تخریب زن در تولیدات صدا و سیما

مهر، در بخش نخست میزگرد اندیشه های راهبردی زنان و خانواده زهره الهیان با انتقاد از کم کاری رسانه ها در حوزه زنان خواستار توجه بیشتر به مشکلات و آسیبهای زنان و خانواده شد و از تشکیل کمیسیون زنان و خانواده درآینده ای نزدیک خبرداد. فرحناز قند فروش یکی از فعالان حقوق زنان نیز در خصوص تاکید مقام معظم رهبری بر موضوعات زنان و خانواده سخن گفت. زهرا سجادی معاون امور خانواده مرکز امور زنان و خانواده نیز با تشریح عملکرد این سازمان از تشکیل دبیر خانه دائمی اندیشه های راهبردی خبر داد. در بخش دوم این نشست مباحث مربوط به تئوریزه کردن اندیشه های دینی و اسلامی در حوزه زنان مطرح شد.

خانم قند فروش یکی از مسائلی که مقام معظم رهبری در سخنانشان به آن اشاره کردند تئوریزه کردن اندیشه های دینی و اسلامی است شما نیز در سخنانی که پیش از شروع جلسه مطرح کردید معتقد بودید ریشه بیشتر مشکلات زنان به همین موضوع باز می گردد در این خصوص توضیح بیشتری دهید؟

فرحناز قند فروش: غنایی که در آیات و روایات ما وجود دارد و نگاه علمی و نظری معصومین در حوزه زنان و خانواده بسیار است اما ما نتوانسته ایم آن را تئوریزه کنیم و بر اساس آن گفتمان سازی کنیم و نهایتا راهکاری به دست آوریم که بتواند چالشهایی را که در حوزه زنان و خانواده داریم برطرف کند. حضرت آقا به جایگاه زن در خانواده به عنوان یکی از اصلی ترین مکانهایی که زنان ما در آن حقوقشان رعایت نمی شود اشاره داشتند. بعد از چند دهه از انقلاب ما می بینیم که در اصلاح مشکلات این پایگاه نیز کار چندانی نشده است.

تصویب قوانین در جامعه و تلاش برای بهبود وضعیت زنان مقطعی است و به صورت جزیره ای کار انجام شده است. این نشان از آن دارد که نتوانسته ایم در حوزه تئوریزه کردن مبانی اسلام برای رفع مشکلات زنان کاری انجام دهیم.

رسوب تفکرات سنتی در اندیشه های دینی

نگاه والای اسلام به زن قابل انکار نیست و برخی نگرش های سنتی و محدود کننده زنان رسوبات تفکرات قدیم و گذشته است. می دانیم حضرت رسول (ص) نگاهی ارزشمند به زن داشته اند، نگاه ایشان در آن جامعه جاهلی یک نگاه نو و مترقی بود و بر حضور زنان در حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی تاکید داشتند.

اعراب جاهلیت نگاهی کاملا ابزاری به زنان داشتند که پیامبر اکرم (ص) این نگاه را اصلاح و نگاه به زن را به یک نگاه انسانی تغییر داد. اما در یک دوره کوتاه و در زمان حکومت بنی امیه و بنی عباس دوباره آن نگاه جاهلیت بر می گردد و بر تفکر جامعه رسوب می کند. زدودن این زنگارها از چهره زن مسلمان کار متفکران این حوزه است.

برخی دوست ندارند این رسوبات رفع شود. اما امام (ره) در عصر حاضر مجددا با این نگاه متحجرانه به زن مقابله کرد و در حال حاضر نیز مقام معظم رهبری داعیه دار این موضوع است. ما باید بسیاری از پیرایه هایی که بر چهره زن مسلمان و زنان عالم بسته شده است را از بین ببریم. متاسفانه در حال حاضر چنین تفکری در میان مدیران ما وجود ندارد و گمان می کنند زنان تا حدی اجازه رشد دارند و امکان رشد بیشتر به آنها داده نمی شود. در حالیکه مقام معظم رهبری از زن و مردم به عنوان بادام و مغز بادام نام می برند و مرد را پوست بادام و زن را مغز بادام می دانند که می شود اینگونه تعبیر کرد که زن عمود خیمه خانواده است. آیا چنین نگرشی در عرف و سنت جامعه وجود دارد؟ آیا توانسته ایم بر اساس این نگاه، نگاه جامعه به زن را اصلاح کنیم؟

* یکی دیگر از موضوعاتی که در جلسه راهبردی مطرح شده موضوع اشتغال زنان و اهمیت کار زنان در خانه است چگونه می توان خانه داری را برای زنان قابلا توجه و ارزشمند کرد؟

- قند فروش: زنان خانه دار از جایگاه رفیعی برخوردار هستند و تربیت فرزند و حفظ کیان خانواده بسیار ارزشمند است ما متاسفانه نتوانسته ایم ارزش بزرگ شغل خانه داری را به جامعه منتقل کنیم حتی زنان نیز گمان می کنند چون شغلی ندارند مجبور به خانه داری هستند.

* مقام معظم رهبری در این نشست بر گفتمان سازی در این حوزه نیز تاکید داشتند در این خصوص نیز توضیح می دهید ؟

- قند فروش: هدف آقا از گفتمان سازی به عنوان هوای یک جامعه نام می برند و هوا چیزی است که در ارتباط دائمی با مردم است و از نیازهای اولیه آنها محسوب می شود. با گفتمان سازی بسیاری از جایگاههایی را که جایگاه واقعی زنان ایرانی و اسلامی نیست می توان اصلاح کرد. متاسفانه علیرغم نگاه بلندی که حضرت امام به زنان داشتند و جایگاه خاصی که برای حضور زنان قائل بودند بعد از پیروزی انقلاب مدتی سخنی از حقوق زنان به میان نمی آید و زنان نخبه که نقش اساسی در مبارزات انقلاب داشتند همانند زنان عوام بدون آنکه مسئولیتی به آنها واگذار شود علیرغم شایستگی ها از پیشرفت باز می مانند. متاسفانه طنزهای رادیویی بسیار چهره زنان را خراب کرده و نمایش ها و آثار تلویزیونی نیز نتوانسته چهره واقعی زنان مسلمان را به تصویر بکشد.

تاثیر منفی آثار نمایشی صدا و سیما بر تحکیم بنیان خانواده

-زهره الهیان: متاسفانه مدیران ما بر خلاف فرمایشات حضرت آقا مسئله زن و خانواده اولویت یک شان نیست و اگر بخواهیم از گزارشهایی که آنها به عنوان گزارش کاری ارائه می دهند صرفنظر کنیم خروجی کارهایشان نشان دهنده این اولویت نیست.

ما در حوزه زنان مبانی بلند اسلام در حوزه زن و خانواده را داریم. همچنین نگاه حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در خصوص جایگاه زن در اجتماع. قانون اساسی ما نیز در مقدمه و در چندین بند خود بر موضوع زنان تاکید دارد.

سند چشم انداز و افق دید ما نیز بر حوزه زن و خانواده تاکید دارد اما با وجود داشتن استراتژی مشخص چنین افق دیدی در دستگاههای اجرایی وجود ندارد. به طور مثال در چندین سال پیش که با رئیس سازمان صدا و سیما دیداری داشتیم خواستار ارائه استراتژی آنها در حوزه تحکیم خانواده شدیم و چنین پرسشی را مطرح کردیم که برنامه شما برای تبیین جایگاه زن در جامعه اسلامی چیست.

واقعا صرف نظر از بحثها و گزارش هایی که داده می شود خروجی تولیدات صدا و سیما در جهت ارتقاء بنیان خانواده است؟ آنطور که به نظر می رسید این سازمان استراتژی مشخصی در این رابطه نداشت. سریال های ما بیشتر در جهت سست کردن تحکیم بنیان خانواده است. حال این سریالها بر آن نظارت می شود یا نه؟ برای ما خروجی و بازخوردی که از جامعه می گیریم مهم است.

وجود رگه‌هایی از لیبرالیسم فرهنگی در آثار هنری

در حوزه وزارت ارشاد تئاترهایی که از بیت المال حمایت می شود خروجی اش چقدر در جهت تحکیم بنیان خانواده است؟ این موضوعات به عنوان سئوال نیز از وزیر مطرح شد زیرا ما اعتقاد داریم رگه هایی از لیبرالیسم فرهنگی در فیلم ها، سریال ها و حتی حوزه کتاب وارد شده است. حتی در حوزه شهرداری نیز نگاهی سیستماتیک و برنامه ریزی شده در حوزه زنان و خانواده وجود ندارد. در حوزه آموزش و پرورش وزارت کشور و یا حوزه اشتغال که یکی از موضوعات مهم زنان است.

مقام معظم رهبری بر مشارکت زنان در عرصه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی تاکید داشتند و حضرت امام نیز باب حضور زنان را در این حوزه در سخنانشان پس از انقلاب باز کردند. در حال حاضر ما 200 تشکل مردم نهاد کارآفرینی و کمیته های زنان بازرگان داریم که وقتی آمارهای حضور زنان در تجارتهای کلان را مطرح می کنیم باعث تعجب جهانیان می شود. اما ما چقدر بر روی این موضوعات کار کرده ایم؟ نگاه اسلام و نگاه حضرت امام (ره) بر حضور زنان در جامعه است اما نباید به بهانه تامین درآمد خانواده زنان مجبور شوند خانه و خانواده شان را ساعات طولانی ترک کرده و به هر کار پستی تن دهند. ما باید به سمتی برویم که زنان مجبور نباشند برای تامین معیشت سخت کار کنند.

تامین نظام دینی زنان خانه دار برای اطمینان از آینده و ایجاد زیر ساختهای مناسب برای اشتغالهای اختیاری و خانگی برنامه هایی است که ما باید بر آن برنامه ریزی کنیم. دورکاری خانم ها و کارهای پروژه ای از دیگر برنامه هایی است که باید در حوزه اشتغال خانم ها به آن توجه شود.

*خانم سجادی شما چه برنامه هایی برای بالا بردن عیار خانه داری در میان زنان و ایجاد مشاغل خانگی انجام داده اید ؟

- سجادی : تشکیل" بنیاد تعاون " با کمک وزارت تعاون در مرکز امور زنان و خانواده در جهت اشتغالزایی و مشاغل خانوادگی است. ما در این بنیاد وام هایی در اختیار خانم ها قرار می دهیم تا مشاغل خانگی رونق بیشتری گیرد و هم در کنار کار در درون خانواده به تربیت فرزندانشان نیز برسند. همچنین شغل های خانگی را طراحی کرده ایم . بیمه زنان خانوار نیز با وجود آنکه بار مالی سنگین دارد پیگیری شد و زنان سرپرست خانوار در اولویت این بیمه هستند و به مرور تمامی زنان خانه دار تحت پوشش این بیمه قرار می گیرند.

* تشکیل ستاد ملی زن و خانواده چقدر می تواند اختیارات مرکز امور زنان را برای حمایتهای قانونی از زنان گسترش دهد؟

- ستاد ملی زنان و خانواد متشکل از خانم مجتهد زاده رئیس مرکز،رئیس جمهور،8 تن از وزرا، نمایندگانی از قوه مقننه و قضاییه است و به دلیل آن که بیش از سه وزیر در آن حضور دارند مصوبات آن جزو قوانین ماده 138 محسوب می شود.

مصوباتی که جزو قوانین ماده 138 هستند نیازی به بررسی در مجلس،شورای عالی انقلاب و... ندارد و مصوبات از طریق ستاد برای اجرا آماده می شود و با تشکیل ستاد ملی زن و خانواده مشکلات روند طولانی تصویب قوانین نیز کاهش پیدا می کند.

- زهره الهیان: این ستاد میانبری برای تصویب لوایح و طرح ها در مجلس است اما باید این مصوبات در مجلس نیز به تصویب برسد اما دیگر نیازی به بررسی در کمیته های دولت و مجلس نیست و سرعت کار را بالا می برد.

در مجلس نیز راهکارهای آیین نامه ای داریم به طور مثال اگر طرح یا لایحه ای به امضای 50 نماینده برسد با سرعت بیشتری در صحن مطرح می شود.

* از این نوع میان برها در مجلس نداریم که تا این اندازه تصویب لایحه حمایت از خانواده طولانی نشود؟

-لایحه حمایت از خانواده مشکلات خاص خود را داشت و از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار بود و به همین دلیل بارها اصلاح شد و تمامی نهادهای دولتی، قضایی در جامعه مدنی پای کار آمدند و در خصوص آن مشارکت کردند و امیدواریم تا پایان این مجلس به تصویب برسد. اگر این لایحه به تصویب برسد بسیاری از مشکلات حقوقی زنان بر طرف می شود.

*خانم قند فروش نظر شما در خصوص اشتغال زنان چیست؟

- متاسفانه الگوی ما در خصوص اشتغال زنان بر گرفته از الگوهای غربی است. در یک نظر سنجی که چند سال پیش انجام شد مهمترین مشکل زنان ایرانی اشتغال عنوان شده بود که این نگاه فمینیستی را به این حوزه نشان می دهد. این تفکرات حتی در مجامعی که خاستگاه این نوع اندیشه هاست تاریخ مصرفش تمام شده است. متاسفانه در کشور ما اشتغال زنان همراه با افراط و تفریط هایی بوده است و زیر ساخت های اشتغال مناسب فراهم نشده است. یا عرصه را آنقدر تنگ گرفته ایم که بسیاری از زنان تحصیل کرده ما امکان کار مناسبت نداشته اند یا از آن سو همانند مردان از زنان کار خواسته ایم.

ما باید با کار فرهنگی ارزش کار خانه را به جامعه و فرزندان بیامورزیم. همچنین باید برای ساعات بیکاری زنانی که مدت ها در خانه تنها هستند برنامه ریزی کنیم.

* برای آن که در جلسه آینده زنان با مقام معظم رهبری بخشی از مطالبات ایشان پاسخ گفته شود،چه پیشنهادی دارید ؟

- الهیان: اجرای مطالبات مقام معظم رهبری و تحقق اندیشه های امام سالها طول می کشد و شاه کلید حل این مشکل سخنان رهبری است که مسئله خانواده باید مسئله درجه یک کشور باشد که متاسفانه چنین نگاهی در سطح دولت، دستگاه های اجرایی وجود ندارد و با تحقق آن برخی از مطالبات برطرف می شود.

- سجادی: ما هرچه بیشتر رشد کنیم راه کمال و تعالی در این حوزه باز است و هر گز به انتهای این مسیر نمی رسیم اما امیدواریم با آسیب شناسی مسائل خانوادگی،گفتمان سازی و ... مسیر درستی را در این راه برگزینیم.