تخريب جنگلهاي زاگرس، ذغال گيري، گسترش كشاورزي ناپايدار، آتشسوزي، زوال، خشكسالي، تغيير كاربري و چراي بيرويه دام، خشكسالي و از همه مهمتر پديده وارداتي گردوغبار نفس را بر قلب زاگرس تنگ كرده، حيات جنگلها را به مخاطره انداخته و نيستي را در بلوطستان رقمزده است و اين سرمايه ارزشمند بهراحتي در حال از دست رفتن است.
مرگ تدريجي جنگلهاي زاگرس
استان لرستان سالهاست در سيطره ريز گردها قرار دارد و طي امسال نيز 60 روز غبارآلوده را سپري كرده، حضور ماندگار اين مهمان ناخوانده بحراني را به وجود آورده كه نهتنها مردم را از نعمت هواي سالم محروم كرده بلكه حيات جنگلها را نيز به مخاطره انداخته است.
الهام برنا معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيطزيست استان لرستان در گفتوگو با خبرنگار تسنيم اظهار داشت: خشكسالي، آتشسوزي، بيماريها و گردوغبار از عوامل تأثيرگذار در بحث زوال بلوط است.
وي اظهار داشت: آنچه سبب مشكلات در جنگلها شده عوامل اوليه و ثانويه است كه گردوغبار، خشكسالي،كشاورزي، ذغال گيري و آتشسوزي عوامل اوليه و بيماريهايي مانند كرم چوبخوار عوامل ثانويه است كه همه اين عوامل دستبهدست هم داده و شرايطي را ايجاد كرده تا اين تنش بيشتر شود و قدرت جنگلها كاهشيافته است.
معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيطزيست استان لرستان عنوان كرد: در بخشهايي كه غلظت بروز ريزگردها بيشتر است مانند شهرستان كوهدشت و چگني زوال بلوط نيز خيلي بيشتر است.
جنگلهاي زاگرس درخطر نابودي
وي با اشاره به اينكه درختان فيلتري هستند كه گردوغباري كه از خوزستان به سمت شرق كشور حركت ميكند را جذب ميكنند بيان كرد: جنگلهاي زاگرس يك مانع طبيعي به شمار ميروند كه سبب شده گردوغباري كه در خوزستان به استانهاي همجوار مانند لرستان وارد ميشود را تلطيف و زماني از استان لرستان به مركز عبور ميكنند را مانع شود بهطوريكه طي چند سال اخير مركز كشور تنها چند بار درگير گردوغبار بود درحاليكه استانهاي غربي و لرستان چندين ماه از سال را درگير ريز گردها هستند.
برنا تصريح كرد: جنگلهاي زاگرس نقش حياتي براي كشور دارند بهطوريكه يكي از حياتيترين المانهاي طبيعي و حياتي كشور به شمار ميروند كه نقش بسيار مهمي در آبهاي زيرزميني منطقه دارد؛ پوشش گياهي و كوهستاني بودن زاگرس مانع خوبي براي جلوگيري از گردوغبار است و ريزگردها را به خود جذب ميكند ولي متأسفانه همين پديده گردوغبار سبب ضعيف شدن جنگلهاي زاگرس شده و به مرحلهاي ميرسد كه توان خود پالايي ندارد.
وي با اشاره به اينكه 21 درصد از جنگلهاي زاگرس براثر ورود گردوغبار دچار خشكيدگي شده است خاطرنشان كرد: چهار درصد جنگلها در وضعيت خيلي بحراني، 10 و نيم درصد بحراني، شش و نيم درصد نيمه بحراني و 79 درصد حالت عادي دارند؛ اگر همين روند ادامه پيدا كند، شكنندگي جنگلهاي زاگرس بيشتر شود و خشكساليها نيز پابرجا باشد زاگرس نميتواند وظيفه خود را انجام دهد و جذبي داشته باشد.
600 هزار هكتار از جنگلهاي لرستان دچار زوال بلوط شد
معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيطزيست لرستان بابيان اينكه هر هكتار جنگل ميتواند 60 تا 70 تن گردوغبار را در سال جذب كند گفت: يكميليون و 200 هزار هكتار از جنگلهاي زاگرس متعلق به استان لرستان است، از اين ميزان 43 درصد جنگل است كه 600 هزار هكتار با نسبتهاي متفاوت دچار زوال بلوط شده است.
وي بابيان اينكه 70 درصد از استان لرستان داراي پوشش جنگلي و مرتع است اظهار داشت: هزار و 750 گونه گياهي در استان لرستان وجود دارد كه گونه شاخص و قالب جنگلهاي استان بلوط ايراني است.
برنا افزود: محيطزيست زيربنا و بستر توسعه كشور است و زاگرس يكي از گستردهترين زيستگاههاي جنگلي كه بستر تمدنهاي تاريخي است؛ 27 درصد جمعيت كشور در اين منطقه زندگي ميكنند كه اگر مشكلي براي زاگرس ايجاد شود، درختان و منابع آبي آن از بين بروند مهاجرت گستردهاي در اين منطقه خواهيم داشت.
وي عنوان كرد: 40 درصد نزولات آسماني و منابع آبي نيز در اين حوزه است، حدود 30 درصد جمعيت دامي كشور و 80 درصد عشاير مولد كشور در حوزه زاگرس قرار دارند كه بايد از سرايت بيماريها و آتشسوزيها جلوگيري شود و در جاهايي كه ريسك بالا است تمهيداتي در نظر گرفته شود.
جنگلهاي زاگرس 60 درصد آب كشور را تأمين ميكند
معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيطزيست لرستان بيان كرد: ارزش اكولوژيكي يك درخت بسياري زياد است و كاركرد جنگلهاي زاگرس حفاظت منابع آب و جلوگيري از فرسايش خاك است.
مهرداد فتحي بيرانوند مديركل حفاظت محيطزيست استان لرستان بابيان اينكه استان لرستان قلب زاگرس محسوب ميشود اظهار داشت: از شش ميليون هكتار جنگلهاي زاگرس يكميليون و 200 هزار هكتار متعلق به استان لرستان است و اين ميزان جنگل از نظر تراكم، پوشش، تنوع جنگل و درخت نسبت به استانهاي همجوار بينظير است.
وي افزود: حيات كشور وابسته به زاگرس است بهطوريكه حدود 60 درصد از آبهاي شيرين كشور به خاطر وجود جنگلهاي زاگرس تعبيه و حدود 50 درصد اكسيژن خالص كشور بهواسطه جنگلهاي زاگرس توليد ميشود.
خشكيدگي 10 تا 100 درصدي جنگلهاي زاگرس
مديركل حفاظت محيطزيست استان لرستان با اشاره به اينكه بيشترين حياتوحش كشور در حوزه جنگلهاي زاگرس است ولي در حال حاضر زاگرس با چالش مواجه است عنوان كرد: استان لرستان بيشترين ضربه در ارتباط با خشكيدگي جنگلهاي زاگرس را دارد بهطوريكه حدود 600 هزار هكتار از جنگلها بين 10 تا 100 درصد آسيبديدهاند كه يك چالش به شما ميرود.
وي بيان كرد: قطع بيرويه درختان، آتشسوزي، ذغالگيري، اجراي طرحهاي عمراني بدون پيوست زيستمحيطي زاگرس را به چالش كشانده به همين دليل يك عزم ملي در اين زمينه بايد صورت گيرد تا جلوي خشكيدگي جنگلهاي زاگرس گرفته شود.
فتحي بيرانوند بابيان اينكه اگر نگاه ملي نسبت به زاگرس نداشته باشيم بايد منتظر از بين رفتن حيات زاگرس باشيم تصريح كرد: ارزش اكولوژيكي يك درخت بلوط حدود 200 دلار است كه بايد در مرحله نخست اهميت و ارزش واقعي درخت در قوانين لحاظ شود كه در اين زمينه بايد نمايندگان زاگرس نشين فراكسيوني در ارتباط با بحث اعتبارات و امنيت تشكيل دهند چراكه اين موضوع يك عزم ملي ميخواهد و اگر زاگرس از بين برود كشور نيز از بين رفته است.
ريزگردها مهمترين عامل خشكيدگي جنگلهاي زاگرس
وي گفت: يكي از مهمترين عوامل خشكيدگي جنگلهاي زاگرس وجود ريزگردها است چون قطر پاييني دارند در سطح برگ درختان مينشيند و سبب مسدود شدن روزنههاي هوايي ميشود؛ درخت بهواسطه همين روزنههاي هوايي عمل فتوسنتز انجام ميدهد، زماني كه جلوي فتوسنتز براي توليد مواد غذايي و زنده ماندن گياه گرفته شود درخت ضعيف ميشود و با هجوم آفات و بيماريها از بين ميرود.
مديركل حفاظت محيطزيست استان لرستان اظهار داشت: كوهستاني بودن منطقه و وجود جنگلهاي زاگرس از ورود ريزگردها جلوگيري ميكند، كشور ايران مديون زاگرس است چراكه اگر زاگرس نبود گردوغباري كه در استان خوزستان است در لرستان و ساير استانهاي ديگر نيز وجود داشت.
مجيد كيان پور نماينده مردم دورود وازنا در مجلس در گفتوگو با خبرنگار تسنيم اظهار داشت: يكميليون و 200 هزار هكتار از جنگلهاي زاگرس متعلق به استان لرستان است كه حدود 600 هزار هكتار آن به بيماري زوال بلوط دچار شده كه اگر برنامهريزي خوبي براي حفاظت از جنگلها انجام نشود اين مقدار جنگل نيز از بين خواهد رفت.
عدم توجه به حفاظت و احياء جنگلهاي زاگرس
وي افزود: بيماري زوال بلوط عوامل گستردهاي دارد كه ميتوان به گردوغبار، تغيير سيستم اكولوژيكي منطقه و تخريبهايي كه به دست انسان اتفاق افتاده اشاره كرد، جنگلهاي زاگرس ميراثي براي آيندگان است كه بايد بتوانيم اين امانت را بهخوبي حفاظت و به آيندگان تحويل دهيم.
نماينده مردم دورود وازنا در مجلس عنوان كرد: دولت يازدهم زماني شروع به كاركرد بحث درياچه اروميه را خيلي محكم در دستور كار داشت، كارگروه نجات تشكيل و بودجه براي احياء آن لحاظ شد اما اين برنامهريزيها را براي جنگلهاي زاگرس نميبينيم اين در حاليست كه 11 استان زاگرس نشين داريم كه تنوع زيستمحيطي در جنگلهاي زاگرس به لحاظ اقليم محلي وجود دارد و بايد رسيدگي به اين موضوع انجام شود ولي تاكنون برنامه مدون و جامعي را نديدهايم و كارگروه ويژهاي در اين زمينه تشكيل نشده است.
وي بيان كرد: بايد به موضوع نابودي جنگلهاي زاگرس رسيدگي شود، بيماري زوال بلوط سبب ميشود جنگلهاي زاگرس تحتالشعاع قرار بگيرند كه انتظار داريم هيئت دولت، رياستجمهور، رئيس سازمان مديريت و برنامهريزي كشور، رئيس سازمان حفاظت محيطزيست كشور و مسئولاني كه دستاندركار هستند توجه ويژهاي را كه به ديگر نقاط كشور داشتند به جنگلهاي زاگرس نيز داشته باشند و سرمايهگذاريهاي ويژهاي روي اين موضوع انجام شود تا بتوانيم اكولوژيك اين منطقه را حفظ كنيم.
حال جنگلهاي زاگرس خوب نيست؛ كارگروه ويژه تشكيل شود
كيان پور تصريح كرد: براي مرتفع كردن اين مشكل بايد اقداماتي در منطقه و خارج از مرزهاي ايران انجام شود تا در كشورهاي همسايه بحث جلوگيري از ورود گردوغبار را داشته باشيم چراكه كار جهاني است و بايد تفاهمنامههاي بينالمللي كه بستهشده به سازمانهاي وابسته سازمان ملل وصل شود و سازمانهاي مردم نهادي كه پايكار هستند همه بايد كمك كنند تا جنگلهاي زاگرس حفظ شود.
وي خاطرنشان كرد: بايد در راستاي كاشت درخت و حفظ جنگلها تلاش كنيم تا اقدام گستردهاي صورت گيرد؛ به داد جنگلهاي زاگرس برسيم، حال جنگلهاي زاگرس خوب نيست و بايد جنگلهاي زاگرس را دريابيم.
نماينده مردم دورود وازنا در مجلس گفت: جنگلهاي زاگرس متعلق به يك منطقه و شهر نيست 11 استان را در برميگيرد، اقليمي متفاوت از تمام اقليمها و منحصربهفرد است و نميتوان روي بعضي از گونههاي درختان هيچ قيمتي گذاشت.
وي اظهار داشت: انتظار داريم همانند كارگروهي كه براي درياچه اروميه تشكيلشد و اقدام مناسبي بود براي احياء جنگلهاي زاگرس نيز تشكيل شود،كارشناسيهاي لازم انجام شود و اعتباري كه براي درياچه اروميه لحاظ شد همان اعتبار نيز براي اين منطقه در نظر گرفته شود و هيئتوزيران كمك كنند جنگلها حفظ شود، اين موضوع را بهعنوان مزيت منطقهاي در نظر بگيرند و براي اين منطقه اعتبار بدهند.
كيان پور افزود: سازمان حفاظت محيطزيست بايد در خارج از مرزهاي ايران در چارچوب توافقنامهها و معاهدات بينالمللي با سازمان ملل به دنبال اين باشد كه اقدامات را خارج از مرزها انجام دهد تا مانع از ورود ريز گردها باشد چراكه مهمترين عامل تأثيرگذار از بين بردن جنگلها است.