يوشنكو نتوانست براي دور دوم به دفتر رياست جمهوري راه يابد و با شكست در مرحله اول انتخابات از رقابتها كنار كشيد تا يوليا تيمشنكو، ديگر نامزد غربگرا، و ويكتور يانكوويچ، نامزد متمايل به روسها، برگزار كننده مرحله دوم باشند. انتخابات سال 2010 در نهايت با پيروزي يانكوويچ به پايان رسيد.
يوشنكو كه با هيأت دولتي اين كشور به تهران سفر كرده بود، در گفتگو با خبرنگار تسنيم خواهان استفاده از كشورش به عنوان كريدوري براي انتقال انرژي ايران به اروپا شد.
وي تأكيد كرد كه نه تنها بازار 45 ميليوني اوكراين ميتواند، پتانسيل بالايي براي جذب منابع انرژي ايران داشته باشد، بلكه صنايع اين كشور بالاخص صنايع هواپيماسازي آماده همكاري با همتايان ايراني خود هستند.
يوشنكو در بخش ديگري از سخنانش در پاسخ به سؤالي درباره روابط با فدراسيون روسيه با اظهار بدبيني نسبت به چشمانداز روابط در آينده نزديك تأكيد كرد كه تا زمان بر سر كار بودن دولت و رئيسجمهور فعلي در روسيه بحران با اين كشور پايان نخواهند يافت.
در ادامه مطلب حاضر متن كامل مصاحبه با ويكتور يوشنكو ارائه ميشود.
ايران پس از تحريمها، فرصتي منحصر به فرد براي اروپا و جهان است
تسنيم: در ابتدا از اينكه وقتتان را در اختيار ما گذاشتيد، تشكر ميكنم. سؤال اول من اين است كه هدف سفر شما به ايران چيست؟ در تهران با چه مقامهايي ديدار كردهايد و نتيجه اين گفتگوها چه بوده است؟
يوشنكو: من در يك هيأت دولتي به ايران آمدم. هدف ما گفتگو با وزير نفت و وزير نيروي ايران است. ما اعتقاد داريم كه پس از رفع تحريمها، ايران فرصتي منحصربفرد نه تنها براي اوكراين، بلكه براي اتحاديه اروپايي و جهان، پديد آورده است.
هدف ما استفاده از موقعيت منحصربفرد ژئوپولوتيك اوكراين براي ايجاد يك پل انرژي بين ايران و اتحاديه اروپا است. اگر نقشه را مشاهده كنيد ملاحظه ميكنيد كه مسير مستقيم تهران به اروپا از اوكراين ميگذرد، بنابراين، ما داراي اين هدف مشترك سودمند براي هر دو طرف هستيم.
تسنيم: آيا خبر خاصي از ديدارها داريد؟ و آيا در آيندهاي نزديك احتمال رويدادي در اين زمينهها وجود دارد؟
يوشنكو: گفتگوها با آقاي دكتر زنگنه صريح و نتيجهبخش بود. بار ديگر تأكيد ميكنم كه بعد از رفع تحريمهاي ايران فرصتي منحصربهفرد براي كل منطقه اروپايي و اوكراين پديد آورده است. بنابراين، تركيب نكردن موقعيت منحصربفرد ژئوپولوتيك اوكراين و منابع منحصربفرد جمهوري اسلامي ايران براي ايجاد پروژههاي مشترك كه به نفع هر دو كشور است، اشتباه خواهد بود.
اوكراين كشور منحصربهفردي است. جمعيت كشور ما 45 ميليون نفر است كه آن را تبديل به يكي از بزرگترين كشورها از نظر جمعيت در اروپا ساخته است. مرز غربي ما به مرز شرقي اتحاديه اروپا نزديك است. به همين دليل طي ديدار با آقاي زنگنه توافق كرديم كه كميسيون مشترك كارشناسان رده بالا را براي مذاكره درباره موارد زير تشكيل دهيم:
نخست، پروژههايي كه هم براي اوكراين و هم ايران و روابط دو جانبه مفيد باشد؛ دوم، استراتژيهاي مشترك ما براي توسعه همكاريهاي دوجانبه؛ و سوم، پروژههايي كه ميتوانند براي طرفهاي سوم نيز سودمند باشند.
شريك استراتژيك ما در حوزه انرژي براي ساليان متمادي فدراسيون روسيه بود. اما پس از آغاز تهاجمات فدراسيون روسيه عليه اوكراين مجبور به بررسي مجدد اولويتهايمان شديم. اوكراين داراي يك تيم جوان سياسي است كه بر مسائل استراتژيك سياسي و انرژي نظارت دارند. هماكنون نبايد متمايل به كشوري باشيم كه انگيزههاي سياسي خصمانه و تهاجمي عليه اوكراين دارد بلكه به ايران به عنوان يك كشور بينهايت قدرتمند با منابعي بينهايت قوي در حوزه منابع مينگريم كه از نظر سياسي نيز نسبت به اوكراين خنثي و بيطرف است.
ايران و اوكراين آنگونه كه بايد از امكانات همديگر مطلع نيستند
تسنيم: اوكراين به مانند كشورهاي ديگر تحولاتي را در يك دهه گذشته پشت سر گذاشته است. چه دورهها و نقاط عطفي را در روابط كشورتان با ايران ميتوان مشاهده كرد و با توجه به اينكه دو كشور در گذشته روابط دو جانبه نقطهاي تاريك يا منفي نداشتهاند، چه كارهايي ميتوانند براي بهبود بيشتر اين روابط انجام دهند؟ پيشنهاد يا انتقادهاي شما نسبت به فراز و نشيبهاي روابط دو كشور چيست؟
يوشنكو: در سال 2001 و زماني كه به عنوان نخستوزير فعاليت ميكردم براي اولين بار به جمهوري اسلامي ايران سفر كردم. يكي از موضوعات اصلي كه در آن زمان مورد بحث قرار گرفت، همكاري در حوزه صنايع هوانوردي براي ساخت هواپيما در ايران بود. در آن زمان اوكراين داراي يك اقتصاد بسيار قدرتمند و يكي از رهبران بالقوه منطقه بود. اما بنا به دلايل مسائل سياسي كه در دو طرف وجود داشت، نتوانستيم اين همكاري را با سرعتي كه ميخواستيم ايجاد كنيم.
اما اكنون و طي ديدار كنونيام از ايران وقتي كه از تأسيسات متالورژي بازديد كرده و لوكوموتيوهاي اوكرايني را در آنجا مشاهده كردم كه مشغول كار هستند، وقتي تأسيسات زغال كك را كه بخش اعظمي از تكنولوژي آن توسط مهندسين اوكرايني ساخته شده بود را ديدم، به آينده روابط استراتژيكمان بسيار اميدوار شدم.
البته پس از اعمال تحريمهاي بينالمللي عليه ايران روابطمان رو به افول گذاشت و من فكر ميكنم اين امر هم براي ايران، و هم شركاي ايران كه اوكراين نيز يكي از بزرگترين آنها است، تبعات بدي داشت.
وقتي ميخواهيم درباره پنج ماه گذشته حرف بزنيم بايد به تصوير استراتژيك بنگريم. يكي از نكات منفي همكاري كنوني ما اين است كه از امكانات همديگر آنگونه كه بايد مطلع نيستيم. براي مثال، در ديدار با آقاي زنگنه به وي گفتم كه اوكراين نه تنها يك بازار بزرگ با 45 ميليون جمعيت بوده و ما نياز به منابع بزرگ انرژي، محصولات نفتي و پتروشيمي داريم بلكه ما داراي دومين تأسيسات بزرگ انتقال نفت و گاز در اروپا هستيم كه ميتواند براي دستيابي به منافع هر دو طرف مورد استفاده قرار گيرد.
توافق ايران و اوكراين براي تشكيل كارگروه ويژه از متخصصين سطح بالا براي بررسي زمينههاي همكاريهاي مشترك
اوكراين نيازهاي بسياري دارد كه ايران ميتواند آنها را برطرف كند اما مهمترين چيز تبادل پيشرفتهاي علمي و تكنولوژيكي است. ما ميتوانيم تحقيقات علمي و پيشرفتهاي تكنولوژيكي حوزه انرژي را با يكديگر به اشتراك بگذاريم.
بسيار خرسند هستم كه طي ديدار با آقاي زنگنه، دو وزير توافق كردند يك كارگروه ويژه متشكل از متخصصين سطح بالا را تشكيل دهيم كه طي سي روز تمام حوزههاي ممكن همكاريهاي مشترك را در آينده بررسي خواهند كرد. گزارش آنها توسط رئيسجمهور اوكراين نيز مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت.
تسنيم: با توجه به تحولاتي كه در روابط اوكراين با روسيه پديد آمده است، ثبات و توسعه را در اوكراين و مسير اين كشور را چگونه تعريف ميكنيد؟
يوشنكو: امروزه وضعيت درباره اين موضوع نسبتا پيچيده و مشكل شده است و من نميتوانم چشماندازي ساده براي حل اين مناقشه در آينده نزديك ببينم. مسأله اين است كه نبايد اين مناقشه را به عنوان مناقشهاي در داخل اوكراين و يا حتي مناقشهاي بين اوكراين و فدراسيون روسيه قلمداد كنيم. براي مثال به وضعيت در منطقه قفقاز بنگريد؛ قره باغ، اوستياي جنوبي، كريمه، آبخازيا، دونباس و ترانسنيستيا. اگر به تمام اين مناطق بنگريد كمربندي از بيثباتي را ميبينيد كه اوكراين و اروپا را در برگرفته است.
بايد متوجه باشيم كه اينها را نبايد مسأله آذربايجان، مسأله اوكراين يا مسأله مولداوي ناميد. ريشه اين مسائل فدراسيون روسيه بوده و اين كشور مهاجم اصلي است. اگر ميخواهيم به راهحلي براي اين مناقشه دست يابيم، بايد در مقياس ژئوپولوتيك بينديشيم نه مقياس ملي يا بينالمللي. عمق درك از اين مسأله در ميان شركاي ما در اتحاديه اروپا كافي نيست. بنابراين، بايد مدتي صبر كنيم تا بتوانيم راهحلي مناسب براي اين مناقشه بيابيم.
ايران و اوكراين بايد روابط استراتژيك داشته باشند/تا پوتين سر كار است بحران با روسيه ادامه دارد
تسنيم: آيا ميتوانيد جدولي زماني ارائه دهيد كه طي آن روابط اوكراين و روسيه ممكن است به حالت عادي بازگردد؟ در بازه زماني بين 2030 تا 2050، استراتژي اوكراين چه خواهد بود؟ و در بلند مدت اين وضعيت چه تأثيري بر روابط ايران و اوكراين خواهد گذاشت؟
يوشنكو: من گفتگو را با بيان اين مطلب آغاز كردم كه پس از تهاجم روسيه، دولت اوكراين بايد برنامه استراتژيك انرژي اوكراين را مورد بازبيني قرار دهد. اين يك انتخاب استراتژيك است كه براي سالها و دههها تداوم خواهد يافت. پتانسيل موجود بين كشورهاي ما كه هنوز ناشناخته است ميتواند پايههاي همكاري جديد استراتژيك اقتصادي بين ايران و اوكراين باشد.
ميخواهم تأكيد كنم آنچه مقامات اوكرايني ميتوانند به ايران عرضه كنند منحصربفرد بوده و هيچ كشور اروپايي يا شرقي ديگري نميتواند آن را به ايران پيشنهاد دهد. متوجه شدهايد كه من اغلب از لغت استراتژيك استفاده ميكنم چون قويا معتقد هستم كه همكاري ما بايد به مرحله استراتژيك برسد؛ و البته نه فقط در حوزه انرژي.
همانگونه كه ميدانيد اوكراين يكي از كشورهاي برتر دنيا در توليد و صادرات محصولات كشاورزي است. ما يكي از برترين كشورها در اتحاديه اروپايي در اين حوزه هستيم. ما داراي تكنولوژي فضايي، هواپيمايي، خودروسازي منحصربفردي هستيم. در اين حوزهها ميتوانيم تحقيق و توسعه و يافتههاي علمي خود را با ايرانيها سهيم شويم و در اين حوزهها در سطح استراتژيك با ايران همكاري كنيم.
به سؤال اول باز ميگردم. مشكل با روسيه از خود اين كشور ناشي نميشود بلكه مسأله اقتدار پوتين در مسكو است. تا زماني كه اين اقتدار و رژيم در روسيه باشند، مشكل ادامه خواهد داشت.
تسنيم: متشكرم. در انتها اگر نكته ديگري داريد كه ميخواهيد اضافه كنيد، بفرماييد.
يوشنكو: با امكانها و پتانسيلهايي كه ايران اكنون در برابر جهان گسترده مرا مجذوب خود كرده است. من معتقد هستم كه براي حركت رو به جلو بايد همديگر را نه تنها فقط به عنوان دو دولت، بلكه دو ملت بشناسيم، تا تحولات جاري در روابط بين دو كشور را به جلو رانيم.
تسنيم: از اينكه فرصت را در اختيار ما قرار داديد متشكرم.