چالش‌های آخرالزمانی از زبان امام صادق(ع)

 وقتی نگاه می کنیم، می بینیم همه چیز آلوده است: سیاست آلوده، فرهنگ آلوده، زندگی آلوده، افکار آلوده، نیات آلوده، اهداف آلوده، مکاتب آلوده و کسی نیست که بتواند به راحتی از این مهلکه ها و گرداب ها رهایی یابد!

 چنین جامعه سیاه و آلوده ای، ناشی از کدام عمل و اقدام انسان هاست و چه عاملی آنها را به این ورطه خطرناک کشانده است؟ این غفلت و جاهلیت و ظلمانیت تا چه زمانی ادامه دارد و کی به پایان خواهد رسید؟ و مهم تر از همه راه رهایی از این وضعیت آشفته و آلوده چیست؟

 قسمت نخست پاسخ این سوالات را پیش از این در روایتی از امام صادق علیه السلام بیان کردیم؛ آنجا که مرحوم کلینی (ره) در کتاب روضه کافی (ص 552) روایتی را از آن حضرت (ع) نقل کرده و شیخ حر عاملی در کتاب وسایل الشیعه در باب امر به معروف و نهی از منکر از کافی نقل کرده است.

 پیش تر گفتیم که امام صادق علیه السلام در بخش های نخست اين روایت به یکی از یارانشان می فرمایند: «مراقب باش شيطان تو را نلغزاند و پريشان نکند...» آنگاه حضرت (ع) به ترسیم وضعیت اسفناک جهان قبل از ظهور می پردازند و چالش های اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دنیا را برمی شمارند. در پیشگویی غیبی آن حضرت (ع) به موارد خطرناک و شگفت آوری اشاره شده که متاسفانه بسیاری از آنها در جامعه بشری امروز مصداق عجیبی یافته و زنگ خطر انقراض بشریت و معنویت را به صدا درآورده است؛

 امام علیه السلام بعد از شمارش نزدیک به 120 چالش اساسی زندگی بشری، در قبل از ظهور امام زمان (عج)، چند راهکار اساسی و بنیادین ارائه می دهند تا بتوان از این چالش ها و آسیب ها دوری جست و از آنها به سلامتی گذر کرد. در واقع این هشدارها و انذارها، صرفا یک پیشگویی غیبی و داستان سرایی از زندگی آخرالزمانی نیست بلکه ضمن تهدیدشناسی، راه و راهنما شناسی نیز است؛ یعنی ارائه راهکارهایی مهم برای برون رفت از این وضعیت هولناک و ویرانگر اخلاقی و فرهنگی!.

 در بخش اول این گفتار به دو مورد از این راهکارها اشاره شد که عبارت بود از 1. جدی گرفتن خطر و دوری کردن از آن؛ و 2. چنگ زدن به دعا برای نجات؛ و سه راهکار دیگر که در ادامه می خوانید:    

3. آگاهی از وضع اسفناک عموم مردم

مردم با اعمال و رفتارهای آلوده و ناپاک، هر روز و هر لحظه خود را در معرض سخط و غضب الهی قرار می دهند و راه بازگشت خود را مسدود می کنند!! آنها از امتحانات و آزمایش های گوناگون آخرالزمانی، به سادگی مردود می شوند و از فرصت ها و مهلت های پیش آمده کمترین بهره ای می گیرند!! نادیده گرفتن حساب و کتاب و آزمایش الهی، خسارت بزرگی است که به راحتی جبران نمی پذیرد! به همین جهت اگر عموم مردم در یک مسیر ناسالم و آلوده حرکت می کنند، شخص منتظر باید صف خود را از آنها جدا کند و در مسیر درست خود حرکت کنند و بکوشد جزو مردودین و غربال شدگان آخرالزمانی قرار نگیرد . در این راستا امام صادق (ع) به روشنی می فرمایند: «و اعلم ان الناس فی سخط الله عزوجل و انما یمهلهم لا مر یراد بهم»؛ « و بدان كه مردم، گرفتار خشم خدايند و خداوند به آنها مهلت مى‏دهد براى امرى كه با آنها خواهد كرد». برخی متاسفانه فکر می کنند از قافله مردم عقب مانده و  در خسران اند چون همه بردند و خوردند و عیش و نوش کردند و هوس بازی نمودند و او هیچ کاری نکرد و دامن خود را نیالود!! این بدترین نوع نگاه به زندگی است که پاکی و نجابت و صداقت و سالم ماندن را خسارت و ضرر بدانیم و حسرت زندگی آلوده و فاسد و عیاشانه دیگران را بخوریم!! در حالی که باید بدانیم اینان در معرض سخط و غضب شدید الهی هستند و مهلتی به آنها داده شده که امر خدا فرا برسد که در آن صورت راه بازگشتی برای آنها وجود نخواهد داشت.

4 . مراقبت پیوسته و شدید از خود

جامعه جهانی شعاری را برای نابودی بشریت به وجود آورده و آن این است: همه یا هیچ!! یعنی برای زندگی کردن چاره ای جز ورود به سامانه جهنمی جهانی نیست و اگر بناست کسی غرق شود همه باید با هم غرق بشوند!! روایت امام صادق (ع) تاکید می کند که در چنین موقعیتی به شدت از خودت حراست و مواظبت کن و  تنها به فکر نجات خود باش. اگر برای دینداری و حفظ مکارم اخلاقی و طهارت نفس زیاد به تلاش و مجاهده است، در این دوران باید ده ها برابر بیشتر زحمت بکشی و مجاهده کنی و نظارت و توجه بیشتری به اعمال خود داشته باشی! به همین جهت دستور می دهد که: «فکن مترقبا» ؛«و تو مراقب خويش باش» ؛ یعنی تو باید بدانی که در این ورطه خطرناک و کشنده، تو باید با تمام وجود از سرمایه وجودی خویش دفاع و پاسداری کنی! نه اینکه یله و رها شده و سوار موج انحراف و تباهی و فساد بشوی!!

5  . مخالفت با روش ناپاکان و آلودگان

در ادامه راهکار چهارم، امام صادق ( ع) دستور می دهد که: «واجهة لیراک الله عزوجل فی خلاف ما هم علیه فان نزل بهم العذاب و کنت فیهم عجلت الی رحمة الله و ان اخرت ابتلوا و کنت قد خرجت مما هم فیه من الجرأة علی الله عزوجل»؛ «بكوش تا خداوند عزّ و جل تو را بر خلاف روش‏ آنها ببيند، و اگر عذابى برايشان فرستاد و تو در ميان آنها قرار داشتى، به دريافت رحمت الهى شتافته‏ اى، و اگر از آنها جدا باشى آنان گرفتار عذاب شوند و تو از آنچه ايشان در آن هستند، از جسارت بر خداوند عزّ و جلّ بيرون آمده‏ ای». این توصیه برای غرق نشدن در گرداب های جهالت و طغیان و بی بند و باری و حراست و پاسداری از خود و کیان دینی و اعتقادی خویش است! در واقع باید صف خود از مردم افسار گسیخته و بی بند و بار  جدا ساخت و زندگی صالحانه و منتظرانه در پیش گرفت تا موجبات رضایت و خشنودی خدا را فراهم ساخت. عذاب – چه در شکل ظاهری و چه در شکل باطنی آن –همیشه در کمین مفسدان و منحرفان و دنیاگرایان است و شیوع و گسترش و عادی جلوه دادن گناهان را نباید حمل بر برداشته شدن عذاب و از کار افتادن سنت های الهی دانست !! بزرگ ترین عذاب همین لجام گسیختگی بی حد و اندازه و گرفتاری شدید انسان ها در دام های شیطانی و فرو افتادن در ورطه شهوات و نفسانیات است و به همین جهت شخص بصیر و مومن می داند هر طور شده باید خود را از این مهلکه کنار بکشد و تنها و تنها به فکر جلب رضایت الهی باشد. 

6. ورود به جرگه نیکوکاران و صالحان

عصر قبل از ظهور، دوران نابودی و اضمحلال کامل خیرات و پاکی ها و از بین رفتن مطلق انسان های صالح و پاک نیست؛ بلکه جمعی قوی و پایدار از مومنان و دینداران و نیکوکاران وجود خواهند داشت که روشن کنندگان شمع اسلام ناب محمدی و پرچمداران انتظار واقعی و عدالت خواهان و حق طلبان عالم هستند. خداوند یاور اینان و پاداش دهنده و حفظ کننده آنهاست. به همین جهت هر انسان منتظری برای رهایی از مهلکه های آخرالزمانی باید وارد جرگه اینان شود تا از اجر و ثواب های بی شمار خدایی برخوردار گردد و رحمت او را جلب کند. از این رو امام صادق (ع) در پایان سفارش های خود می فرمایند: «و اعلم ان الله لا یضیع اجر المحسنین و ان رحمة الله قریب من المحسنین» ؛ «و بدان كه خداوند اجر نيكوكاران را تباه نمی كند و همانا كه رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است».