نماز و حج. شعائر نیز نشانه ها و سمبل هایی هستند برای اشاره به یک حقیقت متعالی. این سمبل ها، اعم از مناسک و اشیاء و زمان ها و ... هستند. در واقع، هر پدیده نمادین دینی، یک شعیره (مفرد شعائر) است. مثل صفا و مروه که در قرآن، از شعائر دینی برشمرده شده اند. با این تقریر، نسبت مناسک و شعائر دینی، نسبت عموم و خصوص من وجه خواهد بود. آیین ها و الگوهای رفتاری اجتماعی که وجه نمادین نیز دارند، بخش مشترک میان مناسک و شعائر است. الگوهای رفتاری فردی و نیز پدیده های نمادین غیر فعلی، بخش اختصاصی هر یک خواهد بود.
ویژگیهای شعائر الهی
حجت الاسلام سهرابی، در ادامه، به بیان چهار ویژگی شعائر الهی پرداخت:
حجت الاسلام سهرابی، در ادامه، به بیان چهار ویژگی شعائر الهی پرداخت:
وجهه نمادین
ویژگی اولیه و برجسته شعائر الهی، جنبه نمادین آنهاست. یعنی شعائر الهی، نشانهها و نمادهایی هستند برای ظهور حقایقی متعالی. هم خود، موضوعیت دارند و هم اشاره و رجوع به حقیقتی دیگر دارند. مثل طواف و نماز جمعه.
ویژگی اولیه و برجسته شعائر الهی، جنبه نمادین آنهاست. یعنی شعائر الهی، نشانهها و نمادهایی هستند برای ظهور حقایقی متعالی. هم خود، موضوعیت دارند و هم اشاره و رجوع به حقیقتی دیگر دارند. مثل طواف و نماز جمعه.
ظهورطلبی و جلوهخواهی
ویژگی دیگر شعائر الهی این است که ماهیتاً طلب بروز و ظهور دارند. پس اگر نماد یا فعلی، جنبه شعائری داشته باشد، باید بهوضوح در صحن عمومی جامعه، بروز و ظهور یابد تا بتواند کارکرد ویژه خود را داشته باشد. بنای شعائر بر تظاهر و بر نشان دادن و بر مطرح کردن و جلو چشم نگهداشتن است.
ویژگی دیگر شعائر الهی این است که ماهیتاً طلب بروز و ظهور دارند. پس اگر نماد یا فعلی، جنبه شعائری داشته باشد، باید بهوضوح در صحن عمومی جامعه، بروز و ظهور یابد تا بتواند کارکرد ویژه خود را داشته باشد. بنای شعائر بر تظاهر و بر نشان دادن و بر مطرح کردن و جلو چشم نگهداشتن است.
عدم توقیفیت
از سیاق آیات و روایات، چنین برمیآید مواردی که بهعنوان شعائر الهی نام برده شده است، از باب مثال است. شعائر الهی، محدود به عناوینی محدود نیست و در گذر زمان، امور متعددی به عنوان شعائر، وارد فرهنگ دینی ما شده است. مثلا حضرت آیتالله خامنهای، برگزاری مراسم سالگرد حضرت امام قدس سره الشریف را جزء شعائر اسلامی نام بردهاند.
از سیاق آیات و روایات، چنین برمیآید مواردی که بهعنوان شعائر الهی نام برده شده است، از باب مثال است. شعائر الهی، محدود به عناوینی محدود نیست و در گذر زمان، امور متعددی به عنوان شعائر، وارد فرهنگ دینی ما شده است. مثلا حضرت آیتالله خامنهای، برگزاری مراسم سالگرد حضرت امام قدس سره الشریف را جزء شعائر اسلامی نام بردهاند.
امتثال جمعی و اجتماعی
برخی از عبادات، باید بصورت جمعی امتثال شوند و بصورت فردی یا بیمعنی و یا فاقد مصلحت اصلی آن عبادت هستند. مثل نماز جمعه که اساس تشریع آن، جمعی است و اقامه آن بصورت فردی، باطل و بیمعنی است. مثال دیگر، عزای حسینی است که وقتی در قالب مجالس و دستههای عزا اقامه شود از شعائر دینی است ولی وقتی که فرد در کنج خانه خود به ذکر مصیبت و بکاء میپردازد، این عمل، از شعائر دینی محسوب نمیشود.
برخی از عبادات، باید بصورت جمعی امتثال شوند و بصورت فردی یا بیمعنی و یا فاقد مصلحت اصلی آن عبادت هستند. مثل نماز جمعه که اساس تشریع آن، جمعی است و اقامه آن بصورت فردی، باطل و بیمعنی است. مثال دیگر، عزای حسینی است که وقتی در قالب مجالس و دستههای عزا اقامه شود از شعائر دینی است ولی وقتی که فرد در کنج خانه خود به ذکر مصیبت و بکاء میپردازد، این عمل، از شعائر دینی محسوب نمیشود.
کارکردهای دینی و اجتماعی شعائر الهی
در بخش بعدی بحث، ارائه کننده محترم، کارکردهای دینی و اجتماعی شعائر را برشمرد:
در بخش بعدی بحث، ارائه کننده محترم، کارکردهای دینی و اجتماعی شعائر را برشمرد:
وی، تمسک به شعائر دینی را نماد حیات دین در جامعه، ابزاری کارآمد برای فرهنگ سازی و تولید سبک زندگی، و نیز قالبی بی بدیل برای وحدت آفرینی و انسجام بخشی در جامعه معرفی کرد.
بخش پایانی بحث نیز به آسیب شناسی وضعیت امروز شیعه در تعظیم شعائر دینی اختصاص یافت. در این فراز از بحث، اصالت یافتن نمادها، واگرایی و تفرقه اجتماعی، شعائرسازی بیضابطه و دینشناسی و دینداری شعائرمحور از آسیب های مواجهه نادرست با شعائر دینی معرفی شدند.
اخبار ویژه
وارونهنمایی تهدیدات آمریکا؛
سناریویی که هر بار تکرار میشود؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
