«محصولات دستكاري شده ژنتيكي» محصولاتي هستند كه از انتقال يك يا چند ژن بين دو نوع موجود زنده مختلف به وجود ميآيد؛ پس از طرح زمزمههايي مبني بر تلاش برخي مقامات دولتي براي كشت و توليد اين محصولات در كشور، بسياري از اساتيد و صاحبنظران رشتههاي بيوتكنولوژي، مهندسي ژنتيك، بيوتكنولوژي پزشكي كشورمان در مقام منتقدان جدي واردات، كشت و مصرف محصولات دستكاري شده ژنتيكي، بهدليل تأثيرات مستقيمي كه توليد و مصرف اين محصولات با سلامت امروز و فرداي مردم كشورمان دارد، وارد ميدان نقد و اعلام هشدار نسبت به كشت و توليد اين محصولات در كشورمان شدند.
اما در مقابل برخي مسئولان در وزارت جهاد كشاورزي و ستاد توسعه زيستفناوري معاونت علمي رياست جمهوري به دفاع از توليد اين محصولات پرداختهاند و بهشدت در پي قانوني كردن كشت و توليد محصولات غذايي تراريخته در سطح كشور هستند بهگونهاي كه در حال حاضر بند مربوط به توسعه و كشت محصولات تراريخته را در قالب برنامه ششم توسعه به مجلس شوراي اسلامي ارائه كردهاند و درصدد گرفتن رأي موافق نمايندگان مجلس در اين خصوص هستند.
خبرگزاري تسنيم به عنوان نخستين رسانه در كشور به مسئله محصولات تراريخته ورود كرد و به تحليل و بررسي اين محصولات از طريق گفتوگو با اساتيد و صاحبنظران در جبهه موافقان و منتقدان اين محصولات پرداخته است اما در اين ميان، استفاده از تجربيات كشورهاي ديگر درباره محصولات دستكاري شده ژنتيكي و نوع مواجهه آنها با اين محصولات ميتواند براي مسئولان كشور و مردم راهگشا باشد.
كشورهاي اروپايي ساليان درازي است كه با مسئله سلامت محصولات تراريخته دست به گريبان بودهاند و اين كشورها هر يك پس از منازعات و كش و قوسهاي فراوان، به صورت رسمي و قانوني درخصوص محصولات تراريخته قانونگذاري كردهاند لذا خبرگزاري تسنيم با هدف استفاده از تجربيات كشورهاي اروپايي در قالب پرونده ويژهاي در 29 شماره با عنوان ثابت «وضعيت محصولات تراريخته در كشورهاي اروپايي» به اين مسئله پرداخت؛ حال پس از اتمام اين پرونده، در گزارش پيشرو، جمعبندي بررسي وضعيت محصولات تراريخته در كشورهاي اروپايي به صورت چكيده تقديم مخاطبان ارجمند تسنيم شده است.
لازم به توضيح است براي دسترسي مجزا به متن كامل هر يك از 29 شماره اين پرونده، كافيست كه بر روي "ميانتيتر" مربوطه كليك شود:
1- اجراي قانون «برچسب تراريختگي» در فرانسه از سال 2010/ ممنوعيت ذرت تراريخته در فرانسه
دولت فرانسه از اواخر سال 2010 بهروي محصولات تراريختهاي كه شامل كمتر از 0.1 درصد دستكاري ژنتيكي شده بود، برچسب تراريختگي اعمال كرده است.
2- ممنوعيت كشت «محصولات تراريخته» بهصورت تجاري در انگلستان
مطابق قوانين كشور انگلستان هيچ محصول تراريختهاي نبايد بهصورت تجاري كشت شود و كشت آنها فقط بايد زيرنظر دولت اين كشور انجام شود؛ ضمن اينكه در اين كشور قانون اجباري «برچسبگذاري» براي تمامي محصولات تراريخته با دقت اجرا ميشود.
دولت آلمان هنوز از سلامت برخي از محصولات تراريخته اطمينان حاصل نكرده است؛ اختلافات كشورهاي اروپايي بر سر سلامت محصولات تراريخته، كشور آلمان را مجاب كرد تا مطابق قانون بيوتكنولوژي خود از سال 2008 بر روي محصولات تراريخته، برچسب تراريختگي اعمال كند.
4- عدماطمينان دولت روسيه از سلامت محصولات تراريخته/ ممنوعيت كشت تجاري اين محصولات
مسئله اصلي حال حاضر در كشور روسيه اين است كه اگر توليد محصولات ارگانيك در اين كشور متوقف شود مردم براي خريد محصولات تراريخته اطمينان ندارند چرا كه هنوز دولت و مردم روسيه از سلامت اين محصولات اطمينان حاصل نكردهاند.
5- تظاهرات مردم اسپانيا عليه محصولات تراريخته/ رأيگيري براي لغو قانون كشت تراريخته
در 18 آوريل سال 2009 بيش از 8 هزار نفر از مردمان ايالت ساراگوساي اسپانيا خواستار لغو قانون كشت محصولات تراريخته شدند؛ در دوم جولاي سال 2009 رأيگيري در مجلس ايالت كاتالونياي اسپانيا مبني بر لغو قانون كشت تراريخته انجام گرفت.
6- مخالفت سازمانهاي مردمنهاد كشور پرتغال با كشت محصولات تراريخته
سازمانهاي مردمنهاد حوزه محصولات كشاورزي كشور پرتغال از همان ابتدا با كشت محصولات تراريخته مخالفت ميكردند و معتقد بودند كه سلامت يا عدم سلامت اين محصولات بايد تأييد شود و اطلاعات آن در اختيار عموم مردم قرار گيرد.
7- مقاومت دولت يونان در برابر ممنوعيت كشت تراريخته/ 93درصد مردم يونان خواستار ممنوعيت كشت تراريخته
با وجود اينكه مردم و كشاورزان يوناني خواستار ممنوعيت كشت محصولات تراريخته در كشور هستند اما دولت يونان هنوز به محدوديت و عدمكشت آنها در اين كشور رضايت نداده است. 93 درصد مردم اين كشور خواستار ممنوعيت كشت اين محصولات در كشور خود هستند.
8- دانشمندان اتريشي: نميتوانيم تضمين كنيم «تراريخته» به مردم آسيب نميرساند
بسياري از دانشمندان حوزه كشاورزي اتريش اظهار داشتهاند: نميتوانيم تضمين كنيم كه «محصولات تراريخته» هيچ آسيبي به مردم نميرساند و نميدانيم كه چه تأثيراتي بر روي بدن انسان ميگذارد. اين موضوع موجب اجراي قانون «برچسبگذاري تراريخته» در اتريش شد.
با انجام آزمايشهاي متعدد روي محصولات تراريخته توسط دانشمندان و كارشناسان كشور ايرلند، سال گذشته واردات و توزيع اين محصولات بهطور كامل در اين كشور ممنوع شد، همچنين دولت ايرلند قوانين بسيار سختگيرانهاي براي كشت داخلي اين محصولات اعمال كرد.
در اكتبر سال 2015 مسئولان كشور ايتاليا از اتحاديه اروپا درخواست كردند كه كشت اين محصولات را به طور كامل در اين كشور ممنوع كند؛ 19 كشور از 28 كشور عضو اين اتحاديه خواستار ممنوعيت كامل محصولات تراريخته در كشور خود هستند.
11- درخواست هلند براي ممنوعيت كشت تراريخته در اين كشور/ ممنوعيت واردات تراريخته به هلند
هلند از اتحاديه اروپا درخواست ممنوعيت كشت محصولات تراريخته در كشور خود را كرده است؛ فشار مردم و طرفداران محيط زيست براي ممنوعيت اين محصولات باعث شد تا دولت هلند واردات و كشت تجاري اين محصولات در كشور خود را ممنوع كند.
انتخاباتي ميان مردم صربستان برگزار و مشخص شد كه مردم اين كشور خواستار ممنوعيت كامل «محصولات تراريخته» هستند؛ صربستان نامه درخواست ممنوعيت كامل كشت اين محصولات را به اتحاديه اروپا فرستاده است.
13- «لهستان» چهاردهمين كشور اروپايي كه كشت و واردات «تراريخته» را ممنوع كرد
در اوايل سال 2015 كشاورزان لهستاني بهنشانه اعتراض به كشت محصولات تراريخته با تراكتورهاي خود به خيابانها آمدند و خواستار ممنوعيت اين محصولات شدند؛ سرانجام در سال 2015 لهستان چهاردهمين كشور اروپايي بود كه واردات و كشت اين محصولات را ممنوع كرد.
14- ممنوعيت كامل توليد محصولات تراريخته در لوكزامبورگ/ اعمال «برچسب تراريختگي» از سال 2013
كشور لوكزامبورگ از سال 2013 قانون برچسب تراريختگي را براي تمامي اين محصولات اعمال ميكرد و سرانجام در سال 2015 كشت و توليد اين محصولات را به طور كامل ممنوع كرد.
دانمارك پس از آزمايشهاي فراوان روي محصولات تراريخته بهويژه محصولات شركت مونسانتو در سال 2015 كشت و واردات آنها را بهطور كامل ممنوع كرد؛ شركت آمريكايي مونسانتو از دانمارك درخواست كرد نتايج تحقيقات روي محصولات اين شركت پنهان بماند.
16- كاهش سطح كشت تراريخته در فنلاند از سال 2008/ مخالفت كشاورزان فنلاندي با كشت اين محصولات
فشارهاي رسانههاي فنلاندي و ممنوعيت كشت محصولات تراريخته در بسياري از كشورهاي اروپايي موجب شد تا سطح كشت محصولات تراريخته در فنلاند از سال 2008 كاهش يابد.
17- كشت كمتر از 0.1 درصد محصولات تراريخته در كشورهاي اروپايي/ كاهش شديد كشت تراريخته در جمهوري چك
كشت و واردات محصولات تراريخته در كشور چك از سال 2009 روند كاهشي شديدي داشته است اما هنوز قانوني مبني بر ممنوعيت آنها وجود ندارد؛ تنها كمتر از 0.1 درصد كشت جهاني محصولات تراريخته در كشورهاي اروپايي انجام ميشود.
18- ممنوعيت 10 ساله كشت محصولات تراريخته در مجارستان/ به آتش كشيدن هزاران هكتار از زمينهاي كشت مونسانتو
كشور مجارستان مطابق قانوني در سال 2015 كشت محصولات تراريخته در اين كشور را بهمدت 10 سال ممنوع كرد؛ اخيراً مردم اين كشور بيش از هزاران هكتار از زمينهاي كشت محصولات شركت مونسانتو در اين كشور را به آتش كشيدند.
19- ممنوعيت كشت و واردات محصولات تراريخته تا سال 2021 در كشور سوئيس
كشور سوئيس بهدليل اينكه از سلامت محصولات تراريخته اطمينان حاصل نكرده بود، قانوني در سال 1995 تصويب كرد كه بهروي تمامي اين محصولات برچسب تراريختگي اعمال شود؛ در حال حاضر كشت و واردات اين محصولات تا سال 2021 در كشور سوئيس ممنوع شده است.
20- اعتراض كشاورزان بلژيكي به كشت محصولات تراريخته/ ممنوعيت دوساله كشت تراريخته در اين كشور
پس از اعتراضات پياپي كارشناسان و كشاورزان بلژيكي پس از سال 2004 بهمدت دو سال ميزان كشت محصولات تراريخته در اين كشور به صفر رسيد و براي دو سال هيچ محصول تراريختهاي در اين كشور كشت نشد؛ كشت اين محصولات در حال حاضر در والوينا در جنوب بلژيك ممنوع است.
21- وزير كشاورزي قبرس: هدف ما عاريشدن قبرس از هرگونه محصول تراريخته است
پس از تصويب قانون جديد اتحاديه اروپا مبني بر مختار بودن كشورها در ممنوعيت يا عدمممنوعيت كشت محصولات تراريخته، كشور قبرس كشت اين محصولات را ممنوع كرد و وزير كشاورزي اين كشور گفت: هدف ما عاريشدن كشور قبرس از هرگونه محصول تراريخته است.
22- وزير كشاورزي بلغارستان: «هيچ وقت ممنوعيت محصولات تراريخته را لغو نميكنيم»
مسئولان بلغارستان مطابق قانوني در سال 2010 كشت و واردات محصولات تراريخته را ممنوع كردند؛ مطابق يك نظرسنجي از مردم بلغارستان، مسئولان اتحاديه اروپا متوجه شدند كه نزديك به 97 درصد مردم بلغارستان خواستار ممنوعيت محصولات تراريخته در كشور خود هستند.
23- درخواست اسلووني براي ممنوعيت كشت و واردات محصولات تراريخته/ تحريم محصولات مونسانتو در اسلووني
وزير كشاورزي اسلووني در نامهاي به اتحاديه اروپا نوشت: دولت اسلووني خواستار ممنوعيت محصولات تراريخته و نابودي تمامي مناطق كشت اين محصولات است؛ اين ممنوعيت شامل كشت داخلي و واردات اين محصولات بهويژه محصولات شركت مونسانتو ميشود.
24- ممنوعيت و قوانين سختگيرانه كرواسي براي محصولات تراريخته از سال 2014
مسئولان كشور كرواسي در سال 2014 تصميم گرفتند تا زماني كه از سلامت محصولات تراريخته اطمينان كافي حاصل نكردهاند، كشت و واردات آنها را ممنوع كنند لذا از اين سال تاكنون تمامي شهرها و بخشهاي اين كشور از كشت محصولات تراريخته خودداري كردهاند.
25- كشت محدود محصولات تراريخته در سوئد/ درخواست گروه «صلحسبز» براي ممنوعيت تراريخته
كشور سوئد از معدود كشورهاي اروپايي است كه هنوز كشت و واردات اين محصولات را بهطور كامل ممنوع نكرده است، البته ميزان اين محصولات نسبت به سالهاي گذشته بسيار كاهش يافته و نقاط محدودي به كشت اين محصولات اختصاص دارد.
26- 81 درصد «مردم روماني» خواستار ممنوعيت محصولات تراريخته هستند
در يك نظرسنجي كه از مردم كشور روماني درباره كشت محصولات تراريخته به عمل آمد، 81.5 درصد مردم اين كشور خواستار ممنوعيت اين محصولات در سراسر كشور شدند و تنها 9.6 درصد مردم با كشت اين محصولات در كشور مشكلي نداشتند.
27- ممنوعيت كامل كشت و واردات محصولات تراريخته در كشور مالت از سال 2015
پس از تصويب قانوني در اتحاديه اروپا مبني بر مختار بودن كشورها در ممنوعيت يا عدم ممنوعيت محصولات تراريخته، مسئولان كشور مالت به اتحاديه درخواستي ارسال كردند كه مطابق آن خواستار ممنوعيت كامل كشت و واردات اين محصولات در كشور خود شدند.
28- وزير كشاورزي ليتواني: سلامت محصولات تراريخته به هيچ وجه ثابت شده نيست
وزير كشاورزي ليتواني اعلام كرد: سلامت محصولات تراريخته به هيچ وجه ثابت شده نيست؛ در سال 2015 مسئولان كشور ليتواني به ممنوعيت كامل محصولات تراريخته رضايت دادند.
29- كشت و واردات محصولات تراريخته از سال 2015 در لتوني ممنوع شد
كشت و واردات محصولات تراريخته از سال 2015 در كشور لتوني ممنوع شد؛ كمپينهاي ضد تراريخته كشورهاي اروپايي در سال 2015 اظهار كردند: «اين محصولات از نظر اقتصادي و صنعتي بسيار به صرفه است و در اين شكي وجود ندارد، اما سلامت انسان را تهديد ميكند.