آنچه در اين گزارشها ميخوانيد، به اشكال مختلف نشان ميدهد برجامي كه ايران به بندبند آن متعهد بوده است، دستكم «روح» آن تا كنون بارها توسط آمريكاييها نقض شده و بعد از پايان دوره رياستجمهوري باراك اوباما نيز با توجه به مخالفتهاي كنگره آمريكا، هيچ افساري نميتواند رئيسجمهور بعدي اين كشور را از زير پا گذاشتن توافق هستهاي با ايران بازدارد.
قسمت اول (23 تير تا 31 تير 94) |
قسمت دوم (1 مرداد تا 10 مرداد 94) |
قسمت سوم (11 مرداد تا 20 مرداد 94) |
قسمت چهارم (21 مرداد تا 31 مرداد 94) |
قسمت پنجم (1 شهريور تا 10 شهريور 94) |
11 شهريور 94
«ريك سنتروم» نامزد جمهوريخواه دور اول انتخابات رياستجمهوري آمريكا گفت اگر رئيسجمهور شود، در صورتي كه ايران از نابود كردن برنامه هستهايش سرپيچي كند، دستور حمله نظامي عليه اين كشور را صادر خواهد كرد. سنتروم تأكيد كرد: «آنها [ايرانيها] نبايد شك كنند كه اگر ريك سنتروم رئيسجمهور شود، تأسيسات هستهاي اين كشور نابود خواهند شد، مگر اينكه تسليم شوند ... داعش، ايران و گروههاي اسلامي افراطي در منطقه من را ميشناسند. اگر شما [مردم آمريكا] به من اين فرصت [رياستجمهوري] را بدهيد، ميدانم چگونه آنها را مغلوب كنم.»
«حسين دهقان» وزير دفاع كشورمان آمريكا و رژيم صهيونيستي را دشمنان اسلام، ايران و جريانهاي آزاديبخش در سرتاسر جهان دانست و در اشاره به بحث بازرسيها طبق برجام تأكيد كرد: «ايران برنامهاي را براي اعطاي بازرسي از هر مكان به آژانس ندارد[1].»
علي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي با انتقاد از برخورد نمايندگان كنگره آمريكا با برجام، از توافق هستهاي دفاع كرد و گفت: «در اين مذاكرات، آمريكا زورگويي كرد، اما خوشبختانه جمهوري اسلامي توانست به برخي از خواستههايش برسد و آنها را در سند بگنجاند.» لاريجاني همچنين گفت: «اگر آمريكا تصميم بگيرد كه رويكرد واقعبينانهتري در قبال ايران در پيش بگيرد، امكان تغيير نگاهها [در ايران درباره آمريكا] وجود دارد[2].»
وزارت خارجه آمريكا چندين شركت از روسيه، چين، سودان، تركيه و امارات متحده عربي را به دليل آنچه كه ارائه مواد مورد نياز براي ساخت تسليحات كشتار جمعي و مواد لازم براي ساخت موشكهاي كروز و بالستيك به كشورهاي سوريه، كره شمالي و ايران خواند، تحريم كرد.
«ديك چني» معاون جنگطلب «جورج بوش» پسر رئيسجمهور سابق آمريكا برجام را يك «فاجعه اجباري» توصيف كرد و گفت: «اين توافق بيش از 100 ميليارد دلار را به بزرگترين حامي تروريسم در جهان واگذار ميكند و تحريمها عليه مواردي چون موشكهاي بالستيكي و سلاحهاي متعارف [ايران] را لغو ميكند و مسيري را براي ايران به منظور دنبال كردن توليد سلاحهاي هستهاي ايجاد ميكند.» وي با اشاره به اينكه دولت اوباما براي «استفاده از نيروي نظامي آمادگي ندارد» توضيح داد كه گزينه نظامي مؤثرترين واكنش به اشاعه سلاحهاي هستهاي در خاورميانه است.
پايگاه آمريكايي المانيتور به نقل از «يك مقام آمريكايي» در دفاع از برجام نوشت: «ما [از طريق توافق هستهاي] درصدد اعمال فشار به ايرانيها براي متوقف كردن [اقدامات آنها با هدف] شعلهور كردن منطقه از طريق كمكشان به حزبالله و حماس هستيم[3].»
«اشتون كارتر» وزير دفاع آمريكا بار ديگر گفت چه با توافق هستهاي و چه بدون آن، گزينه نظامي آمريكا عليه تهران همچنان باقي است. وي تأكيد كرد: « اگرچه توافق هستهاي محدوديتهايي را بر ايران اعمال ميكند، اما هيچ محدوديتي درباره گزينه نظامي ما ايجاد نميكند. گزينه نظامي ما واقعي بوده و واقعي باقي خواهد ماند[4].»
جان كري وزير خارجه آمريكا با تكرار اين هشدار كه رد توافق هستهاي در كنگره موجب ميشود تا حق ايرانيها در بياعتمادي به آمريكا اثبات شود، دوباره ايران را به تلاش براي ساخت سلاح هستهاي متهم كرد و گفت: «[طبق برجام] مؤلفههاي مربوط به پروتكل الحاقي و دسترسيها براي تمام عمر اين توافق [پابرجا] هستند. بنابراين، ايران هرگز براي حركت به سمت بمب آزاد نخواهد بود[5].»
جان كري وزير خارجه آمريكا در دفاع از برجام بار ديگر با اتهامزني به ايران گفت: «اين توافق اين اطمينان را به وجود ميآورد كه تهران به هيچوجه به بمب هستهاي دست نمييابد.» وي مدعي شد تا پيش از دولت باراك اوباما، آمريكا نه فقط نتوانسته بود پيشرفت برنامه هستهاي ايران را متوقف كند، بلكه حتي نتوانسته بود سرعت اين پيشرفت را كم كند. كري تأكيد كرد: «ما از طريق ديپلماتيك به چيزي رسيديم كه تحريمها هرگز نميتوانستند انجام دهند و انجام هم نداده بودند.» وزير خارجه آمريكا با اعتراف به اينكه تحريمهاي ضدايراني، براي خود آمريكا هم ضرر داشت، گفت توافق هستهاي گزينههاي ديگر از جمله گزينه نظامي را از آمريكا نگرفته است و واشينگتن به تلاشها براي مقابله با ايران ادامه خواهد داد[6].
«آدام زوبين» معاون تروريسم و اطلاعات مالي وزارت خزانهداري آمريكا گفت با مقامات رژيم صهيونيستي درباره مقابله با «اقدامات بدخواهانه ايران در منطقه» رايزني كرده است. وي توضيح داد: «آمريكا ماهيت ايران را به روشني ميبيند: مهمترين حامي دولتي تروريسم در جهان و نيروي ثباتزدا در منطقه.»
جان كري باز هم ايران را به اقدامات ثباتزدا در منطقه و حمايت از تروريسم متهم كرد و گفت: «دقيقاً به همين خاطر هم دولت تا اين حد بر جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح هستهاي، متمركز بود.» وي بر همكاري با شركاي منطقهاي از جمله رژيم صهيونيستي و كشورهاي عربي حوزه خليج فارس براي مقابله بيشتر با ايران پس از توافق هستهاي تأكيد كرد[7].
12 شهريور 94
جمعي از نظاميان ارشد و تحليلگران اطلاعاتي پيشين آمريكا گفتند توافق هستهاي با ايران منافع آمريكا را تهديد ميكند و احتمال افزايش نبرد نظامي را در خاورميانه بيشتر خواهد كرد. اين افراد مدعي شدند: «برجام ايران را قادر ميسازد حمايت خود را در نبردهاي نيابتي و خرابكارانه بيشتر كرده كه موجب تشديد نبردهاي قوميتي شده و ماشه نبردهاي هستهاي و متقارن منطقهاي را خواهد كشيد ... اين توافق باعث افزايش دسترسي حكومت توسعهطلب ايران به بازارهاي تأمين منابع، فنآوري و تسليحات جهاني مورد نياز براي افزايش قابليتهاي تهاجمي اين كشور در منطقه حياتي خليج فارس ميشود.»
«مايك كارپو» سناتور دموكرات ضمن مخالفت شديد با برجام اعلام كرد كه توافق هستهاي با ايران به حامي شماره يك تروريسم اجازه ميدهد تا سلاح هستهاي توليد كند. كارپو مدعي شد حتي اگر توافق هستهاي ايران اجرا شود، جنگ عليه آن همچنان بايد ادامه داشته باشد و بايد منتظر باشيم كه رئيسجمهور بعدي آمريكا اين توافق را متوقف كند.
«محمدرضا فياض» سفير ايران در امارات ضمن مثبت دانستن توافق هستهاي براي همه به خصوص كشورهاي منطقه، در خصوص احتمال بهبود روابط ايران و آمريكا بعد از مذاكرات هستهاي گفت: «هنوز براي پاسخ به اين سؤال بسيار زود است. آمريكا بايد اقدامات زيادي را انجام دهد تا ما را براي پاسخ دادن به اين سؤال آماده كند، اما فكر ميكنم كه اين [توافق] يك فرصت خوب بوده است. زمان خوبي است كه ببينيم كه آيا آمريكا [در قولهايش مبني بر تعهد به ديپلماسي] صادق بوده يا خير[8].»
حميد بعيدينژاد مديركل امور سياسي و امنيت بينالمللي وزارت امور خارجه و عضو تيم مذاكره كننده هستهاي كشورمان درباره لغو تحريمها توضيح داد: «تلاش هيأت مذاكرات كشورمان بر آن متمركز بود كه هيچ تحريم مشخصي از قلم نيفتد و تمامي موارد و مصاديق تحريمهاي اقتصادي، بانكي و مالي كه طي سالهاي متمادي عليه ايران وضع شدهاند شناسايي و به ويژه كشورهاي اروپايي و آمريكا نسبت به لغو اين تحريمها متعهد شوند.» وي به نوع ديگري از تحريمها كه مبتني بر قانون و مقررات و دستورالعملهاي رسمي نيستند هم اشاره كرد كه «طرفهاي اروپايي و آمريكايي مبناي اين تحريمها را فضاي سياسي و رواني عليه ايران اعلام ميكردند و راه لغو آنها را نيز حذف فضاي منفي رواني و سياسي عليه ايران ميدانستند.» وي با اشاره به گستردگي اين نوع تحريمها از نهادهاي ايراني خواست تا علاوه بر تلاش براي لغو تحريمها روي كاغذ، سعي كنند تحريمهاي ناشي از فضاي سياسي و رواني را نيز برچينند[9].
مقامات كاخ سفيد گفتند باراك اوباما طي سفر سلمان (كه اولين بار است به آمريكا ميرود) تعهد خواهد داد كه آمريكا به اين كشور در مهار هرگونه تهديد امنيتي ايران كمك خواهد كرد[10]. اين تعهد كه شامل تكميل سامانههاي دفاع موشك بالستيك و افزايش امنيت سايبري و دريايي ميشود، نشان ميدهد اوباما براي جلب نظر سعوديها درباره برجام مجبور است به آنها باج بدهد.
«دانلد ترامپ» نامزد جمهوريخواهان در انتخابات رياستجمهوري آمريكا بار ديگر در انتقاد از برجام گفت: «توافقي كه با ايران منعقد شده وحشتناك است. اگر يك بچه مذاكره ميكرد، توافق بهتري حاصل ميشد ... من اصل [توسل به] توافق [به جاي گزينههاي ديگر] را دوست دارم، ولي بايد ابتدا تحريمهاي موجود را دو برابر كرد و بعد از چند ماه، آنها [ايرانيها] پاي ميز مذاكره ميآيند و [آن وقت] ميتوانيد به توافقي خوب برسيد.» ترامپ مدعي شد مردم آمريكا نميدانند كه با اين توافق، آمريكا مجبور خواهد بود در برابر حملهكنندگان به تأسيسات اتمي ايران، از جمله اسرائيل، از اين كشور دفاع كند: «ما مجبور خواهيم بود در كنار ايران، عليه اسرائيل بجنگيم.»
مجيد تخت روانچي معاون اروپا و آمريكاي وزارت امور خارجه در ديدار با معاون وزير خارجه مجارستان گفت: «برخي از قدرتهاي بزرگ با اعمال تحريمهاي ظالمانه عليه ملت ايران باعث كاهش روابط ايران با دوست سنتيمان [مجارستان] شدند، ولي با دستيابي ايران و گروه 1+5 به توافق هستهاي، شاهد رفع تحريمها و بازسازي روابط با اروپا و خصوصاً با كشورهايي همچون مجارستان خواهيم بود.»
با وجود قطعي شدن شكست لايحه مخالفت با برجام در كنگره آمريكا، «مارشال ويتمن» سخنگوي لابي صهيونيستي «كميته امور عمومي آمريكا-اسرائيل» موسوم به «آيپك» در اينباره گفت: «هرچند اوباما ميتواند قطعنامه مخالفت كنگره با توافق هستهاي را وتو كند، اما آيپك همچنان به تلاش براي دستيابي به اكثريتي كه اين توافق ناقص را رد كند، ادامه ميدهد.»
«رابرت كوهن» رئيس لابي آيپك بعد از آنكه مشخص شد لايحه مخالفت كنگره با برجام شكست خواهد خورد، خطاب به اعضاي اين لابي تأكيد كرد: «اكنون كه چند روز به رأيگيري كنگره [درباره برجام] باقي مانده، از شما ميخواهم به مبارزه براي دست يافتن به توافق بهتر [با ايران] ادامه دهيد. بسياري از اعضاي كنگره هنوز تصميم خود را نگرفتهاند. ما بايد به تعامل خود با آنها ادامه بدهيم و مقامات منتخب خود را تحت فشار قرار دهيم تا براي دستيابي به توافق بهتر [به دولت] اصرار كنند.»
اعضاي جمهوريخواه كنگره در تلاش هستند تا تحريمهايي عليه ايران وضع كنند كه طبق توافق وين قرار بود برداشته شوند. در همين راستا «ميچ مككانل» رهبر اكثريت جمهوريخواهان در مجلس سنا ايران را به «نقض حتمي توافق» متهم كرد. «باب كوركر» رئيس كميته روابط خارجي سنا نيز پيشتر به اوباما گفته بود يكي از اولين كارهاي كنگره بعد از رأيگيري درباره برجام، تمديد تحريمها عليه ايران خواهد بود. حمايت همهجانبه از رژيم صهيونيستي براي مقابله با ايران نيز يكي از اصليترين مواردي است كه جمهوريخواهان براي انتقامجويي از برجام دنبال ميكنند.
«جو بايدن» معاون رئيسجمهور آمريكا ضمن دفاع از برجام، آن را «توافقي خوب براي آمريكا، جهان و اسرائيل» توصيف كرد و گفت: «اين توافق مانع دستيابي ايران به سلاح هستهاي ميشود.» وي مدعي شد: «ما ميتوانيم از هر جايي در ايران كه معتقد باشيم در آنجا فعاليتي غيرقانوني در حال رخ دادن است، بازرسي كنيم.» بايدن ضمناً توضيح داد كه تحريمهاي ضدايراني قرار نيست لغو شود، بلكه صرفاً تعليق ميشود. معاون اوباما درباره ايرانيها گفت اعتقادي ندارد كه با «افراد بد» نميتوان تعامل كرد، و توضيح داد: «اگر ما بتوانيم بمب هستهاي را از روي ميز [مقابل ايران] برداريم، در شرايط بهتري خواهيم بود تا با اين افراد بد تعامل كنيم.»
«جك لو» وزير خزانهداري آمريكا با هشدار به علاقهمندان به برقراري روابط تجاري با ايران گفت: «يك پيام مهم كه من به بازرگانان و تاجران در آمريكا و ديگر كشورها، و به رهبران مالي و وزراي دارايي در نقاط مختلف جهان دادهام اين است كه هيچ يك از تحريمهايي كه پس از تبعيت ايران [از برجام] برداشته خواهند شد، هنوز برداشته نشده است ... ما تا زماني كه ايران [از برجام] تبعيت نكند، به اجراي تحريمها ادامه ميدهيم.» وي تأكيد كرد: «بايد اين نكته را هم اشاره كنم كه پس از آنكه ايران توافق هستهاي را اجرا و تبعيت كرد، ما تحريمهاي [ضدايراني] در ارتباط با تروريسم و بيثباتسازي جهاني را ادامه خواهيم داد[11].»
مرضيه افخم سخنگوي وزارت خارجه كشورمان گفت: «ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران بود كه ناكارآمدي تحريمها[ي آمريكا عليه كشورمان] را به اثبات رسانده و آمريكا را ناگزير از حضور بر سر ميز مذاكرات كرد.» وي يكي از دستآوردهاي ديپلماتيك ايران را اعتراف مقامات آمريكايي مبني بر ناتواني سختترين تحريمها از به زانو درآوردن جمهوري اسلامي بيان كرد.
13 شهريور 94
روزنامه آمريكايي نيويوركتايمز با دفاع از برجام نوشت از آنجايي كه تصويب توافق هستهاي در كنگره قطعي شده است، «آماده تلاش كنگره براي اعمال تحريمهاي غيرهستهاي [عليه ايران]، افزايش كمكهاي نظامي به اسرائيل و تقويت متحدان آمريكا در حاشيه خليج فارس باشيد.»
مقامات ارشد دولت باراك اوباما ميگويند پنتاگون براي اطمينان دادن به آلسعود، در حال نهايي كردن توافق تسليحاتي يك ميليارد دلاري با عربستان است.
علي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي گفت: «اگر آمريكا به تعهداتش [در برجام] عمل نكند ما هم تصميم خود را در اين مورد خواهيم گرفت؛ ميدانيم با كساني كه بخواهند سند توافق هستهاي را تخريب كنند، چگونه برخورد كنيم.» لاريجاني بار ديگر درباره برقراري روابط نزديكتر ميان آمريكا و ايران بعد از برجام تأكيد كرد: «مردم ايران نگرانيهايي [مبتني بر دشمنيهاي قبلي آمريكاييها عليه كشورشان] دارند اما من نميگويم كه بايد در گذشته ماند.» وي ادامه داد: «اگر آمريكاييها رفتارشان را اصلاح كنند، ميشود در اينباره صحبت كرد[12].»
«مايكل لدين» مشاور دولت رونالد ريگان رئيسجمهور اسبق آمريكا، ضمن انتقاد از برجام گفت شوروي به دليل حمايت واشينگتن از جنبشهاي مخالف در بلوك شرق از هم فروپاشيد. الآن هم به جاي مذاكره و رسيدن به توافق هستهاي «ميتوانستيم همين كار را در ايران هم انجام دهيم.»
«بن رودز» معاون مشاور امنيت ملي آمريكا گفت كاخ سفيد نيز همانند عربستان و ساير كشورهاي حاشيه خليج فارس از تبعات گشايش اقتصادي در ايران در نتيجه كاهش تحريمها «بسيار نگران» است، اما اوباما در ديدار با سلمان به عربستان اطمينان خواهد داد كه واشينگتن قادر به همكاري مؤثر با متحدانش براي رفع اين نگرانيهاست.
اشتون كارتر، وزير دفاع آمريكا مجدداً ضمن دفاع از برجام تأكيد كرد توافق هستهاي بخشي از راهبرد كلانتر آمريكا براي دفاع از منافع و دوستانش به خصوص اسرائيل، و مواجهه با ايران و داعش است. كارتر همچنين گفت هرگونه اقدام نظامي عليه ايران با وجود برجام مؤثرتر خواهد بود. با وجود برجام، تسهيلات هستهاي ايران كوچكتر خواهد شد و راستيآزماييها اطلاعات بيشتري را براي اقدام نظامي عليه اين كشور در اختيار آمريكا قرار ميدهد.
«تام كاتن» سناتور جمهوريخواه و از سرسختترين مخالفان برجام در آستانه رأيگيري كنگره درباره توافق هستهاي از تلاش تا دقيقه 90 براي بر هم زدن توافق خبر داد و گفت: «مقابله با توافق هستهاي ايران تا زماني كه آرا [در كنگره] شمارش نشدهاند به پايان نرسيده است.»
«جان كري» وزير خارجه آمريكا درباره احتمال نقض برجام توسط ايران گفت: «يكي از نگرانيهاي ما اين است كه برخي عناصر درون ايران، از انجام برخي اقدامات سر باز زنند و آنگاه دولت ايران بايد پاسخگو باشد.» وي بار ديگر و بر خلاف آنچه مقامات ايراني ميگويند، مدعي شد: «ايران قلب رآكتور پلوتونيومساز اراك را نابود و آن را با سيمان پر ميكند.» كري در ادامه باز هم از حمايت از متحدان آمريكا براي مقابله با «اقدامات ايران در خصوص حزبالله و ارسال تسليحات براي شبهنظاميان شيعه عراق و حوثيها» خبر داد[13].
«لئون پانتا» وزير دفاع اسبق آمريكا با اشاره به اينكه توافق هستهاي با ايران فرصتي است كه آمريكا بايد آن را غنيمت بشمارد، گفت ضرورت دارد دولت آمريكا اين را روشن كند كه هدف بنيادي توافق هستهاي تنها محدود كردن اهداف هستهاي ايران نيست، بلكه تشكيل ائتلافي قدرتمند است كه هم با ايران و هم با تروريسم در آينده مقابله خواهد كرد. پانتا همچنين به همكاري اطلاعاتي با رژيم صهيونيستي براي نظارت بر ايران و حفظ گزينه نظامي عليه تهران بعد از توافق نيز تأكيد كرد[14].
«بن كاردين» دموكرات ارشد و عضو كميته روابط خارجي سنا مخالفت خود با توافق هستهاي با ايران را اعلام كرد.
باراك اوباما پيش از ديدار با سلمان گفت محورهاي اصلي گفتوگويش با شاه عربستان بحران يمن و مقابله با اقدامات ثباتزداي ايران خواهد بود.
14 شهريور 94
«عادل الجبير» وزير خارجه سعودي گفت رياض از ضمانتهايي كه اوباما درباره برجام داده، خرسند است. الجبير گفت: «پادشاه عربستان، بعد از سپري كردن دو ماه گذشته به مشورت با متحدانمان، از اين ضمانتها خرسند شد. ما معتقديم اين توافق به امنيت و ثبات در منطقه منجر ميشود.»
«جب بوش» و «دانلد ترامپ» دو نامزد جمهوريخواهان در دور اول انتخابات رياستجمهوري آمريكا اعلام كردند در صورتي كه رئيسجمهور شوند، برجام را بازنويسي خواهند كرد، اگرچه به دنبال لغو آن نيستند. ترامپ در همينباره گفت رد توافق هستهاي با ايران بيهوده است، اما متأسفانه «افراد كاملاً بيكفايت [مانند جان كري] درباره اين توافق [با ايران] مذاكره كردهاند[15].
اصغر زارعان معاون امنيت و حفاظت سازمان انرژي اتمي ضمن توضيح خرابكاريهاي صورت گرفته توسط دشمنان براي اختلال در صنعت هستهاي كشور از جمله «ترور نيروي انساني، ممانعت از دستيابي و انتقال دانش فني، اتهامسازي بينالمللي و اعمال تحريم» ضمن دفاع از برجام، درباره بازرسيهاي آژانس گفت: «معاونت حفاظت و امنيت با همكاري وزارت اطلاعات ابتدا صلاحيت بازرسان را مورد ارزيابي و تأييد قرار داده و سپس درخواست آژانس را بررسي و بازرسان را در تمامي مراحل همراهي ميكند[16].»
15 شهريور 94
روزنامه آمريكايي «هافينگتنپست» در بررسي عملكرد «يوسف العتيبه» سفير امارات متحده عربي در آمريكا كه از جمله سياستمداران پرنفوذ در آمريكا محسوب ميشود، نوشت كه وي سال 2010 در پاسخ به اينكه آيا آمريكا براي متوقف كردن برنامه هستهاي ايران بايد به اين كشور حمله كند يا نه، گفت: «حتماً، قطعاً بايد چنين كاري بكند.» يكي از مقامات ارشد آمريكايي درباره سفير امارات ميگويد: «او نفوذ زيادي در بخشهاي خاصي از كنگره دارد و موجب شده تا آنها درباره كاري كه دولت آمريكا درباره ايران ميكند [تلاش براي گفتوگو به جاي فشار و تحريم] دچار ترديد شوند[17].»
سيد عباس عراقچي معاون وزير خارجه و عضو ارشد تيم مذاكرهكننده هستهاي كشورمان تأكيد كرد از آنجايي كه برگشتپذيري در برجام دوطرفه است و هر طرف توافق ميتواند در صورت نقض توافق توسط طرف ديگر، اجراي برجام را متوقف كند، مسئوليت عدم پايبندي طرف مقابل بر عهده ماست[18].
16 شهريور 94
هيلاري كلينتون وزير خارجه سابق آمريكا دموكرات با متهم كردن ايران به تلاش براي ساخت سلاح هستهاي، در دفاع از برجام گفت: «زماني كه من و اوباما روي كار آمديم، ايران در مسير رسيدن به بمب بود. هيچ راهبردي هم براي تلاش جهت مقابله با آنها وجود نداشت.» دموكراتهاي آمريكايي نظير اوباما و كلينتون بارها دولت جورج بوش پسر را به بيبرنامگي در برابر ايران متهم كرده و افتخار خود را مقابله با برنامه هستهاي تهران دانستهاند.
«مايك پومپئو» نماينده جمهوريخواه كنگره آمريكا بار ديگر خواستار افشاي متن توافق محرمانه ايران و آژانس بينالمللي انرژي اتمي شد و گفت اگر اين اتفاق نيفتد، اوباما به لحاظ قانوني حق برداشتن تحريمهاي ايران را ندارد. وي تهديد كرد اگر اوباما بدون افشاي توافق ايران و آژانس تحريمها را رفع كند، «كنگره ميتواند و بايد اين مسئله را به ديوان عالي [آمريكا] ببرد [و از دولت شكايت كند[19]].»
«مارك كرك» سناتور جمهوريخواه و از مخالفان اصلي برجام به سرويس تحقيق كنگره سفارش تهيه يك گزارش عليه ايران را داده است. در اين گزارش ادعا شده ايران ميلياردها دلار در سال به گروههاي مورد حمايت خود در لبنان، سوريه، يمن، عراق و نوار غزه حقوق و دستمزد پرداخت ميكند. انتشار اين گزارش ميتواند يكي از آخرين تلاشهاي جمهوريخواهان براي رد توافق هستهاي در كنگره و يا دستكم فشار آوردن به دموكراتهاي حامي توافق باشد[20].
سيد عباس عراقچي عضو ارشد تيم مذاكرهكننده هستهاي كشورمان
در دفاع از برجام، تصويب قطعنامه 2231 را يكي از دستآوردهاي توافق
هستهاي دانست و گفت: «مهمترين اتفاق [در قطعنامه جديد] اين است كه
برنامه هستهاي ايران و خود ايران را از تهديد صلح و امنيت بينالملل خارج
ميكند.» وي يادآور شد: «اگر جايي لازم باشد پيگيري درباره برجام [و نقض
آن توسط آمريكاييها] صورت گيرد، كميسيون مشترك برجام اين كار را انجام
ميدهد[21].»
17 شهريور 94
دانلد ترامپ نامزد جمهوريخواه انتخابات رياستجمهوري آمريكا ضمن انتقاد از برجام در پاسخ به اين سؤال اگر رئيسجمهور آمريكا شود و در دوره او ايران در اجراي توافق هستهاي تقلب كند، واكنشش چه خواهد بود، گفت: «من طوري آنها را تحت تعقيب قرار ميدهم كه كسي نميتواند تصورش را بكند. [در نتيجه واكنش من] آنها به آمريكا بسيار احترام خواهند گذاشت و ديگر بيرون نميآيند تا فرياد بزنند مرگ بر آمريكا، مرگ بر اسرائيل[22].» ترامپ همچنين تأكيد كرد كه رژيم صهيونيستي سلاح هستهاي دارد و در عين حال چاره ديگري جز داشتن سلاح هستهاي براي دفاع از خود ندارد.
علياكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان گفت: «سازمان انرژي اتمي متعلق به نظام است نه دولتها و بدون توجه به چارچوبهاي نظام تصميمگيري نميكند.» صالحي تأكيد كرد كه پذيرفته شدن حق غنيسازي ايران به مذاكرات با 1+5 برنميگردد، بلكه پيشتر و در جريان ارتباط با آمريكاييها از طريق كشور عمان اين حق به رسميت شناخته شده بود[23].
ديك چني معاون جورج بوش پسر رئيسجمهور سابق آمريكا با انتقاد از توافق هستهاي به ايران نظرات اوباما درباره برجام را «ديوانگي» توصيف كرد و گفت: «اين توافق به ايران ابزارهايي براي بهراهاندازي حمله هستهاي به خاك آمريكا را خواهد داد. من ميدانم كه هيچ كشوري در تاريخ [جز آمريكا طي مذاكرات هستهاي با ايران] با اين موضوع موافقت نكرده است كه ابزارهاي تخريب خودش را به دستان يك كشور ديگر بدهد، به ويژه به دست كشوري كه متخاصم است.»
15 فرماندار جمهوريخواه ايالتهاي مختلف آمريكا به اوباما گفتند تحريمهاي ايالتي عليه ايران را حتي پس از برجام، حفظ خواهند كرد. اين فرمانداران ادعا كردهاند كه پس از برجام، «مردم ايالتهاي ما نسبت به ساكنان اسرائيل، در وضعيت ايمنتري نسبت به نتايج اين توافق نخواهند بود.»
«جان بينر» رئيس مجلس نمايندگان آمريكا پس از تعهد فرمانداران 15 ايالت آمريكايي به حفظ تحريمهاي ايالتي عليه ايران، از تصميم آنها در برابر «رژيم خطرناك ايران، قوياً حمايت» كرد. بينر همچنين بار ديگر توافق هستهاي را «توافقِ رئيسجمهور» خطاب كرد تا نشان دهد رئيسجمهور بعدي آمريكا ملزم به تبعيت از برجام نخواهد بود.
«جاش ارنست» سخنگوي كاخ سفيد در پاسخ به سؤالي درباره تعهد
فرمانداران آمريكايي درباره حفظ تحريمها عليه ايران گفت تا كنون جامعه
جهاني به دليل اتخاذ موضع واحد توانسته ايران را پاي ميز مذاكره نگه دارد و
«آمريكا بايد به تعهدات خود پايبند بماند.» دولت اوباما در برجام متعهد
شده تا ايالتهاي اين كشور را به لغو تحريمهاي ايالتي عليه ايران «تشويق»
كند.
18 شهريور 94
«سوزان كالينز» سناتور جمهوريخواه آمريكايي ضمن مخالفت با توافق هستهاي، آن را «از اساس معيوب» خواند. كالينز آخرين سناتور جمهوريخواهي بود كه نظر خود را درباره برجام بيان ميكرد. به اين ترتيب حتي يك سناتور جمهوريخواه هم با برجام موافقت نكرد.
در حالي كه شكست طرح كنگره براي مخالفت با برجام اثبات شده است، دولت اوباما براي اولين بار، رسماً اعلام كرد كه اگر كنگره برجام را رد كند، اوباما اين تصميم كنگره را وتو خواهد كرد. كاخ سفيد در دفاع از برجام نيز مدعي شده كه مخالفت كنگره با توافق هستهاي «نهايتاً ميتواند موجب ناكارآمد شدن گزينههاي اقدام نظامي [عليه ايران] شود.» واشينگتن در عين حال تأكيد كرده «دولت نسبت به حمايت ايران از تروريسم، نقش ثباتزداي آن در منطقه و نقض حقوق بشر كاملاً هوشيار مانده و ... با به كارگيري ابزارهاي يك و چندجانبه، همكاري نزديكي با شركاي منطقهايمان براي مقابله با آنها [ايرانيها] خواهيم داشت.»
حسين شريعتمداري از مخالفت دولت با ارسال لايحه برجام به مجلس شوراي اسلامي انتقاد كرد و نوشت: «به نظر ميرسد نگراني آقايان از تصويب احتمالي برجام در مجلس نيست، بلكه نگران رد آن هستند و يا خداي نخواسته از تريبون باز مجلس نگرانند، زيرا مردم را در جريان بحث و بررسي برجام قرار ميدهد[24].»
جان مككين سناتور جمهوريخواه و جنگطلب آمريكايي ضمن انتقاد از برجام، درباره برخورداري ايران و رژيم صهيونيستي از سلاحهاي هستهاي گفت: «يكي كردن داشتن سلاح هستهاي توسط اسرائيل با داشتن سلاح هستهاي توسط ايران، صادقانه نيست. اسرائيل هرگز «مرگ بر ايران» و «مرگ بر آمريكا» نگفته است. [به علاوه،] اسرائيل در احاطه كشورهايي است كه به دنبال نابودي آن هستند.» وي افزود: «به همين خاطر است كه ما از اينكه اسرائيل تسليحات هستهاي دارد، خرسنديم و بسيار خوشحاليم.»
«اد رويس» رئيس كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان و كسي كه طرح رد توافق هستهاي در كنگره را براي رأيگيري معرفي كرده، در ادامه مخالفتها با برجام مدعي شد: «پس از توافق، سفير امارات متحده عربي [«يوسف العتيبه» كه پيشتر به مواضع ضدايرانياش اشاره شد] با من تماس گرفت و گفت اين كشور ديگر خود را به توافقاتي كه در رابطه با عدم اشاعه با آمريكا دارد، متعهد نميداند ... وي گفت، وقتي دشمن شما به حق غنيسازي دست يافته است، چرا دوستان شما نبايد اين حق را داشته باشند.»
دانلد ترامپ نامزد جمهوريخواه انتخابات رياستجمهوري آمريكا با انتقاد از برجام گفت اگر مذاكره مجدد با ايران در دولت اوباما اتفاق نيفتد و تا روي كار آمدن رئيسجمهور بعدي آمريكا به تعويق بيفتد، «بهتر است رئيسجمهوري بعدي آمريكا فردي باشد كه شيوه مذاكره را بداند و كسي باشد كه بهترين كار را براي آمريكا انجام دهد.» ترامپ گفت وقتي رئيسجمهور شود دوباره با ايران وارد مذاكره ميشود و از كنگره ميخواهد براي جلوگيري از «حمايت [ايران] از تروريسم در سراسر جهان] تحريمهاي جديدي را اعمال كند. نامزد جمهوريخواهان از آنجايي كه يك سرمايهگذار و ميلياردر است روي تواناييهاي خود در «مذاكره و توافق» مانور ميدهد.
«ارنست مونيز» وزير انرژي آمريكا و از اعضاي تيم مذاكرهكننده اين كشور گفت: «ما اميدواريم كه ايران [بعد از توافق هستهاي] مواضعش در قبال حمايت از تروريسم و برخي اقدامات ثباتزدا در منطقه را تغيير دهد. آنها از ناقضان حقوق بشر حمايت ميكنند و ادبيات بدي در قبال آمريكا و اسرائيل دارند.»
هيلاري كلينتون نامزد دموكرات انتخابات رياستجمهوري آمريكا كه از پايهگذاران توافق هستهاي با ايران به شمار ميرود، اكنون براي آنكه نشان دهد از اوباما سختگيرتر است ميگويد با هرگونه نقض توافق توسط ايران به شدت برخورد خواهد كرد و مقابل نفوذ رو به رشد ايران در خاورميانه نيز خواهد ايستاد. فشار مالي بر تهران به ويژه از طريق تحريمهاي بيشتر عليه سپاه پاسداران و اقدام احتمالي نظامي عليه ايران از جمله سياستهاي كلينتون درباره ايران عنوان شدهاند. كلينتون كه اكنون از برجام دفاع ميكند، در رقابتهاي درونحزبي سال 2008، اوباما را به دليل اعتقاد به مذاكره مستقيم با ايران، «احمق» خطاب كرده و بعد از پايان دورهاش در وزارت خارجه نيز گفته بود ترجيح ميدهد ايران هيچ ظرفيت غنيسازياي نداشته باشد[25].
«بن كاردين» يكي از دموكراتهاي مخالف برجام پيش از رأيگيري كنگره درباره توافق هستهاي، طراحي موسوم به «قانون نظارت بر سياستهاي مربوط به ايران 2015» را ارائه كرده كه قرار است فشار به ايران پس از برجام را افزايش دهد. از جمله مفاد اين طرح جديد، عدم به رسميت شناختن حق ايران در غنيسازي، تحويل گزارش بازرسيهاي بينالمللي از مراكز مشكوك در ايران به كنگره، و صدور مجوز ارسال بمبهاي سنگرشكن پيشرفته به رژيم صهيونيستي است[26].
هيلاري كلينتون نامزد دموكرات انتخابات رياستجمهوري آمريكا ضمن حمايت از برجام گفت كه از توافق هستهاي «به عنوان بخشي از يك راهبرد بزرگتر در قبال ايران» حمايت ميكند و برنامهاش «اجراي توافق، مهار ايران و عوامل آن، و همچنين تقويت متحدانمان در منطقه» است. وي در عين حال تأكيد كرد كه نظام ايران «خشن و بيرحم» و دست تهران به خون آمريكاييها آلوده است، و «دليلي براي اعتماد به ايران وجود ندارد.» كلينتون در توضيح رويكردش در قبال ايران گفت: «آمريكا در سال 2009 [فتنه 88] براي حمايت از اعتراضات، بسيار محدود عمل كرد، در آينده [و اگر من رئيسجمهور شوم] اينطور نخواهد بود[27].»
علياكبر هاشمي رفسنجاني رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام گفت: «دولت آمريكا بايد با اتخاذ سياستي منصفانه، همراه با احترام و درك اشتباهات گذشته، در جهت جبران عملكرد خويش گام بردارد. روابط [ميان دو كشور] مستلزم جبران گذشته [توسط آمريكا] است.» وي درباره برجام نيز تأكيد كرد: «دو طرف مذاكره نبايد اجازه دخالت تندروهاي داخلي و خارجي را بدهند و بايد پس از توافق كامل هستهاي به اجراي تعهدات خويش بپردازند[28].»
«جان بينر» رئيس مجلس نمايندگان آمريكا و از مخالفان برجام گفت: «[برجام] يك توافق بد است و اكثر آمريكاييها مخالف آن هستند. فكر ميكنم رئيسجمهور بحث [و رقابت بر سر برجام] را به مردم آمريكا باخته است. او همان لحظهاي شكست خورد كه با توافقي موافقت كرد كه به ايران اجازه ميدهد در مسير ساخت سلاح هستهاي، باقي بماند.»
صدها معترض به توافق هستهاي ايران و 1+5 در برابر كاخ سفيد تجمع كردند و خواستار ممانعت كنگره از اجرايي شدن اين توافق شدند. تد كروز و دانلد ترامپ دو نامزد جمهوريخواه دور اول انتخابات رياستجمهوري آمريكا در اين تجمع سخنراني كردند. كروز گفت: «اين توافق، بزرگترين تهديد امنيت ملي براي آمريكا و بزرگترين تهديد امنيت ملي براي اسرائيل است.» ترامپ هم گفت: «ما رهبران بسيار بسيار احمقي داريم... اگر من رئيسجمهور شوم، اوضاع تغيير ميكند. آنقدر موفق ميشويم كه ديگر از موفق شدن خسته شويد[29].» ترامپ ادامه داد: «آنها [ايرانيها] ما را فريب دادهاند. آنها از افرادي احمق [در تيم مذاكرهكننده آمريكا]، يعني نمايندههاي احمق و افراد نالايق [كه از سوي آمريكا در مذاكرات شركت داشتند] سوءاستفاده كردهاند؛ [خواه اين فرد] جان كري باشد يا رئيسجمهور آمريكا.»
بعد از آنكه مشخص شد طرح مخالفت با برجام در كنگره آمريكا شكست خواهد خورد، رهبران حزب جمهوريخواه به اين فكر افتادهاند تا قطعنامهاي پيشنهادي را بررسي كنند كه خواهان جلوگيري از رأيگيري درباره برجام در كنگره با اين استدلال است كه تا زمان ارائه متن توافق محرمانه ايران با آژانس بينالمللي انرژي اتمي درباره بازرسيها از پارچين، وعده اوباما درباره دسترسي كنگره به «تمام اسناد مربوط به توافق هستهاي» محقق نشده و بنابراين فرصت 60 روزه بررسي برجام در كنگره عملاً هنوز آغاز نشده است.
هيلاري كلينتون در دفاع از برجام به بيتأثير بودن تحريمها
عليه ايران اعتراف كرد و گفت: «من در زمان حضور در كنگره آمريكا، با رأي
موافق خود، از تحريمها عليه ايران حمايت كردم، ولي تحريمها، از تأثير
لازم برخوردار نبود و اكثر كشورها به مبادلات معمول خود با ايران ادامه
ميدادند.»
19 شهريور 94
نمايندگان جمهوريخواه بعد از اطمينان از شكست در رد برجام سه قطعنامه ديگر را براي سنگاندازي در اجراي توافق هستهاي آماده كردند. قطعنامه اول در اعتراض به اين است كه اوباما اطلاعات بسيار اندكي درباره توافق به كنگره ارائه كرده است. قطعنامه دوم مبارزه با تصويب قطعنامهاي در تأييد برجام در كنگره را هدف گرفته، و سومين قطعنامه خواهان لغو اختيارات اوباما در توقف اجراي تحريمهاست.
«جو بايدن» معاون رئيسجمهور آمريكا درباره انتقادهاي موجود از برجام گفت: «به شما قول ميدهم، اين توافق [با اتخاذ سياستهاي ضدايراني] تقويت ميشود. ما مسلماً و قطعاً به امنيت اسرائيل متعهد هستيم.»
«جان بينر» رئيس مجلس نمايندگان آمريكا تنها يك روز پيش از رأيگيري درباره برجام در اين مجلس گفت از همه امكانات موجود براي سنگاندازي در اجراي توافق هستهاي استفاده خواهد كرد. وي گفت: «من هر كاري براي كُند و يا متوقف شدن اجراي كامل توافق هستهاي، انجام خواهم داد.»
باراك اوباما در عين دفاع از توافق هستهاي با كشورمان گفت ايران همواره منبع ناامني در خاورميانه است، اما نبايد به دلايل سياسي وارد هرگونه جنگي شد.
جاش ارنست سخنگوي كاخ سفيد با انتقاد از كنگره گفت كه قانونگذاران آمريكايي در فرصت 60 روزه براي بررسي برجام، توافق هستهاي را «بررسي» نكردند، بلكه صرفاً تلاش كردند اين توافق را از بين ببرند. وي بر همين اساس تأكيد كرد كه «مهلت كنگره براي كُشتن [و نابود كردن] توافق، هفته آينده تمام ميشود.»
20 شهريور 94
بعد از آنكه رأيگيري درباره «به رأي گذاشتن طرح رد برجام در كنگره» با شكست مواجه شد، «ميچ مككانل» رهبر جمهوريخواهان سنا آخرين تلاش خود را هم براي رد برجام اعلام كرد و گفت هفته آينده دوباره درباره اين طرح رأيگيري خواهد كرد، چون ممكن است برخي از نمايندهها در اين هفته نظر خود را تغيير دهند.
جان كري در بيانيهاي كه به مناسبت شكست طرح رد برجام در كنگره صادر كرد، بار ديگر اتهامهاي تكراري عليه ايران را مطرح نمود و گفت توافق هستهاي ميتواند مانع از دستيابي ايران به سلاح هستهاي در آينده باشد. كري گفت: «برجام شامل مفاد گسترده راستيآزمايي و شفافسازي است و بنابرين فعاليتهاي هستهاي ايران را محدود ميكند و همچنين اين كشور را براي هميشه از دستيابي به سلاح هستهاي باز ميدارد.»
اوباما بلافاصله بعد از قطعي شدن شكست مخالفان برجام در كنگره، براي ديدار با نتانياهو و ازسرگيري مذاكرات براي تأمين امنيت رژيم صهيونيستي اظهار آمادگي كرد. وي گفت: «[بعد از اطمينان از سرنوشت برجام] مشاورههاي ما با ارتش اسرائيل و سرويسهاي امنيتي آغاز شده است. اميدوارم كه هنگام حضور آقاي نتانياهو در مجمع عمومي سازمان ملل و يا بلافاصله بعد از آن، مذاكرهاي طولاني درباره اين مسايل با وي داشته باشم.» نتانياهو اخيراً پيشنهادهاي ديدار با اوباما را به دليل مخالفت با برنامه هستهاي ايران رد كرده است.
مجلس نمايندگان آمريكا طرحي مانند طرح رد برجام در مجلس سنا را به رأي گذاشت و به دليل اكثريت جمهوريخواهان در اين مجلس، اين طرح را تصويب كرد. همچنين در حالي كه اوباما طبق برجام موظف است تحريمهاي هستهاي عليه ايران را بردارد، نمايندگان آمريكا به طرح ممانعت از رفع تحريمهاي ايران تا پيش از ژانويه سال 2017 نيز رأي مثبت دادند.
اوباما در واكنش به تصويب طرح مخالفت با برجام در مجلس نمايندگان آمريكا ضمن انتقاد از اين طرح (كه البته براي تصويب نهايي بايد به سنا برود و با توجه به نتايج رأيگيري اخير در سنا، آنجا رأي نميآورد) گفت: «اكنون ما [به جاي رأيگيري مجدد درباره مخالفت با برجام] بايد به كار حساس اجرا و راستيآزمايي اين توافق رو بياوريم تا ايران نتواند به سلاح هستهاي دست يابد. با اين اقدامات، ما در جستوجوي يك جهان امنتر و اميدبخشتر، آخرين و تازهترين فصل رهبري آمريكا [در جهان] را خواهيم نوشت.»
گزارش فوق صرفاً مواضع آمريكاييها درباره برجام را پوشش ميداد و برخي موضوعات مهم ديگر به دليل محدوديت، در اين مطلب گنجانده نشدهاند. از جمله اين موضوعات، فشارهاي صهيونيستها و باجدادنهاي آمريكاييها به آنها به قيمت تضعيف برجام بوده است. همچنين تلاش شد تا اظهارات مقامات سابق آمريكايي و تحليلهاي رسانهاي (حتي رسانههاي آمريكايي) جز در موارد ضروري، پوشش داده نشود و صرفاً اقدامات و موضعگيريهاي رسمي و متقن به اطلاع مخاطبان محترم برسد. توضيح لازم اينكه گاهي اظهارات مقامات كشورمان نيز لابهلاي بندهاي گزارش، يادآوري شده تا قولهاي دولت درباره تعهدات آمريكا و عملكرد مسئولين در توبيخ واشينگتن به خاطر نقض تعهداتش قابلارزيابي باشد. محدوديت در حجم گزارشها ما را بر آن داشت تا در برخي موارد، ضمن ارائه خلاصهاي از يك گزارش، امكان دسترسي به متن كامل آن را نيز در قالب پاورقي براي مخاطبان محترم فراهم نماييم.
[3] مقام آمريكايي: واشنگتن به دنبال اعمال فشار به ايران براي تغيير موضع در قبال حزبالله و حماس است لينك
[5] كري: كشورها بيصبرانه مشتاق تجارت با ايران هستند/زير توافق بزنيم، بياعتمادي ايران را ثابت كردهايم/تلاشمان را براي توقف حمايت از حزبالله، تشديد ميكنيم لينك
[6] آمريكا قبل از اوباما نتوانسته بود برنامه هسته اي ايران را حتي كُند نمايد/توافق «گزينهها» را از ما نميگيرد لينك
[8] برخي مشكلات اصلي منطقه به واسطه تصميمات نادرست عربستان به وجود ميآيد/زمان خوبي فرا رسيده تا ببينيم آمريكا صادق است يا خير لينك
[9] نهادهاي ايراني در كنار پيگيري لغو تحريمهاي نوشته شده لغو تحريمهاي ناشي از فضاي رواني و سياسي را در دستور كار قرار دهند لينك
[12] احتمال مبادله جيسون رضائيان با زندانيان ايراني/مردم ايران نگران دخالتهاي آمريكا هستند ولي نبايد در گذشته ماند لينك
[13] جان كري پيشبيني كرد: رئيسجمهور بعدي آمريكا نميتواند زير توافق بزند/اعراب و اسرائيل در نهضتي مشترك عليه ايران وارد شدهاند لينك
[14] وزير دفاع سابق آمريكا بر لزوم همكاري اطلاعاتي آمريكا و اسرائيل براي نظارت بر ايران تأكيد كرد/گزينه نظامي عليه ايران بايد همچنان حفظ شود لينك
[19] اگر اوباما بدون افشاي توافق ايران و آژانس تحريمها را رفع كند، بايد به ديوان عالي شكايت كرد لينك