۱۲ عمل مستحب در شب نیمه شعبان

* نیمه شعبان

نیمه شعبان، سالروز تولد امام زمان (عج) دارای احکامی است، از جمله:

* شب و روز نیمه شعبان عید حقیقی است؛ چرا که تولد منجی عالم در آن صورت گرفته، بنابراین شایسته است آنچه مناسب عید است، در آن انجام شود. قرآن می ‏فرماید: «وَ ذَکِّرْهُمْ بِاَیَّامِ اللهِ»[1] پس باید این روز را گرامی داشت؛ ولی باید توجه داشته باشیم که از آنچه معصیت خداوند است، در مراسم جشن نیمه شعبان اجتناب شود. پس اینکه ملاحظه می ‏شود بعضی‏ ها تحت عنوان جشن نیمه شعبان از آلات لهو و لعب یا آهنگ های مناسب مجالس لهو و لعب استفاده می‏ کنند، گناه بزرگی کرده اند؛ بلکه از گناه در مکان ها و زمان های دیگر بزرگ ‏تر می ‏باشد.

* شب نیمه شعبان شب مبارکی است. از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که: از امام باقر(علیه السلام) درباره فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد، ایشان فرمودند: «افضل شب ها بعد از لیلة القدر است. در آن شب خداوند به بندگان فضل خود را عطا مى‏ فرماید و آن ها را به منت و بزرگواری خود مى‏ آمرزد، پس سعى و کوشش کنید در تقرب جستن به سوى خداى تعالى در این شب. به درستى که آن شبى است که خدا قسم یاد فرموده به ذات مقدس خود که سائلى را از درگاه خود دست خالى برنگرداند، مادامى که معصیت را درخواست نکند و آن شب، شبى است که حق تعالی آن را از برای ما قرار داده به مقابل آنکه شب قدر را براى پیغمبر ما(صلی الله علیه وآله) قرار داده، پس  در دعا و ثنا بر خداى تعالى بکوشید.»

* اعمال شب نیمه شعبان:

محدث قمی(ره) اعمال این شب را چنین برمی‏ شمرد:

اول: غسل که باعث تخفیف گناهان می‏ گردد.

دوم: احیا و شب زنده ‏داری به نماز، دعا و استغفار، چنانچه روش امام زین العابدین(علیه السلام) بوده و در روایت است که هر کس این شب را احیا دارد، دل او نمیرد در روزى که دل ها بمیرند.

سوم: زیارت امام حسین (علیه السلام)‏ که افضل اعمال این شب و باعث آمرزش گناهان است و هر کس بخواهد روح صد و بیست و چهار هزار پیغمبر با او مصافحه کند، در این شب امام حسین (ع) را زیارت کند و اقل زیارت آن حضرت آن است که به بالای بام رود و به جانب راست و چپ نظر کند، سپس سر به جانب آسمان کند، پس آن حضرت را با این کلمات زیارت کند:‏ «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‏».

چهارم: خواندن دعاى «اللَّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ مَوْلُودِهَا...».

پنجم: خواندن دعاى «اللَّهُمَّ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ‏ الْخَالِقُ الرَّازِقُ الْمُحْیِی الْمُمِیتُ الْبَدِی‏ءُ الْبَدِیعُ لَکَ الْجَلَالُ وَ لَکَ الْفَضْل...».‏

ششم: خواندن دعای «اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یحول بیننا و بین معصیتک...».‏

هفتم: خواندن دعاى کمیل.

هشتم: گفتن هر یک از تسبیحات اربعه را صد مرتبه.‏

نهم: انجام دو رکعت نماز پس از نماز عشاء که در رکعت اول حمد و سوره «قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ»‏ و در رکعت دوم حمد و سوره «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» و پس از سلام نماز 33 مرتبه «سُبْحانَ اللَّهِ» بعد از آن 33 مرتبه «الْحَمْدُ لِلَّهِ» و بعد از آن 34 مرتبه «اللَّهُ أَکْبَرُ» و سپس این دعا خوانده شود: «یا مَنْ إِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبَادِ الْعِبَادُ فِی الْمُهِمَّاتِ و الیه یفزع الخلق فی الملمات...».

دهم: خواندن این دعا: «إِلَهِی تَعَرَّضَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ و قصدک القاصدون...».‏

یازدهم: خواندن نماز جعفر طیار(علیه السلام).

دوازدهم: بجا آوردن نمازها و سجده‏ هایی که در مورد این شب وارد شده است، مانند آنچه از پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله) نقل شده که آن حضرت در سجده نیمه شب عرضه می‏ داشتند: «سَجَدَ لَکَ‏ سَوَادِی‏ وَ خَیَالِی وَ آمَنَ بِکَ فُؤَادِی‏...» و مانند اینکه چهار رکعت نماز بجا آورده شود، در هر رکعت حمد یکبار و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» صد مرتبه و پس از آن این دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ إِنِّی إِلَیْکَ فَقِیرٌ وَ مِنْ عَذَابِکَ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ اللَّهُمَّ لَا تُبَدِّلْ اسْمِی وَ لَا تُغَیِّرْ جِسْمِی وَ لَا تَجْهَدْ بَلَائِی وَ لَا تُشْمِتْ بِی أَعْدَائِی أَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِقَابِکَ وَ أَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذَابِکَ وَ أَعُوذُ بِرِضَاکَ مِنْ سَخَطِکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْکَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ أَنْتَ کَمَا أَثْنَیْتَ عَلَى نَفْسِکَ وَ فَوْقَ مَا یَقُولُ الْقَائِلُونَ‏» و نیز فضیلت بسیار وارد است برای خواندن صد رکعت نماز در این شب، در هر رکعت یک مرتبه حمد و ده مرتبه توحید.[2]

* تعیین زمان ظهور

از روایات و کلام فقها استفاده می ‏شود که زمان ظهور امام زمان(عج) از علوم مکنون الهی است و کسی از آن مطلع نبوده و نخواهد بود. مانند علم الساعة (وقت روز قیامت).

«عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ مِهْزَمٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنْ هَذَا الْأَمْرِ الَّذِی نَنْتَظِرُ مَتَى هُوَ فَقَالَ یَا مِهْزَمُ کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَکَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُون‏؛[3] عبدالرحمن بن کثیر می‏ گوید: خدمت امام صادق(علیه السلام) بودم که شخصی به نام «مهزم» وارد شد و سؤال کرد: فدایت شوم! این انتظار کی به سر می ‏آید؟ حضرت فرمودند: کسانی که زمان پایان انتظار را مشخص کنند، دروغ می‏ گویند و کسانی که عجله کنند، هلاک می‏ گردند و تنها کسانی که تسلیم امر ما باشند، نجات می‏ یابند.»

بنابراین، چنانچه کسی زمان ظهور آن حضرت را معیّن نماید (تحت عنوان فیلم، مقاله علمی و یا هر چیز دیگر) همگان موظف می ‏باشند، واکنش نشان داده، او را تکذیب نمایند. البته در روایات، برخی از نشانه ‏های ظهور مطرح گردیده؛ ولی اولاً بسیاری از این نشانه ‏ها کلّی است و تطبیق آن بر مصادیق خود مشکل است، و ثانیاً صحت خود این نشانه‏ ها نیز امری تخصصی است که صاحبان فن و حدیث‏ شناسان باید آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند.

و نیز چنانچه کسی ادعا نماید فلان وقت زمان «پایان دنیا» است، مردم موظفند او را تکذیب نمایند؛ زیرا تا وعده خدا مبنی بر ظهور آن حضرت و اقامه عدل و داد توسط ایشان محقق نشود، پایانی برای دنیا نخواهد بود. این مطلب در روایات متواتر مطرح گردیده است.

_{پی نوشت:}

_{[1]. ابراهیم / 5.}

_{[2]. مفاتیح الجنان، ص‏170، اعمال نیمه شعبان(با کمی اختصار).}

_{[3]. اصول کافی، ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینى(م ‏329 ق)، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق، ج‏1، ص‏368.} 

_{جمع آوری: حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر ربانی}