همين روند انتخاب اصلاحطلبان در نخستين انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا حاكي از يك اتفاق تلخ در آغاز به كار پارلمانهاي محلي ايران است؛ مديريت شهري همواره در تمامي جوامع دغدغهاي جدي بوده است. روند رو به رشد تمدن در جوامع مختلف با خود شهرنشيني را به ارمغان آورد و اداره و نظم و نسق شهرها همواره كاري بوده است كارستان. كاري كه براي اين تجمع جمعيتي با آداب و سنن مختلف و مطالبات مختلف، نيازمند رفتاري كارشناسانه و مدبرانه و متكي بر دانشهاي مديريت شهري، جامعه و مردمشناسي و عمران است اما شوراي شهر تهران براي نخستين تجربه پارلمان شهري، شاهد حضور دفعتي از مدعيان سياستمداري و حزبگرايي شد.
شعار توسعه سياسي دولت هفتم كار دست پارلمانهاي محلي داد و خواه ناخواه آنها را گرفتار سياستزدگي در شوراهاي شهر كرد. در آن دوره نه مردم به اين انديشيدند كه در شوراي شهر چه افرادي و با چه عقبه فعاليتي و تخصصي ميبايد حضور داشته باشد و نه خود كانديداها در شرايطي كه در سالهاي 76 و 77 جو سياسي حاكم بر كشور بود، فضايي را براي ورود كارشناسان و مديران شهري با عقبه سوابق مرتبط براي ورود به شوراي شهر ايجاد كردند. افرادي كه درك درستي از قواعد شهري داشته باشند و براي توسعه و تصميمات شهري بتوانند راهكارهايي فارغ از مطالبات سياسي و تنها مبتني بر دانش شهرنشيني و مديريت شهري دهند.
در پايتخت، تمام 15كرسي پارلمان شهري به اصلاحطلبان رسيد؛ البته در اين سهم بندي، اكثريت با مشاركتيها و اقليت با كارگزارانيها شد.
حضور 24 ميليوني ملت ايران پاي صندوقهاي رأي، نشان از اميدواري مردم به شوراهاي شهر و روستا بود. بر اساس نتايج به دست آمده در تهران از يك ميليون و 480 هزار و 275 رأي ماخوذه، يك ميليون و 403 هزار و 389 رأي صحيح اعلام شد و از اين تعداد اعضاي منتخب شوراي شهر تهران به اين شهر اعلام شدند: 1ـ عبدالله نوري 588633 رأي، 2 - سعيد حجاريان كاشاني 386069 رأي، 3 - جميله كديور 369669 رأي، 4 - فاطمه جلاييپور 350173 رأي، 5 - محمدابراهيم اصغرزاده 347173 رأي، 6 - محمد عطريانفر 322897 رأي، 7 - احمد حكيميپور 304460 رأي، 8 - محمدحسين دروديان 279946 رأي، 9 - سيدمحمود عليزاده طباطبايي 260462 رأي، 10 - مرتضي لطفي 224867 رأي، 11 - رحمتالله خسروي 220021 رأي، 12 - غلامرضا فروزش 215520 رأي، 13 - صديقه وسمقي 210303 رأي، 14 - عباس دوزدوزاني 200521 رأي، 15 - سيدمحمد غرضي 192211 رأي. عليالبدلها هم به اين ترتيب رأي آوردند: 16ـ داوود سليماني 190772 رأي، 17 - محمدحسين حقيقي 176556 رأي، 18 - حسن عابديني 176289 رأي، 19 - سيدمنصور رضوي 167288 رأي، 20 - يحيي آلاسحق 165217 رأي، 21 - محمدكاظم سيفيان 152106 رأي.
نهم ارديبهشت 1378 شوراهاي شهر و روستا آغاز به كار كردند تا پرونده تجربهگري مردم در پارلمانهاي محلي آغاز شود.
اعضاي نخستين شوراي شهر تهران هم در آغاز براي انتخاب رئيس شوراي شهر اقدام كردند.بنابراين عقبه سياسي اعضا براي نخستين بار در انتخاب رئيس شورا خود را نشان داد. عبدالله نوري كه ليدر حزب اقليتي كارگزاران در شوراي شهر تهران بود، با وجود مخالفت طيف مشاركتيها به كرسي رياست شوراي شهر نشست تا بدين وسيله توسعه سياسي سايه خود را بر سر جامعه مدني افكند و اين مدنيت و مديريت شهري باشد كه به فرع كشيده شود.
فرايند طولاني و سياسي انتخاب شهردار
شوراي شهر و روستاي اول با شعار «شورا بنيان دموكراسي» برگزار شده بود و اعضاي سياسي شورا هم در سالهاي رشد و نمو دولت اصلاحات مدعي توسعه حداكثري دموكراسي بودند. از همين رو انتخاب شهردار را با پُز رفتار دموكراتيك آغاز كردند؛ آنها طي فراخواني خواستار معرفي افرادي شدند كه در خود قابليت شهردار تهران بودن را سراغ دارند و مردم كساني را كه توانمندي لازم براي تصدي مسئوليت شهرداري تهران را دارند، به شورا معرفي كنند.
با اين فراخوان 74 نفر به شورا معرفي شدند و قرار اعضاي شورا بر اين شد
كه به افراد معرفي شده رأي اوليه دهند تا هر فردي كه حداقل 5 رأي كسب كرد
براي مرحله بعد بررسي شود. با اين اقدام، 65 نفر كنار گذاشته شدند و تنها
اين 9 نفر باقي ماندند: فخرالدين احمدي دانش آشتياني، ابراهيم اصغرزاده،
تقيزاده، سهيلا جلودارزاده، محمد حقاني، عزتالله سحابي، محمد
عطريانفر، محمد غرضي و شهاب گنابادي.
از اين جمع هم به رأي اعضاي شوراي شهر، بيش از همه فخرالدين احمدي دانش
آشتياني رأي آورد تا نخستين شهردار دوره جديد مديريت شهري تهران باشد.
نوري رئيس شورا، ليدر كارگزارانيها هم بود. از سوي ديگر غلامحسين كرباسچي، از مؤسسان و دبير كل كارگزاران و البته از اعضاي فعال ستاد انتخاباتي رئيسجمهور دولت اصلاحطلبان، هم مدتي قبل به دليل محاكمه و تخلفاتش زنداني بود. كارگزارانيها بيميل نبودند از نمد انتخاب شهردار هم براي خود و سلايق سياسيشان كلاهي ببافند. لذا مدعي بودند كه شهردار انتخابي بايد فردي باشد به توصيه و مورد نظر كرباسچي باشد. كارگزارانيها مدعي بودند كه اصولگراها با دادگاهي و زنداني كردن كرباسچي در حق وي اجحاف كردهاند و بايد از هر فرصتي براي بيان اعتراض به اين اقدام استفاده شود.
عبدالله نوري با همراهي معدودي ديگر، در برابر رأي اعضاي شورا براي شهرداري دانش آشتياني اعتراضي جانانه كرد. تهديد به استعفا و البته تحويل متن استعفا به عطريانفر، فرياد اعتراض رئيس شورا بود كه در پارلمان شهري تهران پيچيد.
عبدالله نوري اين انتخاب را ضعيف ميدانست و در مقايسه خود را بسيار بزرگتر از آن ميدانست كه رئيس شوراي شهري باشد كه قرار است شهرداري ضعيف داشته باشد.
حالا انتخاب شهردار تهران كه پيش از اين با روندي طولاني مواجه شده بود، حالا با دستاندازي جديد آن هم نه از نوع صنفي، بلكه با رويكردي سياسي مواجه شده بود. تهران بدون شهردار چشمانتظار آن ماند تا قهر رئيس شورا شايد به آشتي بكشد.
دوم خرداد 78، در پي استعفاي نوري، جلسه شوراي شهر تشكيل نشد و و اعضا طي جلسهاي با نوري قرار گذاشتند افراد خارج از اين ليست را هم بررسي كنند. از همينجا بود كه شوراي شهر پُز دموكرات عمل كردن و فراخوان به مردم را كنار گذاشت و نرخ خود را شكست.
در جلسه بعدي شورا، اسامي جديد مطرح شد؛ از بهزاد نبوي چهره سياسي و عضو سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي به عنوان گزينه مدنظر نام برده شد. انتخاب بهزاد نبوي به عنوان شهردار روز به روز جديتر ميشد و تا جايي پيش رفت كه در اقدامي رسانهاي و پيشدستانه، روزنامه كار و كارگر در پيشخبري، از معرفي وي در نهم خرداد خبر داد.
در اين ايام برخي اعضاي شوراي شهر مدعي وارد آمدن فشارهايي از جناحهاي سياسي و مديران شهرداري در خصوص انتخاب شهردار بودند. خبرهاي بعدي هم حاكي از آن بود كه نبوي موافق نشستن بر كرسي شهرداري تهران نيست.
همچنين زمزمههايي از انتخاب مرتضي الويري براي شهرداري تهران شنيده ميشد اما هيچگاه به قوت نام نبوي و با جديت مطرح نبود. شورا اين بار در انتخابي دفعتي، الويري را در تاريخ 11 خرداد به عنوان شهردار تهران معرفي كرد و با تعجيل براي صدور حكم او توسط وزارت كشور اقدام شد. الويري از آراي 15 نفر اعضاي شوراي شهر حائز تمام آرا شده بود و اين خود حاكي از اتفاقات عجيب و قريب در روند طي مسير انتخاب شهردار تهران بود؛ آغاز با فراخوان مردمي و در ادامه رسيدن به نام دانش آشتياني و بعد گذر از اين نام و ادعاي انتخاب دموكرات شهردار و آشتي با رئيس قهر كرده و قطعي شدن نسبي نام بهزاد نبوي و در انتها انتخاب الويري با رأي مثبت تمام اعضاي شوراي شهر.
حالا پس از يك ماه و دو روز فعاليت شوراي شهر تهران، فرايند انتخاب رياست شورا و شهردار تهران انجام شده بود و كمكم تهران با گذر از مرحله نخست رخدادهاي سياسي شوراي شهريها، آماده بهرهمندي از توانمنديها اعضا و تمهيدات آنها براي اداره كلان شهر و امالقراي تهران داشت.
در شماره بعد روند اداره شهر و تعاملات شهرداري و شوراي شهر تهران را و البته نوسانات پيش رو را مرور ميكنيم.