عادت‎های غذایی نادرست را بشناسیم

دکتر جعفر صادق تبریزی ضمن گرامیداشت روز جهانی داوطلب و قدردانی از زحمات داوطلبان سلامت در سراسر کشور، گفت: اگر مشارکت مردم را یک اصل بدانیم که این اصل در کنفرانس آلماآتا بر آن تصریح شده است، نقش مؤثر داوطلبین سلامت در این اصل و همچنین توسعه سلامتی در جامعه انکارناپذیر است.

وی افزود: چهار اصل در مراقبت ها مورد توجه جامعه بین المللی قرار گرفته است که عبارتند از عدالت و برابری، مشارکت مردم، همکاری بین بخشی و بهره‌گیری از فناوری مناسب.

وی ادامه داد: در دو اصل مشارکت مردمی و همکاری بین بخشی، مردم محور قلمداد می‌شوند و در تاریخ نظام و انقلاب نیز هر جا مردم نقش بیشتر داشته‌اند در عرصه‌هایی همچون پیروزی انقلاب، جنگ، سازندگی توفیقات چشمگیر و غیرقابل باوری نیز حاصل شده است. حوزه سلامت نیز از این امر مستثنی نیست و اگر مردم به عنوان محور سلامت قلمداد شوند و مشارکت‌شان جلب شود، سلامت افراد، خانوارها و جامعه تضمین می‌شود.

وی توسعه مشارکت مردمی را یک اصل دینی، اجتماعی و شهروندی دانست و افزود: مردم به عنوان مشتری نظام سلامت باید مورد توجه ویژه قرار گیرند و در تصمیم گیری‌ها مشارکت داشته باشند. باید از توان مردم بهره برد و مردم باید به این باور برسند که به رغم وظایف سلامتی که مدیران بر عهده دارند، خودشان هم مسئولیت سنگینی دارند.

وی حفظ و ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری و اصلاح شیوه زندگی، کسب دانش و مهارت سلامتی را فاکتورهایی دانست که مردم باید در سیستم سلامت کسب کنند و گفت: وقتی دانش و مهارت مردم ارتقا یافت انگیزه‌شان برای اقدام به موقع در جهت ضمانت سلامتی‌شان نیز ارتقا می‌یابد.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت بیان کرد: اولین نتیجه مشارکت مردم این است که نظرات‌شان وارد تصمیم سازی‌ها می‌شود، استقبال از برنامه‌ها شدت می‌یابد، رضایت آنان از برنامه‌ها و خدمات بیشتر می‌شود و انسان‌های راضی مشارکت پذیری بیشتری خواهند داشت. دخالت دادن مردم در برنامه‌ها موجب می‌شود نیازهایشان را بگویند و مطالبه کنند تا ما پاسخ مناسبی به آن نیازها دهیم.

نقش داوطلبین سلامت در توسعه مشارکت مردمی

تبریزی اولین راهکار در این جهت را اجرای برنامه داوطلبین سلامت یا رابطین بهداشتی در نظام شبکه دانست که از سال 69 به صورت پایلوت در حاشیه شهرهای بزرگی همچون تهران، اصفهان، شیراز و تبریز شروع شد.

وی تصریح کرد: نتایج ارزنده این پایلوت، برنامه داوطلبین سلامت را از سال 72 به یک موضوع کشوری تبدیل کرد. این برنامه سپس از سال 78 در تمام نقاط شهری و به تدریج در تمام روستاها اجرا شد. هم اکنون 200 هزار داوطلب سلامت در سراسر کشور مشغول فعالیت هستند که 50 هزار نفر در روستاها و بیش از 150 هزار نفر در شهرها خدمت رسانی می کنند. این داوطلبین به طور متوسط 20 میلیون ایرانی را تحت پوشش دارند و طبعا چون از جنس مردم هستند، خدمت آنان به ذائقه مردم بهتر می‌نشیند.

قائم مقام معاونت بهداشت با اشاره به اینکه هر داوطلب سلامت 40 خانوار را تحت پوشش دارد، گفت: انتظار داریم داوطلبان در کلاس های آموزشی که در پایگاه ها و مراکز جامع سلامت به صورت رایگان تشکیل می شود، شرکت فعال داشته باشند تا با مفاهیم و مهارت های اولیه زندگی سالم و سلامت کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان و سالمندان آشنا شوند و بتوانند دانش خود را به خانواده ها منتقل کنند. داوطلبان باید مردم محله‌ها را تشویق کنند که به مراکز و پایگاه های سلامت مراجعه کنند و به عنوان مثال اگر مراقبت یک دیابتی تاخیر افتاد به او یادآور شوند.

وی نقش داوطلبان سلامت را در غربالگری بیماری‌های واگیر و غیرواگیر مورد اشاره قرار داد و گفت: داوطلبان امروزه در این غربالگری ها همچون غربالگری سل بازوی توانمند نظام سلامت هستتند. آنان در جمع آوری وقایع حیاتی، مرگ و … به ما خیلی کمک می کنند.

وی، سلامت محیط زیست را بخش دیگری از فعالیت های این داوطلبان دانست و گفت: این داوطلبین در اجرای برنامه های حوزه بهداشت، کمپین ها و بسیج های اطلاع رسانی کمک شایانی می کنند. در واکسیناسیون نقش پررنگی دارند و بعد از اجرای طرح تحول سلامت نقش آنان افزایش پیدا کرد.

تبریزی با اشاره به ادغام برنامه کنترل بیماری های غیرواگیر در نظام شبکه گفت: این برنامه نقش داوطلبان سلامت را پررنگ‌تر می‌کند. هر روز 800 تا 850 نفر در کشور فوت می‌کنند که 83 درصد از این آمار مربوط به بیماری‌های غیرواگیر قلبی و عروقی، تنفسی، تصادفات و دیابت است.

وی افزود: همه این بیماری‌های با توسعه مفهوم پیشگیری می‌توانند کنترل شوند. داوطلبین ما در ادارات، ارگان‌ها، سازمان‌های مردم نهاد، سمن‌ها و خیرین حضور دارند و می‌توانند برای پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر فشار خون، بیماری‌های ریوی، دیابت که عمدتا ناشی از عوامل خطر رفتاری هستند کمک شایانی کنند.

مرگ سیگاری‌ها سه برابر تصادفات

وی مواد دخانی را متهم ردیف اول بیماری های غیرواگیر دانست و گفت: سالانه 60 هزار سیگاری در کشور جان می‌بازند که سه برابر آمار تلفات در سوانح است.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت گفت: با تغییر رفتار می توان از بیماری هایی نظیر سرطان پیشگیری کرد. اکثر مردم رفتارهای غذایی ناسالم دارند و 3.5 برابر مقدار توصیه شده نمک می خورند، 3 برابر بیشتر روغن می خورند و 3.5 برابر بیشتر از حد مجاز قند و شکر مصرف می کنند.

وی افزود: 78 درصد مردم دچار کم تحرکی هستند و فعالیت بدنی زیادی ندارند. 60 درصد خانم ها اضافه وزن دارند. این اضافه وزن مردم را به سمت بیماری های قلبی، دیابت و فشار خون سوق می دهد. داوطلبین سلامت نقش مهمی در کنترل این بیماری ها با آموزش چهره به چهره دارند.

وی بیان کرد: بعد از طرح تحول مردم برای غربالگری به پایگاه های سلامت مراجعه می کنند. داوطلبین سلامت نقش مهمی در دعوت مردم به مراکز بهداشتی برای غربالگری و تشکیل پرونده دارند.

 تبریزی گفت: امروز بیماری‌های واگیر تهدید جامعه نیست، بلکه بیماری‌های غیرواگیر تهدید اصلی محسوب می‌شوند؛ لذا مشارکت مردم یک اصل و ضرورت است و کسی که دانش و مهارت داشته باشد و بینش‌اش عوض شده باشد، قطعا مشارکت می‌کند، داوطلبین سلامت نقش مهمی در تغییر نگرش‌ها دارند.

رییس مرکز مدیریت شبکه شعار امسال روز جهانی داوطلبی را «توسعۀ مشارکت داوطلبین سلامت در پیشگیری از بیماری های غیرواگیر» اعلام کرد و گفت: امید است با همصدایی و مشارکت مردم به این شعار جامه عمل پوشانیم.