تهدید کره شمالی و اتهامات ایران

به گزارش پایگاه 598، در ادامه این یادداشت به قلم میرزاسعدین داورپناه می خوانیم: اشاره به خطر جنگ هسته ای همواره خاطره «کوبا» را به میان می کشد اما «ایران»، «کره شمالی» ، «عراق»، «لیبی» و «سوریه» کشورهایی می باشند که جنجال دستیابیشان به تکنولوژی هسته ای، تمرکز بر چرایی تقویت مداوم زرادخانه قدرت های جهانی را به چگونگی پیشبرد برنامه های هسته ای در این چند کشور منحرف کرده است. (جالب اینکه همین شش کشور از سوی جرج بوش پسر ملقب به «شرارت» شدند و سال ها در این صفت نیز اشتراک داشتند. «ایران، کره شمالی، عراق» محور شرارت و «لیبی سوریه کوبا» آنسوی محور شرارت)

ان پی تی بر عدم اشاعه تسلیحات هسته ای متمرکز است، پرونده های اتهامی که از سوی قدرت ها تحت عنوان «تسلیحات هسته ای» مطرح می شوند، نتنها به برنامه «هسته ای» کشورها می پردازند بلکه کنترل «تسلیحات» ایشان را نیز در اهداف خود دارند. این پرونده ها مبتنی بر 'موضوع' تسلیحات هسته ای موجساز اجماع جهانی هستند و هر از چندی تمرکز بر عملکرد یکی از کشورهای نامبرده، هماهنگی و همسویی را در جهان سازماندهی کرده است.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی فصلی نو آغاز شد. عراق و کره شمالی درگیر بازرسی های پرونده اتهامی تسلیحات هسته ای شدند و اجماع جهانی شکل گرفته بر سر مقابله با تهدیدات آن دو کشور، سال ها بعد برای پرداختن به ایران و لیبی نیز بکار آمد. (پرونده هسته ای سوریه در اوایل ناآرامی های جاری در این کشور، از سوی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شد اما به علت آغاز جنگ داخلی سوریه به تحمیلات و مذاکرات نرسید.)


هر چهار کشور عراق، کره شمالی، ایران و لیبی به مذاکراتی نشستند و هر کدام به عوض رفع تحریم ها معاملاتی داشتند. هر چهار کشور با اتهام بی صداقتی روبرو شدند و مباحث «نقض فاحش یا تخلف»، «موانع رفع تحریم»، «روح توافق»، «برنامه تسلیحاتی و موشکی»، «محدوده بازرسی ها»، «پولشویی» و ... را طی دوران تعامل تجربه کردند.

نتیجه همه مذاکرات در ابتدا «توافق تاریخی» خوانده می شد و پس از چندی یک توافق حداقلی که تکمیل آن به تجدید نظراتی نیاز دارد! علاوه بر شباهت سرفصل اختلافات اجرایی و یکسانی اهداف، رویدادهای هر پرونده بر روند پروندهای دیگر موثر بوده زیرا این ها اجزای به هم پیوسته موضوع کلی تهدید تسلیحات هسته ای برشمرده می شوند.(نرمش سریع ایران، لیبی و کره شمالی پس از حمله سال ٢٠٠٣ به عراق، یک نمونه بارز وابستگی پرونده هاست.)

اکنون لیبی و عراق خنثی شده و ایران همراه کره شمالی همچنان در پرونده هسته ای گرفتارند، دو کشور دو راه جدا برگزیده اند اما به نظر می رسد از تجارب یکدیگر بهره برمی دارند آنچنانکه قدرت ها نیز از عکس العمل جامع نسبت به رفتار هر کدام برای تاثیر بر موقعیت دیگری غفلت نمی کنند.

کره شمالی خود را از تعهدات ان پی تی فارغ کرده و تسلیحات هسته ای را به رخ می کشد. ایران هم بار دیگر با برجام به معامله ای وارد شده که همان مباحث تکراری پرونده های پیشین بر آن سایه انداخته (تخلف و نقض فاحش، روح توافق، برنامه موشکی، رفع تحریم، دسترسی های نامحدود و ...) و حتی ادبیات چانه زنی هر روز بیشتر مشابه ایام تعامل عراق با قدرت ها می شود اما بر خلاف عراق یا لیبی، ایران هرگز دست از موشک برنداشته چون آگاه است که در تیررس بودن متحدان و منافع امریکا، سطحی از بازدارندگی را تامین می کند.

جنجال اخیر و تهدیدات لفظی آمریکا و کره شمالی علیه یکدیگر دست کم تاکنون به شدت نمونه مشابه آن در ٢٠١٣ (ماه های پیش از توافق موقت ژنو) نرسیده اما رای ١٥ عضو شورای امنیت در تصویب قطعنامه اخیر علیه کره شمالی، زنگ هشدار آغاز فصل نو اجماع سازی را به صدا درآورده است. اجماعی که بنا بر تجارب پیشین ایران را نیز در شمول توجه خود خواهد گرفت آنچنانکه همزمان با غوغای تهدیدات کره شمالی، مقامات امریکا هوشیارانه و مکرر از تخلفات ایران سخن می گویند و اتهامات را روز به روز افزایش می دهند.

پرونده های هسته ای ایران و کره شمالی اشتراکاتی در تاریخچه دارند لذا تهییج برای اجماع سازی نیازمند بزرگنمایی تهدید تسلیحات هر دو کشور است. طرف برجامی ایران به مدد ترسیم عواقب بکارگیری سلاح هسته ای و خروج از رژیم نظارت و بازرسی، تحمیل مطالباتی در حداکثر ظرفیت برجام را پیگیری می کند اما ایران از تجربه عراق و لیبی و کره شمالی درس ها آموخته و پیشروی یا عقب نشینی از خاکریزهای خود را در سر نمی پروراند حتی اگر توافق هسته ای مقرراتی دیگر داشته باشد.

چندی است که رییس جمهور کنونی امریکا نیز آشکارا عنوان «کشورهای یاغی و سرکش» را برای در کنار هم گذاشتن «ایران و کره شمالی و سوریه» بکار گرفته که یادآور همان حکایت محور شرارت است. موقعیت حساس تری در پیش خواهیم داشت زیرا با اقدامات هدفمند ترامپ، دامنه اجماع سازی به رهبری امریکا در حال گسترش و تقویت می باشد.