موسیقی جاز؛ از سرزنش جامعه تا ورود به نمازخانه‌های آمریکا

«خبرگزاری دانشجو» - فاطمه قائلی؛ از این هفته قصد داریم سبک‌های موسیقی قرن بیستم را بیشتر مورد بررسی قرار بدهیم؛ به دلیل این‌که برخی سبک‌های موسیقی قرن بیستم هنوز هم در قرن بیست و یکم رواج دارد و توانسته عده‌ای را به عنوان طرفدار با خود همراه کند، همچنین برخی از این سبک‌ها وارد کشور ما هم شده است و عده‌ای از جوانان به اجرای این نوع از موسیقی‌ها می‌پردازند، لذا برای ما به عنوان مخاطب بسیار مهم است که بدانیم این سبک‌ها به چه شکلی و از کجا به وجود آمده‌اند.

سبک جاز: 1950-1900

همان طور که قبلاً هم اشاره کردیم موسیقی جاز ریشه در بداهه نوازی دارد و ریتم سنکوپ دار، ضرب یکنواخت و تکنیک‌های خاص اجرایی از ویژگی‌های مهم آن به حساب می‌آید.

 

اصطلاح جاز از سال 1917 رواج پیدا کرد، اما این موسیقی از سال 1900 موجود بوده است، اما به دلیل آن که در این نوع از موسیقی نت نگاری وجود ندارد، زمان دقیق پیدایش آن نامعلوم است.

 

این موسیقی آفریده نوازندگانی اغلب سیاهپوسیت است که در خیابان‌ها، بارها، محله‌های پست نیواورلئان و دیگر شهرهای جنوبی ایالات متحده آمریکا به اجرا می پرداختند.

جاز از همان آغاز پیدایش، گستره‌ای متنوع و غنی از سبک‌های وابسته مانند سبک‌های نیواورلئان (دیکسیلند)، سویینگ، بیباپ، کول، جاز راک و جاز آزاد را در خود پرورش داد. دامنه نفوذ و تاثیر موسیقی جاز عظیم و جهانی بود و نه تنها بر موسیقی عامه پسند، بلکه بر روند موسیقی اصیل غرب هم تاثیر گذاشت.

ریشه‌های جاز

موسیقی جاز اولیه آمیزه‌ای از فرهنگ‌های موسیقایی آفریقای باختری، آمریکا و اروپا بود. خاستگاه برده‌های آمریکایی، اغلب از آفریقای باختری بوده که امروز شامل غنا، نیجریه و چند کشور دیگر است.

بداهه پردازی، استفاده از طبل، صداهای کوبشی و ریتم‌های پیچیده از ویژگی‌های موسیقی آفریقای باختری است که بر موسیقی جاز هم تاثیر گذاشته است؛ همچنین بر تکنیک ندا و پاسخ که منشا دیگر آن موسیقی کلیسایی سیاهپوستان آمریکایی می باشد، اثرگذار بوده است.

در آمریکا سیاهپوستان گستره‌ای غنی از انواع موسیقی را پروراندند که به منابع اساسی جاز تبدیل شد. آوازهای کشت و کار، آوازهای مذهبی، سرودهای انجیلی و رقص‌هایی مانند کیک واک از آن جمله اند؛ این قطعه‌ها معمولاً نت نویسی نمی‌شدند، بنابراين در حال حاضر به آن‌ها دسترسی نداریم، البته شاید با صداها و ریتم‌هایی مانند ریتم‌های جاز اولیه اجرا می شدند.

موسیقی سیاهپوستان بر موسیقی سفیدپوستان آمریکا مانند سرودها، آوازهای عامه پسند، نغمه‌های عامیانه، رقص‌ها، مارش‌ها و قطعه‌های پیانویی تاثیر گذاشتند و از آن‌ها تاثیر هم پذیرفته‌اند. سنت آمریکایی همنوازی در قالب دسته‌های سیار موسیقی، یکی از منابع اصلی موسیقی جاز بوده است؛ این دسته‌ها متشکل از سیاهپوستان یا سفیدپوستان طی قرون 19 و 20، جایگاهی مهم در زندگی آمریکایی‌ها داشتند.

این دسته‌های موسیقی در گردش‌های گروهی، گردهمایی‌ها، تظاهرات سیاسی، محافل رقص و کارناوال‌ها حضور داشتند. بسیاری از سازهای دسته‌های سیار موسیقی شامل ترومپت، کرنت، ترومبون، توبا، کلارینت و طبل می‌شدند که این سازها در دسته‌های قدیمی موسیقی جاز هم بودند.

جاز در جامعه

موسیقی جاز طی سال ها دچار تغییرات بسیاری شده و از نظر جغرافیایی از نیواورلئان به شیکاگو، کانزاس و نیویورک تغییر مکان داده است.

 

امروزه نمی‌توان کانون خاصی را برای موسیقی جاز نام برد و این سبک در سراسر جهان تاثیرگذار بوده است. جاز تا مدتی دراز اساساً موسیقی رقص به شمار می‌رفت، ولی پس از دهه 1940 سبک‌های متعدد و تازه‌ای برای استفاده شنیداری در جاز پدید آمد.

امروزه جاز را در تالارهای کنسرت و در تفریح‌گاه‌های همگانی می‌توان شنید؛ تصور جامعه نیز از جاز دگرگون شده است. جاز در ابتدا به سبب تکیه بر مضامین جنسی سرزنش می‌شد، اما در سال‌های بعد اعتبار و منزلت یافت و حتی در نمازخانه های آمریکا نیز راه یافت.

منبع:

درک و دریافت موسیقی، راجر کیمی ین، نشر چشمه