چرا بعد از دعا دست های خود را به صورت می کشیم؟

ذكر خدا تا ملكه نفساني نشود آرامش صادق پديد نمي‏ آيد؛ زيرا نام خدا بر لب، همانند آبياري شاخه درخت است كه جز گردگيري از درخت اثري ندارد ولي ياد خدا در دل همتاي آبياري ريشه درخت است كه مايۀ بالندگي و ثمربخشي آن خواهد بود، لذا خداي سبحان در آیه 205 سوره اعراف چنين فرمود: ﴿وَ اذْكُرْ رَبَّكَ في‏ نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلين‏﴾ آنچه در غفلت زدايي مؤثّر است ياد خدا در دل است كه با ناله و لابه همراه باشد.

چنين يادي اثر سودمند آن اين است كه اولاً: انسانِ سالكِ ذاكر را به توليد، كار، اشتغال، تأمين نيازهاي جامعه اسلامي و مانند آن وادار مي‏ كند تا از هر گونه تنبلي و تن‏ پروري به بهانه زهد مذموم رهايي يابد و ثانياً هيچ كار سودآوري او را از ياد خدا غافل نمي‏ كند تا از كار حلال دست بكشد يا به حرام دست يازد، يا به تباهي ديگر آلوده گردد چنانكه خداوند فرمود: ﴿رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصار﴾ ( نور،آيه 37)

اين مردان الهي در اثر رسوخ ياد خدا نه تنها از عبادتهاي بدني، مانند نمازْ ذهولي ندارند بلكه از پرستش ‏هاي مالي نيز غافل نيستند و زكات مال را مي‏ پردازند.

* دعا قرارگاه اجابت/ برخی از آداب دعا کردن

امام صادق (عليه ‌السلام) فرمود: «الدُّعاءُ كَهْفُ الإجابَةِ كَما أنّ السَّحابَ كَهْفُ الْمَطَرِ» طبق اين بيان نوراني همان ‏طور كه ابر، قرارگاه باران است، دعا نيز قرارگاه اجابت است. به بيان ديگر، اجابت در درون دعاست، همان ‏طور كه باران در نهاد ابر تعبيه شده است.

وقتي انسان دست به دعا برداشت، طبق روايات و سنت معصومين (عليهم ‏السلام) مستحب است آن را بر سر و صورت خود بكشد؛ براي اينكه لطف خدا به اين دست پاسخ داده است. دستي كه به سوي خدا دراز شود، يقيناً خالي بر نمي‏ گردد و دستي كه عطاي الهي را دريافت كرد، گرامي است. لذا خوب است آن را به صورت يا به سر بكشد.

گاهي امام سجاد (سلام ‏الله‌ عليه) چيزي كه به سائل مرحمت مي‏ فرمودند، دست مبارك را مي ‏بوييد و مي ‏گفت: اين دست به دست الهي رسيده؛ چون خداوند در آیه 104 سوره توبه فرمود: ﴿هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَأْخُذُ الصَّدَقاتِ﴾

زراره از حضرت امام صادق (عليه ‏السلام) در وظيفه عصر غيبت بقيّة الله (ارواح من سواه فداه) ضمن نقل دعاي معروف «اللّهمّ عرّفنى نفسك... » كه به مثابه برهان لمّي بر نبوّت، رسالت و حجت زمان است، جملاتي را به اين مضمون به او آموخت: «يا الله، يا رحمان، يا رحيم، يا مقلب القلوب ثبّت قلبى علي دينك» زراره چنين افزود: «يا مقلّب القلوب والأبصار» حضرت فرمود: گرچه خداوند مقلّب الابصار است، ليكن در اين دعا آنچه من به تو آموختم، بگو، (نه كم و نه زياد).

پاداش دعا در حق دیگران

امام كاظم(عليه‌السلام) فرمود: كسي كه به دور از چشم برادر(ايماني ‏اش) در حق وي دعا كند از جانب عرش ندا داده مي ‏شود كه صدهزار برابر آنچه براي او خواستي نصيب تو خواهد شد؛ «مَنْ دَعا لأخيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ نُودِيَ مِنَ الْعَرْشِ: وَلَكَ مِأةُ ألْفِ ضِعْفٍ مِثْلهِ» (الكافي، ج‏4، ص: 465)

نگاه انسان های موحد در هنگام دعا با دیگران بسیار متفاوت است. با توجه به اینکه در دعا نوعی درخواست نهفته است ولکن آنها به هنگام دعا کردن أهل اطاعت و تسلیم خواسته های خالق حکیم اند نه تسلیم خواستۀ خود.

* دعاي موحد مستجاب است

آنان كه تسليم محض هستند، به عنوان تأدّبْ دعا مي‏ كنند و مي‏ گويند تو دستور دادي، ما هم اطاعت مي‏ كنيم و تسليم صرف هستيم. دادي راضي هستيم، ندادي هم راضي هستيم و طلبي نداريم. دعا چون عبادت است اطاعت مي‏ كنيم. راضي به رضاي تو هستيم. بديهي است اينان دعا را به خاطر عبادت بودن آن انجام مي‏ دهند.

امام صادق(عليه‏ السلام) مي‏ فرمايد: دل هاي خويش را خوب وارسي كنيد ببينيد آيا دلتان پاك است يا در آن علاقه به غير خدا نيز وجود دارد، اگر در آن جز خدا نبود آنگاه هر چه خواستيد از خدا مسئلت كنيد كه خدا مي‏ دهد، چون دعاي موحد مستجاب است و موحد كسي است كه در قلبش جز اعتقاد به حق چيزي راه نيافته باشد