نقد دولت به بهانه سینمای سیاسی

در میان آثار فیلم‌هایی را که ارزش دیدن و دفاع کردن داشتند وجود داشت حتی اگر بسیاری از نامداران سینمای ایران در این دوره از جشنواره غایب بودند اما برخی از جوان‌ها همانطور که شاهد بودیم امید آفرین بودند. در میان آثار به نمایش درآمده سازندگان برخی از فیلم‌ها یک گام یا چند گام به جلو برداشتند و در میان ناآشناها و فیلم اولی‌ها هم می‌شد استعدادهای تازه‌ای یافت.

حیات دوباره سینمای کودک

امسال نیز شمار فیلم‌هایی که با کیفیت متوسط و بالاتر از متوسط، هم کم نبود، در این میان جازنندگان و پس روندگان هم بودند اما نکته قابل تامل جشنواره امسال فیلم‌های متعدد در ژانرهای و گونه‌های مختلف است که نشان از سیاستگذاری مدیران سینمایی کشور است. سیاستگذاری مسئولین فرهنگی به گونه‌ای بوده است که ما بعد از سالها به ژانر مغفول مانده کودک و نوجوان دست یافتیم. با سیاستگذاری درست مسئولین حدود ده فیلم با موضوعات مختلف  در این گونه از سینما آماده و به نمایش درآمد.  سینمایی که با حمایت دولت توانست دوباره پا بگیرد و با سیاست مدیران فرهنگی فیلم‌هایی ساخته شود که بتواند مخاطب این گروه سنی را که تعداد آن نسبت به جمعیت کل کشور رقم کمی نیست را با خود همراه سازد.

فیلم هایی که در حوزه کودک و نوجوان  ساخته شد با توجه به نیازهای مخاطب مضامین متنوعی را دربرمی‌گیرد و توانایی همراه کردن سلایق مختلف را درگروه سنی کودک و نوجوان خواهد داشت اما در این میان متاسفانه تعدادی از فیلم‌های این گونه از سینما که تولید در آن نیز کار سخت و دشواری است اما متاسفانه در بخش مسابقه سینمای ایران راه نیافت و در میان آثار جامانده از بخش مسابقه فیلم «ابراهیم فروزش» (شیر تو شیر) بیش از دیگران خودنمایی می‌کرد.

امیدواریم همانگونه رئیس سازمان سینمایی کشور در آیین اختتامیه اشاره کرد این گونه از سینما مورد حمایت در حوزه اکران هم باشد و بتواند با اکران به موقع و درست با مخاطب ارتباط درست و منطقی برقرار کند.

توجه به سینمای جنگ

یکی از ژانرهایی که در سینمای ایران اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد با بی‌مهری مواجه شد، سینمای جنگ بود که امسال با هدایت و حمایت مسئولین فرهنگی شاهد آثار درخور توجه و موفقی در این حوزه بودیم. در سینمای جنگ امسال دیگر حجم بالای کشته شدن و انفجار روی پرده سینما خبری نیست و خانواده‌ها به راحتی می‌توانند از این سینما بهره ببرند.

نمایش ایثار، صمیمیت و عشق در میان آثار جنگ به وضوح دیده می‌شود که از اهمیت خاصی در این حوزه برخوردار است. در زمانی که دیگر سینمای جنگ به دلیل مدیریت‌های قبلی سینمایی رو به افول بود دوباره رونق گرفت و امسال ماشاهد6  فیلم سینمایی در این حوزه بودیم که چهار تا از آنها مستقیماً به جنگ و هشت سال دفاع مقدس می‌پرداخت.

فیلم شریف و خوب «شور شیرین» که شخصیت محور است مایه دلگرمی و امیدوار کننده است در شرایطی که کمتر شهدا شخصیت‌های اصلی داستان‌ها قرار می‌گیرند این فیلم درباره شهید کاوه ساخته شد. این فیلم با هوشمندی وقایع فیلم در دل طبیعت رخ می‌دهد و می‌تواند با خانواده‌ها ارتباط برقرار کند. در این فیلم گروهی را به تصویر می‌کشد که با دفاع از میهن، چیزی از غیرت وطن‌پرستانه یا دشمن‌ستیزانه کم نمی‌گذارند.

«روزهای زندگی» شجاعت و جسارت گروهی از پزشکان جامعه را در سالهای جنگ روایت می‌کند. سوژه‌ای که تاکنون به آن پرداخته نشده است،  و در نهایت توانست نظر منتقدان و هیئت داوران جشنواره را نیز جلب نماید.

«باشه آهنگر » به اثبات رسانده که سینما را بلد است و می‌داند چگونه سوژه‌ای که کمتر به آن پرداخته شده است را با روایتی متفاوت و از نگاه خود به آن بپردازد و آن را به زیبایی به زبان تصویر تبدیل کند گرچه در طول فیلم تردید در دفاع مقدس به چشم می‌خورد اما او در کارگردانی، طراحی صحنه، بازیگری و دیگر جزئیات در اثرش هیچ چیز کم نگذاشته است.

در میان آثار جنگ توجه به فیلم «روزهای زندگی» خط مشی و سیاستگذاری‌های سال آینده مدیران سینمایی را بیش از پیش مشخص می‌کند.

ژانر سیاسی و نقد دولت

یکی از ژانرهایی که در مدیریت جدید سینمایی کشور به آن توجه بیشتری شد و در سالهای اخیر شاهد تولید آثار در ژانر سیاسی بودیم. شاید در این ژانر باید جسارت دولت به عنوان برگزارکننده اصلی جشنواره را ستود، زیرا در این دولت می‌بینیم آثاری خلق شده است که به راحتی جامعه و نوع مدیریت آن را به نقد می‌کشد. در جشنواره امسال شاهد فیلم‌هایی بودیم که با رویکرد طنز  ساخته شد اما با ارایه المان‌ها و سرنخ‌هایی رئیس جمهور و عملکرد ایشان  را نیز زیر سؤال می‌برد. این درحالی است که فیلمساز در جلسه پرسش و پاسخ خود را آدم سیاسی نمی‌داند اما در فیلمش به گونه‌ای واضح و مبرهن عملکرد دولت را به نقد می‌کشد و کمدی سیاهی را رقم می‌زند.

یا در فیلم دیگری که در جشنواره امسال به نمایش درآمد با ارایه کیسه‌های پول به مردمی که از قشر فقیر جامعه انتخاب شدند به نحوه عملکرد دولت و پرداخت رایانه‌ها به مردم را زیر سؤال می‌برد و با نمایش قدرت و پول حقارت مردم را به تصویر می‌کشد.

اگر مروری سطحی به دوره‌های گذشته مدیریت سینمای کشور و دولت‌های گذشته بیندازیم خواهیم دید در هیچ یک از دوران‌های گذشته فیلم‌هایی با رویکرد نقد عملکرد دولت و دستگاه‌های ذیربط ساخته نشد و  اگر هم ساخته شد با سالها توقیف و عدم اجازه نمایش مواجه بود.

اما این نکته را باید در این گونه از سینما در نظر گرفت می‌توان از این گونه سینما برای صدور ارزش‌های انقلاب و فرهنگی ایرانی _ اسلامی بهره برد و یا با سوژه قراردادن بیداری اسلامی‌ از آن به نحو بهتری استفاده کرد.

امسال فیلم‌های «محرمانه تهران»، «خودزنی» و «قلاده‌های طلا» با موضوع فتنه 88 ساخته شد که در این میان «قلاده‌های طلا» توانست اثری موفق و در خور توجه باشد این فیلم بی شک جزو معدود فیلم های سیاسی به مفهوم واقعی کلمه است که فیلمساز توانسته بدون طرفداری از جناح یا حزبی فتنه 88 را روایت کند.

فیلم‌های اجتماعی نیز امسال جسورانه‌تر از سالهای گذشته به معضلات اجتماعی و بیش از همه موضوع خیانت و عشق‌های مثلثی را دستمایه خود قرارداده‌ بودند. شاید دراین بخش معاونت سینمایی باید برنامه‌ای در نظر گیرد تا یک سوژه مورد توجه تعداد زیادی از فیلمسازان قرار نگیرد تنوع در آثار اجتماعی کمتر دیده می‌شود.

در مورد بی‌محتوایی پاره‌ای از فیلم‌ها این روزها چیزی نگفتن بهتر از تکرار آن‌هاست که بارها گفته و نوشته شده است.