قصه حمايت از معتادان سر دراز دارد. تا چندي پيش پخش سرنگ رايگان پر حاشيه بود. اين بار نيز راه اندازي اتاقهاي امن تزريق در پاتوق معتادان خبرساز شده است. گرچه اين طرح در سال 93در ستاد مبارزه با مواد مخدر مطرح شد و مدتها مسكوت ماند، اما دوباره سازمان بهزيستي بحث پر حاشيه اتاق امن تزريق را بر سر زبانها انداخت و اين طرح مورد بحث موافقان و مخالفان خود قرار گرفت. عدهاي بر اين باورند كه با ايجاد بستر براي تزريق معتادان قبح اين معضل ريخته شده و سبب تشويق معتادان ميشود، در حالي كه موافقان هم جواب در آستين داشته و در دفاع از اين طرح ميگويند كه اتاق امن ترزيق يكي از روشهاي كاهش آسيب است و از حضور معتادان در مكانهاي عمومي جلوگيري ميكند.
اين در حالي است كه هنوز دستگاههاي ذي ربط به توافق نرسيده اند، اما سازمان بهزيستي سرسختانه درصدد اجراي اين طرح است، تا جايي كه ماه گذشته رئيس سازمان بهزيستي كشور به صورت رسمي اعلام كرد كه سازمان بهزيستي درصدد راه اندازي «اتاقهاي امن تزريق» در پاتوقها و مراكز معضل خيز كشور است. به گفته انوشيروان محسني بندپي در حال حاضر زمينه اجرايي شدن اين طرح به لحاظ علمي در كشور در حال فراهم شدن است. معاون پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي نيز چندي پيش از اجراي اين طرح خبر داده و گفته بود كه به زودي سه استان پر خطر كشور به اتاق تزريق براي معتادان تزريقي مجهز ميشوند.
محسن روشن پژوه تاكيد كرده بود كه ايجاد اتاقهاي تزريق به عنوان يكي از برنامههاي كاهش آسيب به معناي تاييد مصرف مواد نيست، بلكه اين يك ديدگاه علمي، واقع بينانه و پذيرفته شدهاي است كه چنانچه عده اي از افراد مصرف كننده مواد كه قادر نيستند به هر دليلي مصرف مواد را كنار بگذارند به جاي مصرف در جاهاي نامعلوم، تحت نظارت باشند تا به تدريج عوارض اعتياد كم شود، آسيب كاهش پيدا كند و انگيزه ترك و بهبودي در مصرف كننده ايجاد شود. با وجود اين، جمعآوري معتادان در يك محدوده و دسترسي سريع به آنها كمك ميكند كه راحت تر بتوان طرحهاي مطالعاتي را روي آنان اعمال كرد، چرا كه قطعا افراد آموزش ديده نيز در اين زمينه در نظر گرفته شده اند تا در اين اماكن معتادان را تحت كنترل خود قرار دهند.
بنابراين يكي از اهداف كاهش آسيب اعتياد اين است كه همه مسائل معتادان را از بزهكاري گرفته تا انواع بيماريها، عفونتها، سرنگهاي مشترك و رفتارهاي مخرب تحت پوشش خود قرار دهد، پس چه بهتر كه كليه امورات معتادان در اتاق امن مصرف تحت نظارت باشد تا از اين طريق بتوان اثرات اعتياد را كاهش داد.
نهايي شدن احداث مركز مديريت مصرف مواد
بر اساس قانون، معتاد متجاهر به فردي گفته ميشود كه در ملأعام تزريق و مصرف كند و با اين كار امكان بازداشت خود را رقم بزند. اين در حالي است كه روز به روز به تعداد معتادان متجاهر در سطح شهر افزوده شده و بارها و بارها ديده ايم كه معتادان پس از جمع آوري دوباره به چرخه مصرف باز ميگردند.
حال سوالي كه موافقان طرح اتاق امن تزريق از مخالفان دارند اين است كه اگر حضور معتادان متجاهر در مكانهاي عمومي نقض قانون است، چرا با نگهداري آنان در اتاق امن تزريق مخالفت ميشود؟ مگر هميشه گفته نميشود معتاد مجرم نيست، بلكه بيماري است كه بايد معالجه شود، پس چرا براي محقق شدن يكي از روشهاي كاهش آسيب اعتياد تلاش نميشود؟ با وجود اين، طرح اتاق امن تزريق قرار است كه در چند شهر اجرا شود. «اين طرح كه قرار است با نظر كارشناسي كميته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و به صورت پايلوت به اجرا درآيد، مقرر شد در دو استان خوزستان و كرمان كه به صورت داوطلبانه خواستار اجراي اين طرح شدند، با در نظر گرفتن جميع جهات، به اجرا درآيد.» اين اظهار نظر مرداد امسال سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر بود.
پرويز افشار با اعلام خبر نهايي شدن احداث اتاقهاي امن تزريق درباره سرانجام اجراي پايلوت اين طرح در برخي استانهاي كشور عنوان كرد: مساله حركت به سمت مديريت مصرف و قطع ارتباط مصرفكنندگان با قاچاقچيان مواد مخدر، يكي از تاكيدات بند 57سياستهاي كلان برنامه ششم و ابلاغ شده مقام معظم رهبري است و اين مساله در جلسه قبلي ستاد مطرح و مصوب شد.
سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر بيان كرد: قرار است در اجراي اين طرح سعي شود تا با سوق دادن معتادان از مواد مخدر پرخطر به كم خطر و قطع ارتباط آنها با قاچاقچيان، سياستهاي كاهش آسيب و مديريت مصرف را دنبال كنيم. اين در حالي است كه به عقيده كارشناسان مزاياي اين طرح بيشتر از معايب آن است و حداقل ميتوان به صورت آزمايشي مدتي اين طرح را امتحان كرد، چرا كه اگر درصدد كاهش آسيب اعتياد نباشيم با توجه به كاهش سن اعتياد و زنانه شدن آن بايد منتظر عواقب جبران ناپذيري ديگري باشيم كه بر پيكره جامعه وارد ميشود.
عدم هماهنگي بين دستگاهها براي اجراي اين طرح
مديركل سابق درمان و حمايتهاي اجتماعي ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره طرح اتاق امن تزريق ميگويد: فعاليتهاي كاهش تقاضاي اعتياد شامل چند بخش پيشگيري، درمان، كاهش آسيب و حمايت اجتماعي است. طرح اتاق امن تزريق هم بخشي از فعاليتهاي كاهش آسيب در زمينه اعتياد است.
فريد براتي سده ميافزايد: براي اينكه اين طرح فعال شود نياز به هماهنگي جدي بين بخشي دارد. او ادامه ميدهد: در كشورهاي مختلف از جمله كشور ما سياستگذاري اقدامات و فعاليتهاي مرتبط با درمان اعتياد همه جانبه است. بايد ستاد مبارزه با مواد مخدر هماهنگ كننده دستگاهها باشد. او اظهار ميكند: براي اينكه بتوانيم اتاق امن تزريق را فعال كنيم بايد درباره اين موضوع و ضرورت آن به توافق برسيم. بايد دستگاههاي اجرايي، دستگاههاي قانونگذار، دستگاههاي قضائي، حاكم شرع، دادگاهها، سازمان بهزيستي، وزارت بهداشت، واحدهاي مختلف دانشگاه علوم پزشكي و... در اين باره به وحدت نظر برسند.
او عنوان ميكند: بنابراين اصلي ترين پيش نياز هماهنگي بين دستگاههاست كه بر عهده ستاد مبارزه با مواد مخدر است، اما در حال حاضر اين هماهنگي نيست، چون ستاد مبارزه با موادمخدر نسبت به اين طرح مساله دارد. براتي سده خاطرنشان ميكند: دستگاههاي سياستگذار در زمينه كاهش آسيبها كه اصلي ترين آن سازمان بهزيستي و وزارت كار، رفاه و تعاون اجتماعي است، براي اجرايي شدن اين طرح به توافق رسيده اند، البته وزارت بهداشت هم حداقل در سطوح مديران مياني موافق طرح اتاق امن تزريق است، اما بايد موضع سطوح بالاتر مشخص شود.
مديركل سابق درمان و حمايتهاي اجتماعي ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اينكه بايد اين طرح در كميته درمان و كاهش آسيبهاي ستاد مبارزه با مواد مخدر تصويب شود، بيان ميكند: چند سال پيش كه من مديركل درمان و حمايتهاي اجتماعي ستاد مبارزه با مواد مخدر بودم اين موضوع از طرف مسئولان وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر به ما واگذار شد و گروه ما مطالعه اي را در اين زمينه انجام داد. او ادامه ميدهد: با تحقيقات انجام شده مشخص شد كه تقريبا در 20شهر اروپايي اتاق امن تزريق وجود دارد، منتها محدود است و ضوابطي دارد.
او ميافزايد: بنابراين ما گزارش را به مسئولان وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر فرستاديم و توافق اوليه صورت گرفت، اما كميته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر كه مسئوليت اين كميته با وزارت بهداشت است و معاون درمان وزارت بهداشت هم رئيس اين كميته است با موضوع مخالفت كردند. براتي سده ادامه ميدهد: اكنون سازمان بهزيستي و متخصصان موافق اين طرح هستند، اما دستگاههايي كه هماهنگ كننده هستند با اين طرح مخالفند.
منبع: آرمان