یادداشت‌های آیت الله مکارم در زندان

رجا نيوز؛

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از جمله عالمانی است که در ماجرای 15 خرداد سال 1342 به علت همگامی با نهضت امام خمینی دستگیر شد. از برنامه‌‎های عالمان دستگیر شده نگارش یادداشت‌هایی با مضامین علمی، اخلاقی و تاریخی در دفاتر یک دیگر بوده است. این دفاتر در آستانه آزادی آن جمع به دست ماموران ساواک افتاد و نوشته هرکسی ضمیمه پرونده خود آن شخص شد. آنچه در پی می‌آید چند یادداشت از آیت الله مکارم شیرازی است که از پرونده ایشان در ساواک به دست آمده است.

البلاء للاولیاء!

زندگی همواره آمیخته با ناراحتیها، ناملایمات،‌ ناکامیها و مشکلات است. کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که در دوران عمر کوتاه یا طولانی خود شاهد چنین صحنه‌ها و مناظری نباشد. تاریخ زندگی بشر در روی زمین مملو است از خاطرات تکان‌دهنده‌ای از فراز و نشیب‌های زندگی، نَوسانهای خوشبختی و بدبختی اقوام مختلف جهان.

گرچه قسمتهای فراوانی از این ناکامیها و ناراحتیها معلول سوءتدبیر خود انسان و ساخته افکار نارسا و آمیخته با جهل و خودپرستی و خودخواهی اوست، ولی این را هم نمی‌توان انکار کرد که انسان هرقدر باهوش، مدبر، دانا و بینا و بی‌نظر باشد باز نمی‌تواند کشتی وجود و هستی خویش را به کلی از این طوفانها دور نگه دارد.

چه می‌توان کرد دریایی است آشفته و طوفانی با هزاران امواج خروشان و کوبنده، ناخدا هرقدر ماهر و ورزیده باشد باز مجبور است با این حوادث خطرناک دست و پنجه نرم کند.

ولی یک مطالعه عمیق در اسرار جهان خلقت می‌تواند این حقیقت را برای ما آشکار سازد که این حوادث ناگوار و ناراحت‌کننده وسیله بسیار مؤثری برای پرورش و تربیت ماست و اگر آنها نبودند یک رشته از نواقصی که تنها راه برطرف ساختنش این‌گونه حوادث است برای همیشه در وجود ما باقی می‌ماند.

نخستین اثر این حوادث افزایش نیرو تحمل و بردباری و صبر و طاقت ما و ورزیدگی در جهت مختلف زندگی است، چرا چوبهای جنگلی از سایر چوبها محکم‌تر و آتش آنها فروزنده‌تر و دوام آن بیشتر است؟ چرا جنگجویانی که در میدانهای نبرد خونی شرکت کرده از دگران شجاع‌تر و ورزیده‌ترند؟ چرا پوست لطیف صورت انسان برهنه در برابر سرما و گرما مقاومت می‌کند در حالی که سایر اعضای پیکر ما هرگز چنین مقاومتی را ندارند؟ دلیلی جز قرار گرفتن در کوران حوادث ندارد.

از این مهمتر، ایمان قلبی، هر قدر محکم و توحید ما هرقدر کامل باشد باز ممکن است موفقیتها و پیروزیها، قدرتها و سرمایه‌های گوناگون وجودی ما پرده‌هایی از غفلت بر روی آن بکشد و برای مدت کوتاهی هم که باشد گمان کنیم از خود چیزی داریم.

ولی هنگامی که بزرگترین قدرتها در برابر طوفان حوادث همچون پر کاهی دستخوش اضطراب شده و بی‌اختیار به هر سو پرتاب می‌شود این پرده‌ها کنار می رود و آن احتیاج همه جانبه ما به مبدئی که ما را به وجود آورده آشکار می‌شود و وابستگی بی‌حد و حصر ما در تمام شئون هستی به آن مبدأ بزرگ به خوبی تجلی می‌کند.

٭٭٭

به یادبود ایامی که باجمعی از بزرگان و دوستان گرامی در زندان موقت شهربانی تهران بودیم در دفتر خاطرات دوست دانشمند عزیزم حضرت آقای محدث‌زاده نگاشته شد.              
ناصر مکارم شیرازی   13/ صفر/ 83

مردان بزرگ الهی همواره سهم بیشتری از ناملایمات و مشکلات زندگی داشته‌اند

انسان هرقدر ورزیده و شجاع باشد و هر اندازه در مکتب بزرگان این درس را خوانده باشد تا در کوران حوادث قرار نگیرد و از نزدیک ناظر صحنه‌های پرهیجان زندگی نباشد آن شایستگی و لیاقت وجودی را که در یک نفر انسان شجاع لازم است پیدا نمی‌کند. شاید حدیث البلاء للولاء نیز اشاره به همین باشد که مردان بزرگ الهی همواره سهم بیشتری از ناملایمات و مشکلات زندگی داشته‌اند تا ورزیدگی و شایستگی بیشتری به دست آورند.

چند جمله فوق به عنوان یادبود ایامی که این افتخار نصیب بنده شده بود و با جمعی از اعاظم و بزرگان در زندان موقت شهربانی تهران بودیم بنا به پیشنهاد دوست گرامی حضرت آقای اهری نگاشته شد.
ناصر مکارم شیرازی ـ 10/ صفر/ 83

 
زکوة القدر العفو!

"زکوة القدر العفو!" جمله‌ای است پرارزش و سخنی است گران‌بها که از بزرگ مرد جهان انسانیت علی علیه‌السلام نقل شده است.

آری برخلاف آنچه بعضی تصور می‌کنند انتقام مایه افتخار نیست. انتقام بارزترین مظاهر درندگی و حیوانیت است. نشانه انسانیت عفو و گذشت و اغماض و بخشش است. آری هر نعمتی زکاتی دارد و زکات نعمت قدرت عفو و گذشت است.
جمله‌های فوق به عنوان یادبود ایامی که با جمعی از بزرگان و دوستان عزیز در زندان موقت شهربانی بودیم در دفترچه خاطرات دوست محترم آقای طباطبایی نگاشته شد.
ناصر مکارم شیرازی 11/ صفر/ 83

"الاوان الشجره البریه اصلب عوداً" جمله فوق که از بزرگ پیشوای جهان تشیع حضرت امیر مؤمنان علی علیه‌السلام نقل شده یکی از بزرگترین درس‌های زندگی را به ما می‌آموزد. آری در کشاکش مبارزات اجتماعی و تلاش و کوشش‌هایی که برای حیات و زندگی صورت می‌گیرد همواره پیروزی در انتظار کسانی است که در کوران‌های حوادث روزگار ورزیدگی کامل پیدا کرده و همچون پولادی آبدیده از کوره مبارزات سربر آورده‌اند. نازپروردگان، گوشه‌نشینان، تماشاگران صحنه‌های بزم و خلاصه کسانی که در نعمت و ناز و راحتی و خوشی و لذت بزرگ شده‌اند محکوم به شکست می‌باشند.

سرباز رشید و لایق سربازی است که در بزرگترین میدان‌های جنگ شرکت جسته، سیاستمدار ورزیده و پخته کسی است که در محیط‌هایی که شاهد طوفان‌های شدید سیاسی بود، پرورش یافته، نویسنده و گوینده و دانشمند پرمایه و باارزش کسی است که در صحنه‌های مبارزات سخنی و قلمی و علمی شرکت جسته و پولاد وجود او آبدیده و خاطراتی بزرگ از این مبارزات برای خود اندوخته است.

بنابراین نباید هرگز از حوادث سخت و پیش‌آمدهای تلخ زندگی نگران باشیم بلکه با آغوش باز باید از آنها استقبال کرده و از برکات آنها بهره‌مند شویم.

چند جمله فوق به عنوان یادبود ایامی که با جمعی از بزرگان و دوستان در زندان موقت شهربانی به سر می‌بردیم و دوست عزیز جناب آقای وحدت نگاشته شد.
ناصر مکارم شیرازی 11/ صفر/ 83

ان اخوف ما اخاف علیکم اثنتان: اتباع الهوی و طول الامل... در گفتار پیامبران و امامان هرگز مبالغه نیست. اگر فرمودند خطرناک‌ترین پرتگاه جاده سعادت شما هواپرستی و آرزوهای دور و دراز است راستی چنین است. دلیل آن هم روشن است، اساس ایمان را عقیده به مبدأ و معاد تشکیل می‌دهد، در سایه ایمان به خداست که انسان به سوی فضایل می رود و ایمان به روز جزا است که او را از رذایل و گناهان نجات می‌بخشد.

ولی هواپرستی، ایمان به مبدأ و حق و حقیقت را متزلزل می‌سازد و طول امل ایمان به معاد را. اما "اتباع الهوی فیصد عن الحق و اما طول الامل فینسی الاخره" بنابراین از این دو موضوع خطرناک‌تر چیزی نیست!

به یادبود ایامی که با جمعی از بزرگان و دوستان در زندان موقت شهربانی تهران بودیم نگاشته شد.
ناصر مکارم شیرازی 14/ صفر/ 83

بسم‌الله الرحمن الرحیم

به عقیده من زندان یک مکتب تربیتی است که تعداد کلاس‌های آن بستگی به تعداد اشخاص و دسته‌هایی دارد که با انسان در یک جا زندانی هستند. خوشبختانه ما از این مکتب بزرگ برای اولین‌بار استفاده کردیم و امیدواریم بتوانیم از نتایج مطالعات خود در آینده استفاده فراوان کنیم.
زندان موقت شهربانی
ناصر مکارم شیرازی