قبلا کسی اجازه شکایت علیه دولت را نداشت

حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری رئیس دیوان عدالت اداری در گفت‌وگو با فارس درباره دستاوردهای قوه‌قضاییه در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارکان حکومت در اسلام که شاید رکن اصلی هم باشد، امر قضا است که بعد از انقلاب اسلامی هم که پایه‌های نظام بر اساس اسلام نهاده شد، مسلماً موضوع قوه‌قضاییه یکی از تأثیرگذارترین موارد بود.

امام‌خمینی عالی‌ترین مهره‌ها را برای قوه‌قضاییه انتخاب کرد

وی با بیان اینکه اهمیت امر قضا به‌گونه‌ای است که هیچ بحث و تردیدی در آن راه ندارد خاطرنشان کرد: امام خمینی‌ (ره) هم با بصیرت و دید عمیقی که داشتند بعد از انقلاب اسلامی عالی‌ترین و جامع‌ترین شخصیت‌های فقهی و سیاسی خود را برای امر قضا در نظر گرفتند و دیدیم که شخصیتی مثل شهید بهشتی را که در آن زمان مثل او یا نداشتیم یا کم داشتیم، در این پست مهم منصوب کردند و این امر نشان‌دهنده اهمیت این جایگاه از منظر امام خمینی بود.

سیستم قضایی قبل از انقلاب تناسبی با اسلام نداشت

رئیس دیوان عدالت اداری گفت: متأسفانه نظام قضایی کشور قبل از انقلاب طوری بود که بر پایه آن سیستم حکومتی کذایی شکل گرفته بود و هیچ تناسبی با حکومت اسلامی نداشت.

اقدامات اساسی شهید بهشتی برای ارتقای قوه‌قضاییه

وی افزود: اما بعد از انقلاب اسلامی چون نمی‌شد یک‌جا دادگستری را متحول و سیستم موجود را منحل کرد، شهید بهشتی با جذب نیروهای ارزشی قدم‌های اساسی را در این زمینه برداشت.

منتظری ادامه داد: متأسفانه گرفتن شهید بهشتی از نظام اسلامی و قوه‌قضاییه یک ضربه غیرقابل جبران را وارد کرد و بعد از آن هم کارها به صورت شورایی پیش رفت که تداخل و عدم تمرکز مدیریت‌ها مشکلاتی را بوجود آورد تا اینکه در بازنگری قانون اساسی، مدیریت شورایی قوه‌قضاییه به مدیریت متمرکز تبدیل شد.

رئیس دیوان عدالت اداری درباره ارزیابی کلی قوه‌قضاییه بعد از انقلاب اسلامی گفت: به آنچه که مطلوب بوده است قطعاً دست نیافته‌ایم اما گام‌های مهم و اساسی هم در بعد قانون‌گذاری و هم در بعد تغییرات در شاکله قوه‌قضاییه داشتیم که روزبه‌روز رو به تکامل بوده است.

وی ادامه داد: اما اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم باید گفت می‌توانستیم بهتر از این باشیم که در این زمینه هم حوزه‌های علمیه رسالت خود را کاملاً ایفا نکردند و هم دانشگاه‌های مرتبط با قوه‌قضاییه و هم خود قوه‌قضاییه به نحوی قصور یا تقصیر داشتند تا در نقطه مطلوب نباشیم.

دیوان عدالت اداری از رویش‌های انقلاب بود

منتظری درباره دستاوردهای دیوان عدالت اداری در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی گفت: دیوان عدالت اداری یکی از نهادهایی است که بعد از انقلاب و در سال 60 تشکیل شد و در واقع از رویش‌های انقلاب اسلامی است.

وی با بیان اینکه دیوان عدالت اداری هم جای تقویت بیشتری در این سال‌ها داشت گفت: عمده مباحث مطرح در دیوان عدالت اداری، حقوق عمومی است و متأسفانه در این بخش دانشکده‌ها کار اساسی انجام نداده‌اند.

منتظری گفت: یکی از آسیب‌هایی که در دیوان عدالت اداری داریم این است که تربیت‌یافتگان دانشکده‌های ما، خیلی با حقوق عمومی آشنا نیستند و تا بخواهند با حقوق عمومی آشنا شوند مدتی زمان می‌گذرد.

وی با اشاره به تصویب قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری گفت: نواقص قانونی و اشکالات ساختاری در بازدهی کار تأثیر دارد هرچند گام‌های خوبی برداشته شده و امروز دیوان عدالت اداری خدمات خوبی به جامعه ارائه می‌دهد.

رئیس دیوان عدالت اداری با بیان اینکه فلسفه این مجموعه رسیدگی به شکایات مردم از دستگاه‌های اجرایی است، افزود: دولت‌ها باید در درون خود مقداری اسیب‌شناسی کنند و اگر این امر صورت می‌گرفت وضعیت‌ امروز بهتر بود و به این میزان شکایت مردم از دستگاه‌های دولتی نداشتیم.

قبل از انقلاب مردم اجازه نداشتند از دولت و حکومت شکایت کنند

منتظری درباره وضعیت شکایت مردم از دستگاه‌های دولتی قبل از انقلاب گفت: قبل از انقلاب حکومت و دولت به مردم اصلا اجازه نمی‌دادند که علیه دولت و دستگاه‌ها شکایت کنند.

وی افزود: همین نبودن این جایگاه در دستگاه قضایی قبل از انقلاب نشان‌دهنده این بود که آنها به این موضوع قائل نبودند و از افتخارهای انقلاب اسلامی است که نهادی را در قوه‌قضاییه تعبیه کردند که از مسئولان دولتی در صورت تخلف بتوان شکایت کرد.

دستگاه‌قضایی در رسیدگی به شکایات مردم کوتاهی نمی‌کند

رئیس دیوان عدالت اداری خاطرنشان کرد: این از افتخار‌های ما است و ما با افتخار این کار را انجام می‌دهیم؛ هرچند انتظارمان از دستگاه‌های اجرایی این است که در راستای وظایف خود به قوانین بیشتر پایبند باشند تا شاهد شکایت کمتری از آنها باشیم. اما اگر اینگونه نباشد و مردم شکایت کنند، دستگاه قضایی در رسیدگی به این شکایات کوتاهی نخواهد کرد.