دانستني‌هاي مهم درباره ويتامين B۵

"ويتامين "B5 كه به "پانتوتنيك اسيد” نيز معروف مي باشد
، يك ويتامين آنتي اكسيدان محلول در آب است. اين ويتامين به سه شكل در مي آيد و به نام هاي "پانتنول” و "كلسيم پانتوتنات” نيز ناميده مي شود.
همه سلول‌هاي بدن نياز به ويتامين B5 يا اسيد پانتوتنيك دارند. بدن انسان از پانتوتنيك اسيد براي تبديل كربوهيدرات ها ، پروتئين ها و چربي ها به انرژي استفاده مي كند.
ويتامين B5در بدن تبديل به تركيبي به نام ” كوآنزيم A ” مي‌شود كه وجود اين ماده در بدن براي تبديل غذا به انرژي لازم است و فقدان آن سبب نارسايي رشد و خاكستري شدن موها و كم خوني مي شود.
ويتامين B5 به عنوان ويتامين "ضد استرس” نيز شناخته شده است، زيرا عملكرد غده آدرنال(فوق كليه) را تقويت كرده و بهبود مي‌بخشد(غده آدرنال عضوي است كه بدن را در مقابل انواع استرس‌ها حمايت مي‌كند).
ويتامين B5 براي عمل عضلات و اعصاب ضروري است و براي حفظ سلامتي سيستم ايمني بدن، حياتي است. اين ويتامين همچنين در كاهش علايم دردناك روماتيسم مفصلي موثر است. در ضمن اين ويتامين رشد و نمو را تسهيل نموده و به سلامت پوست و مو كمك مي نمايد.
عملكرد و فوايد پانتوتنيك اسيد:
* براي رشد، توليد مثل و خيلي از فرايندهاي معمول بدن ضروري است.
* نقش مهمي در جلوگيري از افسردگي دارد.
* به توليد ويتامين D كمك مي كند.
* باعث بهبود سريع تر زخم ها مي شود.
* شركت در خيلي از واكنش هاي بيولوژيكي مانند: توليد انرژي، تجزيه اسيدهاي چرب و اسيدهاي آمينه، ساخت اسيدهاي چرب و چربي ها، كلسترول، هورمون هاي استروئيدي، توليد كو آنزيم A و آنتي اكسيدان سلولي گلوتاتيون
* جزء حياتي براي ساخت گلبول هاي قرمز خون
* توليد هورمون هاي مربوط به استرس و هورمون هاي جنسي در غدد فوق كليه(غدد كوچكي كه در بالاي كليه ها قرار دارند)
* مكمل اين ويتامين معمولا براي درمان علائم بيماري آلرژي و طيف وسيعي از بيماري هاي پوستي استفاده مي شود.
* تبديل كربوهيدرات ها، پروتئين ها و چربي ها به انرژي
* توليد گلوكز در بدن
* شركت در ساخت انتقال دهنده هاي عصبي و حفظ عملكرد صحيح اعصاب
* كمك به سلامت دستگاه گوارش
* كمك به استفاده بهتر بدن از ساير ويتامين ها
* كنترل استرس ناشي از سردردهاي ميگرني ، فشارهاي رواني ، سندرم خستگي مزمن و ترك سيگار و الكل
* براي توليد آنتي بادي هاي لازم جهت واكسيناسيون عليه كزاز، حصبه و آنفلوآنزاي آسيايي لازم است.
* خوردن مكمل اين ويتامين(مكمل پنتتئين)، موجب كاهش چربي خون مي شود. در فردي با كلسترول خون بالا، خوردن اين مكمل، باعث كاهش كلسترول بد(LDL ) و افزايش كلسترول خوب(HDL) مي شود.
مقادير توصيه شده براي دريافت پانتوتنيك اسيد
يك ميزان RDA رسمي براي ويتامين B5 وجود ندارد، با اين حال فقدان پانتوتنيك اسيد معمولا با فقدان ديگر ويتامين هاي گروه B همراه است. لذا به منظور جلوگيري از عدم تعادل ويتامين هاي گروه B ، B كمپلكس بخوريد تا B5 نيز دريافت كرده باشيد.
مقدار دريافت روزانه B5 براي بالغين چيزي حدود 7 – 4 ميلي گرم در روز مي باشد كه اين مقدار به راحتي در برنامه ي غذايي اكثر افراد عادي يافت مي شود.
قرص ها و كپسول هاي حاوي پانتوتنيك اسيد در دوزهاي بين 500 – 100 ميلي گرمي در دسترس هستند. دوزهاي بالاتر در صورت لزوم، ممكن است به وسيله برخي پزشكان، براي درمان هاي خاص، تجويز شود.
منابع پانتوتنيك اسيد
بهترين منابع اين ويتامين، مخمر آبجو(مانند ماء الشعير)، زرده تخم مرغ ، گوشت، دل و جگر و قلوه، مرغ ، بوقلمون، شير، بادام زميني ، لوبيا، سويا، تخمه آفتابگردان، پنير، نخودفرنگي، غلات و نان سبوس دار ، ذرت، گل كلم، كلم پيچ، بروكلي، گوجه فرنگي ، عدس، جوانه گندم و ماهي قزل آلا مي باشند.
بيشتر سبزيجات و ميوه ها حاوي مقادير كمي از اين ويتامين هستند.
پختن و روش هاي آماده سازي غذاها و كنسرو كردن موجب تخريب اين ويتامين مي شود.

كمبود پانتوتنيك اسيد
كمبود اين ويتامين در بزرگسالان به معناي واقعي وجود ندارد، زيرا در خيلي از منابع غذايي يافت مي شود. كمبود اين ويتامين ممكن است در افراد الكلي رخ دهد.
با اينكه كمبود اين ويتامين، به دليل فراواني آن در غذاها و ساخت آن توسط باكتري هاي روده، بعيد به نظر مي رسد، اما خستگي يكي از علائم زودرس و متداول كمبود اين ويتامين مي باشد.
كمبود B5 باعث افسردگي ، اختلال شخصيت، مشكلات قلبي ، افزايش خطر عفونت ها، خستگي، دردهاي شكمي، اختلال خواب ، كرختي، تغييرات حسي در بازوها و ساق پاها ، بي حالي، گرفتگي عضلات، افزايش حساسيت به انسولين، افزايش سطح كلسترول خون و كاهش سطح پتاسيم در بدن مي شود.
مسموميت ناشي از مصرف زياد
پانتوتنيك اسيد در بدن انسان مسموميت ايجاد نمي كند. اثرات جانبي قابل ملاحظه اي نيز، حتي در دريافت هاي بالاتر از 10000 ميلي گرم (10 گرم) در روز گزارش نشده است.
فقط مقادير بسيار زياد، در حد چندين گرم در روز مي تواند موجب اسهال شود. غير از اسهال، واكنش مضري براي مصرف دوزهاي بالا گزارش نشده است.
اين ويتامين، فوايد ويتامين هاي C ، B6، و B12 را در بدن بيشتر و كمبودشان را اصلاح مي كند.