جنگ موصل و كش‌مكش ايران، تركيه و كردستان

به گزارش پایگاه 598 به نقل از ديپلماسي ايراني، جنگ موصل و عمليات پاكسازي آن از دست داعش عرصه كش مكش هاي نظامي و سياسي گروه هاي مختلف سياسي شده است. هر كس استراتژي خود را ارائه مي دهد و به فكر منافع شخصي خود است. همه دعواها بر سر آينده موصل بعد از پاكسازي آن از دست داعش است. ناظران بر اين اعتقادند كه تصميم پاكسازي كامل موصل از دست داعش از سوي مسكو و واشنگتن و بغداد و آنكارا نهايي شده و فقط ساعت صفر براي فرا رسيدن زمان آغاز عمليات باقي مانده است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، سياستمداران عراقي مخفي نمي كنند كه بر سر وضعيت موجود در عراق بر سر آزادي موصل با يكديگر اختلاف نظر دارند. عمده اختلافات بر سر ماهيت نيروهايي است كه قرار است در كنار ارتش عراق در عمليات بازپس گيري موصل شركت كنند. نيروهاي پيشمرگ كرد و گروه هاي داوطلب مردمي يا حشد الشعبي كه مورد حمايت ايران هستند تلاش مي كنند قبل از هر كسي به موصل برسند تا سد راه رسيدن ديگر مدعيان شوند. مساله اي كه بحث و جدل هاي بسياري را بر سر آينده سياسي عراق و حتي منطقه به دنبال داشته است.

ديپلمات ها مي گويند كه طرف كردي به سمت موصل خيز برداشته و كار خود را آغاز كرده است اما مساله اي كه اين وسط محل بحث است، حجم و سطح جغرافيايي حضور نيروهاي داوطلب مردمي است.

منابع نزديك به نيروهاي پيشمرگ گفتند كه كردها توانسته اند پيشروي هاي بيشتري را در روزهاي اخير عليه داعش داشته باشند و در همين چارچوب چهار روستا را در جنوب شرق موصل، شمال عراق، بعد از يك عمليات نظامي و با حمايت نيروي هوايي پيمان بين المللي مبارزه با داعش به رهبري ايالات متحده، توانسته اند از داعش پس بگيرند.

سرهنگ شيرزاد زاخولي در اين باره گفت: «نيروهاي پيشمرگ توانستند بر روستاهاي ابزخ، تل حميد، قرقشه و حمرا در راه موصل مسلط شوند. عمليات نظامي در محورهاي مختلف به پايان رسيده كه شامل كوير و مخمور و الخازر مي شود. نيروهاي پيشمرگ در اين سه محور در حال پيشروي هستند. اين منطقه اهميت بسياري براي ما دارد چرا كه داعش از اين منطقه نيروهاي پيشمرگ را هدف خمپاره هاي خود قرار مي داد.»

منابع كردي مي گويند كه اين عمليات با اشراف مستقيم مسعود بارزاني، رئيس اقليم كردستان عراق انجام مي شود. وي اخيرا با برت مك گورك، نماينده ويژه باراك اوباما، رئيس جمهوري امريكا در ائتلاف بين المللي مبارزه با داعش ديدار كرد و درباره چگونگي بازپس گيري موصل از دست شبكه تروريستي داعش به بحث و تبادل نظر پرداخت.

برخي از تحليلگران عراقي هشدار مي دهند كه بعد از آزادي موصل ممكن است درگيري ديگري ميان قدرت هاي منطقه اي از جمله ايران و تركيه در بگيرد. در حالي كه كردها موصل را جزئي تاريخي از كردستان مي دانند و مخفي نمي كنند كه تمايل دارند اين شهر را به منطقه خود ضميمه كنند. مساله اي كه مي تواند كش مكش بر سر آينده موصل را سه جانبه كند.

در همين رابطه روزنامه واشنگتن پست نوشت، يزيد صايغ، كارشناس مركز كارنگي در بيروت در اين باره مي گويد: «الآن مي توانيم بگوييم جمعيتي وجود دارد كه مي توان آن را جمعيت پيروز بر داعش ناميد، پيشمرگ به سمت مناطقي رفته است كه قبلا دولت عراق بر آنها مسلط بود، اقليم كردستان تلاش دارد مناطقي كه حداقل 50 درصد بر آنها تسلط داشته است را پس بگيرد و از آن خود كند.»

روياپردازي كردها مي تواند عواقب بسياري به دنبال داشه باشد. اكثريت جمعيت موصل را اعراب سني تشكيل مي دهد و در صورت ادعاي كردها بر موصل اين مساله مي تواند درگيري هاي تازه اي را ميان سني هاي موصل با كردها به وجود آورد.

چندي پيش نيروهاي پيشمرگ كرد در شهر طوزخورماتو، شمال عراق با نيروهاي داوطلب مردمي درگير شده بودند كه طي آن 27 نفر كشته شدند.

اين در حالي است كه ايران به مصلحت خود مي داند كه نيروهاي داوطلب مردمي تحت حمايت آن بر شهر موصل كه نزديك به دو ميليون نفر جمعيت دارد، مسلط شوند. در حالي كه تركيه موصل را جزئي از دايره امنيتي خود در شمال عراق مي داند و نسبت به اين موضوع حساسيت دارد. تهران به دولت بغداد و نيروهاي داوطلب مردمي اعتماد كرده و بر سر موصل از مواضع آنها حمايت مي كند در حالي كه تركيه تلاش دارد براي مقابله با اين موضع بر دو نگرش متمركز شود؛ يكي حمايت مستقيم از اقليم كردستان عراق به رياست مسعود بارزاني و به دنبال آن حمايت از نيروهاي پيشمرگ در بازپس گيري موصل، ديگري حمايت از نيروهاي شبه نظامي حشد الوطني يا داوطلب ملي كه متشكل از عشاير عرب سني اهل موصل است كه نزديك به 6500 نفر نيرو دارند و اثيل النجيفي، استاندار سابق موصل فرماندهي آن را بر عهده دارد كه در پايگاه نظامي بعشيقه، 30 كيلومتري موصل مستقر است. تبديل شدن پايگاه بعشيقه به مقر نيروهاي عشاير سني زير نظر تركيه و اثيل النجيفي با استقبال مسعود بارزاني مواجه شده در حالي كه دولت مركزي در بغداد با شدت با آن مخالف است. در حالي كه در تاسيس اين پايگاه با ايالات متحده امريكا نيز هماهنگ شده است.

اسامه النجيفي، رهبر ائتلاف متحدون در مجلس عراق، رئيس سابق مجلس و برادر اثيل النجيفي در ديدار خود با مك گورك گفته است كه مواضع او و اهالي نينوا و فرماندهي "پيمان قدرت هاي عراقي"، مخالف حضور نيروهاي داوطلب مردمي در جنگ آزادسازي موصل است.

اين در حالي است كه آنكارا نيز از اين نگران است كردها واقعا به فكر انضمام موصل به اقليم خود باشند، براي همين به شدت اين موضوع را زير نظر گرفته است. آنها مي خواهند موصل كردي نباشد بلكه توسط نيروهاي سني متمايل به آنها اداره شود.