بازي با اعصاب كاربران اينترنت تمام نمی‌شود؟

شرق: «اينترنت و فناوري اطلاعات، زيرساخت تمام زيرساخت‌هاست.» اين جمله رضا تقي‌پور، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در مراسم بهره‌برداري از شبكه عملي كشور، كافي بود تا اين زيرساخت زيرساخت‌ها بار ديگر از دسترس كاربران خارج شود. تنها به فاصله چند ساعت پس از بهره‌برداري از شبكه عملي كشور، بار ديگر دسترسي به خدمات سايت‌هاي ارايه‌دهنده اي‌ميل- ياهو و گوگل- امكانپذير نشد.

اين بار نيز هيچ مسوولي پاسخگوي عدم دسترسي كاربران به اينترنت و برخي سايت‌هاي ارايه‌دهنده خدمات اينترنتي نبود. قطعي‌هاي مكرر سرويس‌دهنده‌هاي «اي‌ميل» كه مدتي است به شكل روال درآمده و تقريبا كاربران دارند به تناوب به آن عادت مي‌كنند، به مرحله‌اي رسيده كه فعاليت كاربران اينترنت در داخل كشور، به‌خصوص كاربراني را كه بخش عظيمي از فعاليت‌هايشان توسط «اي‌ميل» انجام مي‌شود، هر چند وقت يك‌بار مختل مي‌كند. حدود 10 روز گذشته دسترسي به اي‌ميل‌ها قطع شد و به مدت چند روز تداوم يافت؛ حال چند روزي بيشتر نمي‌گذرد كه مجددا و يك روز پس از راه‌اندازي فاز نخست شبكه علمي كشور، شاهد همان رويه و قطعي «اي‌ميل» و «جي‌ميل» هستيم. اين رويداد قطعي دوم كه دقيقا همزمان با افتتاح فاز تهران شبكه علمي كشور اتفاق افتاد، اين بحث را در بين محافل و فعالان مرتبط با ارتباطات و فناوري اطلاعات مطرح كرده كه شايد هدف، بسترسازي و ترويج استفاده از «اي‌ميل» داخلي است كه در درگاه كشور قابل دسترسي است.

اين وضعيت مشكلاتي را براي كاربراني كه تا حال حاضر از سرويس‌هاي مشهور «اي‌ميل» همچون «جي‌ميل» و «ياهو» استفاده مي‌كرده‌اند، به دنبال داشته است. البته از سوي ديگر، بارها در زمينه امن نبودن اطلاعات و حريم‌هاي شخصي در استفاده از سرويس‌دهندگان خارجي هم مطرح شده اما به هر دليل كاربران ايراني هنوز به استفاده نكردن از اين خدمات سوق نيافته‌اند. از صبح روز دوشنبه اول اسفند سرويس «جي‌ميل» و «ياهو» براي اكثر كاربران ايراني كاملا كند يا بلااستفاده شد. خدمات پست الكترونيك هفته گذشته نيز كند شده بود كه مورد اعتراض كاربران و رسانه‌ها قرار گرفت. اين بار نيز انسداد سايت‌هاي خدماتي اينترنتي اعتراض گسترده‌اي را در فضاي مجازي به همراه داشت. اين اعتراض‌ها حتي موجب بروز واكنش‌هايي از سوي برخي نمايندگان مجلس نيز پيش از اين شده بود به نحوي كه احمد توكلي بيان كرده بود، عدم دسترسي نه تنها به امنيت ملي كمك نمي‌كند، بلكه موجب نارضايتي مردم و ضربه زدن به نظام است.

همچنين علي مطهري، رييس كميته مخابرات مجلس وعده داد بود كه درخصوص اختلالات پيش آمده از وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در كميسيون صنايع پرسش خواهد شد اما اين پرسش با تعطيلي مجلس همراه بود و ماند براي آينده. براساس اين گزارش با توجه به استفاده روزافزون بسياري از مشاغل از خدمات پست الكترونيك، قطع كردن‌هاي بدون اعلام قبلي دردسرهاي وسيعي را براي كاربران به وجود مي‌آورد. سايت «الف» در اين‌باره مي‌نويسد: «به نظر مي‌رسد كساني كه در قطع سرويس پست الكترونيك دست دارند از ابعاد وسيع ضدامنيتي و ناراضي‌سازي اطلاعي ندارند و هيچ ارزشي هم براي افكار عمومي و مردم ايران قايل نيستند.» كارشناسان معتقدند علت بروز مشكلات اخير در دسترسي به برخي خدمات پست الكترونيك در كشور، اختلال در برخي پروتكل‌ها و لايه‌هاي ارايه اينترنت است. برخي صاحب‌نظران و كارشناسان با بررسي مشكلات كاربران در استفاده از اينترنت تاكيد كرده‌اند، اختلال در Secure Sockets Layer يا (SSL) و پروتكل Transport Layer Security يا (TLS) از جمله عوامل اصلي اين مشكل محسوب مي‌شوند. اختلال‌هاي ياد شده، نقل و انتقال داده‌ها از طريق پروتكل ياد شده را دچار مشكل كرده و باعث شده كاربران نتوانند به خدماتي همچون «جي‌ميل»، «اي‌ميل ياهو»، «هات ميل» شركت «مايكروسافت» و خدمات ايمن سايت‌هايي همچون آمازون دسترسي پيدا كنند. با اين حال، شركت ارتباطات زيرساخت كشور، شركت مخابرات ايران و سازمان فناوري اطلاعات به اين پاسخ انجاميد كه اين قطعي‌ها، به هيچ يك از اين سازمان‌ها مربوط نمي‌شود.

البته مسوولان هر كدام از اين نهادها، ديگري را مسوول اين امر مي‌داند. مدير روابط عمومي شركت ارتباطات زيرساخت مي‌گويد: اگر مساله محتوايي است به ما مربوط نمي‌شود و بايد سازمان فناوري اطلاعات پاسخگو باشد. انصاري، معاون سازمان فناوري اطلاعات ايران نيز در مقابل شركت ارتباطات زيرساخت را مسوول اختلالات مي‌داند. در نهايت اين مساله نيز متوجه شركت مخابرات به عنوان رابط ميان شركت‌های، مشتركان است كه كارشناسان معتقدند، مخابرات مجري اين سياست‌هاست. نكته قابل توجه اظهارات معاون فني وزارت اطلاعات است كه پيش از اين گفته بود گوگل و ياهو تهديدكننده امنيت هستند و سردار جلالي رييس سازمان پدافند غيرعامل كشور نيز از ناامن بودن خدمات «اي‌ميل»، «گوگل» و «ياهو» خبر داده و گفته بود براي مقابله با اين ناامني بايد زيرساخت مناسبي در كشور راه‌اندازي شود. به گفته وي ايجاد «اي‌ميل» ملي، موتور جست‌وجوي ملي مي‌تواند راه‌حلي براي مقابله با اين مساله باشد. تمامي اين مسايل مطرح مي‌شود تا همچنان معماي اختلالات اينترنت و قطعي‌هاي هر از چندگاهي اي‌ميل‌ها در كشور نامشخص بماند.