کشیدن دندان عقل مفید یا مضر؟

سلامت دهان و دندان یکی از مهم ترین مباحث بهداشتی است. امروز بیش از هر زمان دیگری، اهمیت بهداشت دهان و دندان و نقش آن در حفظ سلامت انسان آشکار شده است. از بین شایع ترین بیماری های مربوط به دهان و دندان می توان به پوسیدگی، التهاب و عفونت لثه ها اشاره کرد که روزانه تعداد زیادی از مردم را روانه مطب دندان پزشکان می کند. یکی دیگر از شایع ترین مشکلات در این زمینه رشد دندان عقل است که به علت نبود فضای کافی باعث کج شدن دیگر دندان ها می شود. در این مطلب به این موضوع می پردازیم.

دکترسعید اخوان مهدوی، دندان پزشک درباره دندان عقل به خراسان می گوید: دندان عقل آخرین دندانی است که در میان دندان های دائمی فرد رشد می کند. معمولا دندان های عقل ۲ عدد در بالا و ۲ عدد در پایین در انتهای فک بالا و پایین رشد می کند اما گاهی مشاهده می شود که فردی دارای ۲ یا ۳ دندان عقل بیشتر نیست. در موارد نادری هم دیده می شود که فرد دندان عقل ندارد و تا پایان عمر هم بدون این دندان ها زندگی می کند. دندان عقل آخرین دندان دائمی است که معمولا در سنین نوجوانی رشد آن آغاز می شود و به همین دلیل به آن دندان عقل می گویند.

دندان عقل باعث می شود که دندان ها به سمت عقب حرکت نکنند. این دندان ها به هنگام رشد ممکن است مشکلاتی را برای فرد به وجود آورد. دکتر مهدوی ادامه می دهد: از آن جا که دندان عقل در انتهای فک پایین یا بالا رشد می کند، ممکن است فضای کافی برای رشد نداشته باشد و فشار زیادی به دندان های دیگر وارد آورد و باعث نامنظم شدن آن ها شود. گاهی هم دندان عقل به دلیل نداشتن فضا برای رشد زیر لثه باقی می ماند.

● پیامدهای رشد دندان عقل

بسیاری از افراد به هنگام رشد دندان عقل دچار مشکلات عدیده ای می شوند. گاهی افراد از سردردهای شدید شکایت می کنند. درد گوش، درد مبهم در فک، احساس درد به هنگام جویدن و التهاب شدید لثه از دیگر مشکلاتی است که بیماران از آن شکایت دارند. البته در مواردی نیز ممکن است رشد دندان عقل مشکلی به وجود نیاورد. یک مشکل شایع درباره دندان عقل که بسیاری از مراجعان به مطب های دندان پزشکی از آن شکایت می کنند، پوسیدگی زودهنگام آن است. وی با اشاره به این که انتظار می رود این دندان که دیرتر از دیگر دندان ها در دهان رشد می کند، دیرتر بپوسد، تصریح می کند: در موارد بسیاری دندان عقل به سرعت دچار پوسیدگی می شود و حتی دندان مجاور را درگیر پوسیدگی می کند.علت اصلی آن، این است که در مواردی دندان عقل که فضای کافی برای رشد کامل نداشته کامل در نیامده و از آن جا که در انتهای فک است، امکان مسواک زدن و تمیز کردن کامل آن وجود ندارد بنابراین به سرعت دچار پوسیدگی می شود.

● کشیدن دندان عقل منطقی نیست

در گذشته تصور بر این بود که دندان عقل را حتما باید کشید زیرا بود و نبود آن تاثیری ندارد. بنابراین گفته می شد بهتر است قبل از پوسیدگی آن را کشید. دکتر مهدوی با اشاره به این تصور اشتباه می گوید: توجه کنید که دندان عقل باید به هنگام رشد حتما تحت کنترل پزشک باشد. اگر در زمان رشد باعث جابه جایی دیگر دندان های فرد شود، دندان پزشک با معاینه کامل می تواند تصمیم به جراحی بگیرد. در مواردی بیماران در مراجعه به پزشک اظهار می کنند که دندان هایشان در حال کج شدن است.

اگر رادیوگرافی نشان دهد که کج شدن دندان ها و به هم ریختن نظم و ترتیب آ ن ها به علت رشد دندان عقل و نبود فضای کافی برای آن است، دندان پزشک تصمیم به جراحی می گیرد. گاهی دندان عقل در موقعیت نامناسبی درون دهان رشد می کند و ممکن است دندان های مجاور را دچار پوسیدگی کند، دندان پزشک در این شرایط هم می تواند برای کشیدن دندان عقل تصمیم بگیرد. در مواردی که بیمار از درد گوش، سردرد، درد در فک و مشکل جویدن شکایت دارد، دندان پزشک می تواند با رادیوگرافی ریشه دندان عقل را ببیند و تصمیم گیری کند. گاهی ریشه دندان عقل بلند است و به عروق اعصاب فشار وارد می آورد و باعث ناراحتی های متعدد برای بیمار می شود. گاهی هم بیمار از درد دندان شدید شکایت دارد بدون این که پوسیدگی دندان داشته باشد. در این موارد دندان عقل باید کشیده یا جراحی شود تا مشکل رفع شود.

این دندان پزشک با تاکید بر این که سن یا زمان خاصی برای کشیدن دندان عقل وجود ندارد، می افزاید: فقط بررسی دندان پزشک و وجود مشکلات ذکر شده در بیمار تعیین کننده زمان جراحی یا کشیدن دندان عقل است.

● توصیه ها

بررسی نحوه رشد دندان عقل در دوره نوجوانی یکی از بهترین راه های پیش گیری از مشکلاتی است که ممکن است بعدها گریبانگیر فرد شود. بنابراین بهتر است نوجوانان به هنگام مراجعه به دندان پزشک حتی اگر مشکل خاصی ندارند، رشد دندان عقل را کنترل کنند تا با توصیه های پزشک از مشکلات بعدی یا تشدید آن ها جلوگیری شود.گاهی دندان عقل به صورت عمودی رشد نمی کند و با زاویه ۴۵ درجه یا حتی بیشتر داخل فک وجود دارد. چنین دندانی قطعا رشد نمی کند. در این شرایط دندان پزشک تصمیم می گیرد در صورتی که دندان فشاری روی عصب وارد نمی کند، آن را بردارد. اما گاهی دندان در عمق فک و روی کانال عصب است و برداشتن آن دشوار می شود در چنین شرایطی اگر بیمار مشکلی ندارد، می توان از جراحی و برداشتن دندان چشم پوشی کرد.

● دندان عقل خوب است یا بد

با این توضیحات به نظر می رسد نبودن دندان عقل در دهان ضرری را متوجه فرد نمی کند پس چه لزومی دارد که در حفظ این دندان تلاش کنیم.دکتر مهدوی در پاسخ به این سوال می گوید: گاهی اتفاق می افتد که دندان های کرسی که جلوی دندان عقل قرار دارد به دلایلی پوسیده یا کشیده می شود. در این موارد توصیه ما این است که دندان عقل حفظ شود زیرا در سنین نوجوانی دندان عقل می تواند حرکت کند و با قرار گرفتن در محل دندان کشیده شده، نقش دندان کرسی را ایفا کند. دقت کنید که این اتفاق فقط در سنین مناسب و به هنگام رشد دندان رخ می دهد. گاهی اتفاق افتاده که دندان کرسی یک کودک ۷ساله به دلایلی کشیده شده و دندان بعدی جای آن را گرفته است در این صورت دندان عقل باید حفظ شود تا کرسی از دست رفته را جبران کند.

دندان عقل سالم باید حفظ شود و برخلاف گذشته که می گفتند دندان عقل را باید کشید، هم اکنون گفته می شود که برای کشیدن دندان عقل باید دلیل منطقی داشت. اگر دلایلی که ذکر شد وجود داشت می توان آن را کشید اما اگر بیمار مشکلی ندارد و دندان در موقعیت مناسبی قرار دارد، باید حفظ شود. توصیه اکید ما این است که این دندان ها کاملا مسواک زده شود و تمیز بماند تا پوسیده نشود.

● فلورایدتراپی هر ۶ ماه باید تکرار شود

اگر فلوراید تراپی هر شش ماه یک بار تکرار نشود اثر مطلوبی بر سلامت دهان و دندان کودکان نخواهد داشت اما باوجود انعقاد تفاهم نامه در زمینه فلورایدتراپی کودکان ۳ تا ۶سال هنوز اجرای این طرح از سوی وزارت بهداشت و بهزیستی پیگیری نشده است. قائم مقام رئیس اداره سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت در این باره به ایسنا گفت: فلوراید تراپی جزو اولویت های وزارت بهداشت است و امیدواریم که این کار تداوم پیدا کند. به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، دکتر حمید صمدزاده در مراسم افتتاحیه اجرای طرح وارنیش فلوراید تراپی افزود: به کودکان ۶تا ۱۲ سال در مدرسه ها دسترسی داریم ولی دسترسی به کودکان ۳ تا ۶سال مشکل است ولی ما تلاش کرده ایم اقدامات پیش گیرانه را برای این گروه سنی در مهدکودک ها انجام دهیم.