اختلافات مصر و تركيه بر سر چيست؟

به گزارش پایگاه 598، روابط مصر و تركيه در پي بركناري «محمد مرسي» رئيس جمهوري وابسته به گروه اخوان المسلمين مصر در سال 2013 تاكنون به سردي گراييده است. «رجب طيب اردوغان» رئيس جمهوري تركيه با حمايت از مرسي و اخوان المسلمين، دولت جديد مصر كه برآمده از دل ارتش اين كشور است را نامشروع خواند و روي كار آمدن «عبدالفتاح السيسي» وزير دفاع وقت مصر به عنوان رئيس جمهوري اين كشور را يك كودتا خواند. كودتاي اخير تركيه و تيرگي روابط قاهره و آنكارا بهانه اي شد تا گفتگويي را با ناديه حلمي استاد علوم سياسي دانشگاه بني سويف و پژوهشگر مركز مطالعات خاورميانه دانشگاه «لوند» سوئد ترتيب دهيم كه مشروح آن از نظر مي گذرد:*با توجه به اختلافات تركيه و مصر بر سر اخوان المسلمين و جايگاه مصر در جهان عرب، اين موضوع چه آثاري بر روابط تركيه و جهان عرب خواهد داشت؟

هرج و مرج در خاورميانه باعث شده است بسياري از امور در معرض آزمايش قرار بگيرد كه روابط تركيه و مصر يكي از اين امور است. پس از مدت كوتاهي از سقوط «حسني مبارك» از رياست جمهوري در سال 2011، تركيه به يكي از تاييد كنندگان اصلي انقلاب مصر در منطقه تبديل شد اما پس از بركناري «محمد مرسي» از رياست جمهوري در سال 2013 موضع خود را تغيير داد و با روي كار آمدن «عبدالفتاح السيسي» به قدرت به يكي از دشمنان اصلي مصر در منطقه تبديل شد.

در آگوست 2013 تركيه از شوراي امنيت سازمان ملل متحد خواست كه السيسي را تحريم كند، همچنين «رجب طيب اردوغان» رئيس جمهوري تركيه صراحتا در گفتگو با شبكه الجزيره اعلام كرد كه دولت آنكارا نظام السيسي را كه با كودتاي نظامي روي كار آمده است به رسميت نمي شناسد و عبدالفتاح السيسي يك كودتاچي نامشروع است.

روابط تركيه و مصر شاهد تيرگي روزافزون است و اين مسئله از اظهارات ديپلماتيك فراتر رفته است، اين امر از زمان بركناري محمد مرسي رئيس جمهور وابسته به اخوان المسلمين آغاز شده است. با كشف محموله ارسالي سلاح به مصر كه توسط تركيه و پس از بركناري محمد مرسي از قدرت صورت گرفت روابط دو كشور رو به تيرگي گراييد.
واكنش رجب طيب اردوغان نخست وزير وقت تركيه به رويدادهاي سال 2013 مصر و توصيف اعتراضات مردمي مصر و مخالفتشان با حكومت اخوان المسلمين و مرسي به كودتا توسط ارتش مصر، بيش از پيش به تيرگي روابط ميان قاهره و آنكارا دامن زد.

بسياري از تحليلگران بر اين باور هستند كه واكنش تركيه به حوادث سال 2013 مصر در واقع نوعي هشدار نسبت به بازگشت ارتش تركيه به سياست در اين كشور است. كارشناسان روابط تركيه و مصر همچنين از بحران كنوني پيش آمده در روابط دو كشور نگران هستند و احتمال مي دهند تيرگي روابط مصر و تركيه عميق تر شود به طوري كه ترميم آن نيازمند گذشت زمان طولاني باشد.

تحريم سريال هاي تركيه در شبكه هاي تلويزيوني مصر، اظهار نظرهايي از سوي مقامات تركيه كه به تعبير دولت قاهره دخالت در امور داخلي مصر محسوب مي شود و منع خبرگزاري آناتولي از پوشش رويدادهاي خبري كاخ رياست جمهوري مصر از جمله اتفاقات ناشي از تيرگي روابط مصر و تركيه است لذا روابط دو كشور همچنان به خاطر دخالت هاي مداوم تركيه در امور داخلي مصر تيره و تار است و بدون تغيير سياست هاي آنكارا در قبال مصر، بهبودي در سطح روابط دو كشور ايجاد نخواهد شد.

*آنكارا اعلام كرده حاضر به ميزباني از مخالفان دولت مصر است. اين موضوع آيا صرفا اقدامي تبليغاتي و به منظور تحت فشار قرار دادن دولت مصر است يا نشان از عمق اختلافات ايدئولوژيك ميان دو كشور دارد؟

در پي حوادث 30 ژوئن 2013 و همچنين كودتاي نافرجام تركيه در سال جاري ميلادي، نشانه هايي وجود دارد كه بيانگر دشمني دو كشور با يكديگر است. در محافل داخلي مصر برخي مخالفان دولت اردوغان خواهان مقابله به مثل با وي هستند زيرا تركيه هزاران مخالف مصري به ويژه رهبران فراري اخوان المسلمين را در خود جاي داده است.

اين افراد معتقد هستند همانطور كه تركيه به پايگاهي براي حمله به مصر تبديل شده است قاهره نيز بايد سكوي حمله به آنكارا و سياست هاي مداخله جويانه اين كشور در امور داخلي مصر باشد. نشانه هاي مخالفان مصري با سياست هاي اردوغان – مخالفان غير رسمي و مردمي و نه رسمي- عبارتند از:

1- درخواست براي سقوط نظام سياسي تركيه با حمايت گروه هاي منطقه اي كه خواهان اين امر هستند

2- درخواست ميزباني از «فتح الله گولن» رهبر مخالفان دولت تركيه كه متهم به كودتا در اين كشور است و بررسي پناهندگي وي به قاهره در صورت ارائه درخواست رسمي
3- درخواست استقبال از خانواده هاي طرفدار فتح الله گولن رهبر مخالفان دولت تركيه كه از چند ماه پيش وارد قاهره شده اند

4- مديريت شبكه هاي رسانه اي و اجتماعي مخالف حكومت اردوغان در قاهره
*در مقابل اين اقدام دولت آنكارا، يك نماينده پارلمان مصر تاكيد كرده حاضر به اعطاي پناهندگي به فتح الله گولن است با توجه به اين مسائل آينده روابط تركيه و مصر را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

در واكنش به ميزباني تركيه از شماري از رهبران و اعضاي گروه اخوان المسلمين، «عماد محروس» نماينده پارلمان مصر و برخي ديگر از نمايندگان مصري از دولت مصر خواستند كه به فتح الله گولن پناهندگي سياسي اعطا كند.

اين نمايندگان معتقدند كه پيشنهادشان نشأت گرفته از ملي گرايي است و بايد با تركيه مقابله به مثل كرد لذا با توجه به اينكه فتح الله گولن از مخالفان قدرتمند دولت تركيه محسوب مي شود بنابراين مانعي براي اعطاي حق پناهندگي به وي در واكنش به دخالت هاي آشكار تركيه در امور داخلي مصر وجود ندارد.

من به شخصه بهبود روابط مصر و تركيه را در صورت تمايل آنكارا در گروي اين شروط مي دانم:

1- آنكارا نيت خود را براي بهبود روابط با قاهره به صورت آشكار ابراز كند

2- توقف حمايت مالي و تبليغاتي از اخوان المسلمين و تحويل تمامي رهبران اين گروه به مصر كه هم اكنون در تركيه بسر مي برند
3- تركيه بايد در راستاي خدمت به خاورميانه با مصر همكاري سياسي و اقتصادي داشته باشد

حمايت دولت تركيه از اخوان المسلمين حمايتي كه برخلاف خواست مردم مصر است باعث شده است بسياري از مصري ها نسبت به ماهيت روابط با آنكارا ملاحظاتي داشته باشند.

تركيه بسيار به روابط اقتصادي و تجاري با مصر اتكا دارد روابطي كه مي تواند با پشت سر گذاشتن بحران كنوني ميان دو كشور شدت بيشتري يابد. به عنوان مثال هم 350 كارخانه مربوط به تركيه در مصر وجود دارد كه بيش از 50 هزار كارگر مصري در آنها مشغول به كار هستند. روابط اقتصادي دو كشور طي سال هاي اخير رو به رشد بوده است به طوري كه حجم تبادل تجاري ميان مصر و تركيه بالغ بر 5 تا 6 ميليارد دلار است و ميزان سرمايه گذاري تركيه در مصر بيش از 2 ميليارد دلار است لذا تركيه به از سرگيري روابط خود با قاهره در آينده چشم دوخته است.