بريتانيا نقشي اساسي در كارزار پهپادي آمريكا در يمن عليه خطرناك ترين شاخه القاعده، «القاعده شبه جزيره عربستان» داشته است.
«وايس» گزارش داد كه «همكاري سيستماتيك» ميان نيروهاي «سرويس اطلاعات مخفي»SIS(يا همان MI6) و سيا در يمن را در برنامه حملات پهپادي عليه القاعده كشف كرده است. همچنين وايس از عمليات اختصاصي و جداگانه نيروهاي ويژه انگليسي (هنگ ويژه شناساسيSRR) در جنگ داخلي يمن هم پرده برداشت.
پايگاه خبري «Middle East Eye» پيش از اين گزارش كرده بود كه نيروهاي ويژه بريتانيا شماري عمليات گزارش نشده بر ضد داعش در ليبي و گروه الشباب در سومالي انجام داده كه در هر دوي اين كشورها از همكاري سرويس اطلاعاتي اردن برخوردار بودند.
بريتانيا همواره نقشآفريني خود را در كارزار پهپادي آمريكا انكار كرده است، كارزاري كه از سوي سازمانها و گروههاي حقوق بشري به شدت مورد انتقاد است، چرا كه در جريان اينگونه عمليات، شمار زيادي از غيرنظاميان كشته شدهاند. سال گذشته، بنا بر گزارش سازمان ملل، تعداد بسيار بيشتري از شهروندان عادي نسبت به اعضاي القاعده در حملات هوايي پهپادهاي آمريكايي كشته شدند.
در 2014، وزير امور خارجه بريتانيا، «هيو رابرتسن» به مطبوعات گفته بود: «حملات پهپادي عليه اهداف تروريستي در يمن، موضوعي مربوط به دولتهاي يمن و ايالات متحده است.»
با اين حال، وايس در مصاحبه با چندين تن از مقامات سابق و كنوني يمني، آمريكايي و بريتانيايي، پرده از نقش اساسي نيروهاي اطلاعاتي و نيروهاي ويزه بريتانيا در حملات پهپادي آمريكا در يمن برداشت. يكي از مصاديق اين همكاري نزديك آمريكا و بريتانيا، عمليات حمله به يكي از فرماندهان ميداني القاعده دريمن به نام «فهد القوسو» در منطقه «وادي رفد» در يمن جنوبي در 6 مي 2012 بود.
آمريكاييها پنج سال در جستجوي موقعيت دقيق «فهد القوسو» بودند، كسي كه به دليل نقش اساسي خود در بمبگذاري ناو « USS Cole» در بندر عدن در اكتبر 2000 در فهرست اولويتهاي تحت تعقيب آمريكا قرار داشت. قبل از كشتن القوسو در مي 2012، 4 بار ديگر هم براي كشتن او توسط پهپادها تلاش شده بود، كه طي آن 32 غيرنظامي كشته شدند.
موفقيت در چهارمين حمله، مديون همكاري اطلاعاتي يك مامور MI6 با سيا بود كه توانست در تشكيلات «القاعده شبه جزيره عربستان» نفوذ كند. طي اين حمله يك دانشجوي 19 ساله به نام «ناصر سليم» هم كه در همان حوالي بود، به واسطه شليك موشكهاي «هِل فاير» كشته شد. پدرش به وايس گفت كه جنازه تكه تكه فرزندش را در مزرعه خود يافته بود.
وايس در ادامه گزارش خود فاش كرد كه اين مامور نفوذي MI6 نقشي اساسي در 8 عمليات پهپادي ديگر آمريكا ايفا كرد كه دست كم دوتا از آنها به كشته شدن غيرنظاميان ديگري هم منجر شد.
در مقطع انجام عمليات عليه «القوسو»، بريتانيا و آمريكا به طور رسمي همكاري خود را در سطح نظامي قطع كرده بودند، كه دليل آن «حملات پهپادي موسوم به «Signature Strikes» بود. در اين نوع عمليات به جاي هدف قرار دادن افراد، گروهي از افراد كه فعاليت «مشكوك» داشتند، هدف قرار ميگرفتند.
بريتانيا بعد از آشكار شدن ابعاد فاجعهبار اين نوع عمليات، آن را «غيرقابل قبول» خوانده بود. مقامات نظامي دو كشور ظاهرا همكاري اطلاعاتي در يمن را متوقف كردند، اما طبق گزارش «وايس»، اين ممنوعيت شاملSIS- يا در واقع شامل نيروهاي ويژه زيرشاخه آن- نميشد كه نه تحت نظارت ارتش، كه تحت نظارت «وزارت امور خارجه و كشورهاي مشترك المنافع» هستند.
«Reprieve»، يك گروه فعال حقوق بشر كه عليه حملات پهپادي در يمن فعاليت ميكند، به خبرنگاران وايس گفت كه تحقيقات اين گروه بيهيچ ترديدي ثابت ميكند كه بريتانيا نقش مهمي در عمليات مخفي در جنگ يمن دارد:
«سالهاست كه دولت بريتانيا نقش خود را در عمليات مخفي پهپادهاي آمريكايي در يمن انكار ميكند و ميگويد كه اين مربوط به دولتهاي درگير در قضيه است. حالا ترديدي نيست كه خود بريتانيا يكي از كشورهايي است كه با دست پنهاني در دست آمريكا، فهرست بلندي از كشتهها در عمليات پهپادي ايجاد كردهاند.»
نماينده حزب محافظهكار در مجلس عوام، «ديويد ديويس»، رييس گروه پارلماني دو حزبي بررسي عمليات پهپادي مي گويد: «نقش دولت بريتانيا در كارزار پهپادي در يمن امري است كه بايد توسط دولت براي پارلمان روشن شود.»
يمن در آتش جنگ داخلي تحميلشده از سوي عربستان سعودي، نيروهاي مزدور طرفدار عبد ربه منصور هادي و القاعده بر شيعيان انصارالله و ارتش يمن ميسوزد. با اين حال، عمليات پهپادي آمريكايي بيوقفه ادامه دارد. از آن جا كه نيروهاي القاعده بخشي از يمن را در كنترل گرفتهاند، كار رهگيري اعضاي شاخص آن براي امريكاييها راحتتر شده است.
«علي الاحمدي»، رئيس سابق «اداره امنيت يمن» به روزنامهها گفت كه به اشتراكگذاري اطلاعاتي بين بريتانياييها و آمريكاييها در تمام طول جنگ تا به اين لحظه ادامه داشته است.
«ما سابقا اطلاعات ضدتروريستي خود را در اختيار نيروهاي امنيتي يمن ميگذاشتيم تا توان آنها را در ضربه زدن، دستگير و نابودي تروريستها، مطابق با قوانين يمن و استانداردهاي بين المللي حقوق بشر افزايش دهيم.» او اما در ادامه مدعي شد: «در پي بسته شدن سفارت ما در صنعا در فوريه 2015، ما اين فعاليتها را متوقف كرديم. ما به همكاري با شركاي منطقهاي و بينالمللي خود براي مقابله با تهديد سازمانهاي تروريستي چون القاعده ادامه ميدهيم تا يك ظرفيت ضدتروريستي منطقهاي ايجاد كنيم.»
آمريكا علي رغم اعتراضات شديد دولتهاي منطقه و گروههاي حقوق بشري درباره نقض حاكميت ملي و همچنين تلفات سنگين غيرنظامي عمليات پهپادي خود را در يمن، افغانستان، پاكستان و سومالي ادامه ميدهد. در بخش عمده اين حملات، تنها غيرنظاميان قرباني ميشوند، به نحوي كه طبق اسناد نظامي آمريكا كه توسط نشريه «Intercept» سال گذشته منتشر شد، در حملات پهپادي آمريكا در چند سال اخير در افغانستان، از هر 10 نفر كشته، 9 نفر از قبل شناسايي نشده بودند. به عبارت ديگر به طور ميانگين از هر 10 كشته، 9 نفر تلفات جانبي اين عملياتها بوده است!
حملات پهپادي مستمر امريكا نه تنها هيچ كمكي به كاهش وخامت اوضاع يمن نكرده، بلكه خود عاملي براي وخامت بيشتر بوده است.
نيروهاي ضربت بريتانيايي كه غيب مي شوند
اولين بار در سال 2006 بود كه دو تيم از تفنگداران دريايي و نيروهاي مخصوص ضدتروريزم بريتانيايي براي آموزش «نيروهاي امنيتي مركزي»CSF يمن به فرماندهي سرهنگ «يحيي صالح» (برادرزاده علي عبدالله صالح رييس جمهور وقت يمن) وارد اين كشور شدند.
سرهنگ يحيي صالح، نيروهاي انگليسي را بسيار «مخفي كار» توصيف مي كند:
«آنها از ما ميخواستند كه عكسي از ايشان نگيريم يا به نامشان اشاره نكنيم. حتي زماني كه ميخواستيم از مربيان آمريكايي نيروهاي خود تقدير كنيم، بريتانياييها از اين كه نامشان برده شود، احتراز مي كردند.»
يكي از سربازان انگليسي كه در يمن در نزديكي اين نيروها خدمت كرده بود، براي خبرنگاران وايس توضيح داد كه در محل اقامت اين نيروهاي ويژه، اتاقهايي خالي براي اقامت «مهمانان موقت» بود، كساني كه «براي ماموريتهاي كوتاه مدت ميآمدند، كارشان را انجام ميدادند و دوباره غيب ميشدند.»
اما يك بخش جالب ديگر در اين گزارش، شرح رفتار و هويت وابسته نظامي سفارت انگلستان در يمن بود- رفتاري كه گويي به دقت از روي رفتار «لاورنس عربستان» الگو گرفته شده بود (لاورنس مامور مخفي بريتانيايي بود كه در جريان جنگ اول جهاني با نفوذ در ميان قبايل شبه جزيره عربستان، آنها را بر عليه امپراتوري عثماني متحد كرد و يكي از عوامل اصلي شكست عثماني در جنگ بود). اين وابسته نظامي طبق اين گزارش، در زمان ماموريت خود كاملا در نقش يك «يمني» فرو رفته بود. «خالد احمد الراضي»، كه خود قبلا با نيروهاي آمريكايي در يمن كار مي كرد درباره اين وابسته نظامي گفت:
«وابسته دفاعي سفارت بريتانيا فعال تر از همتاي آمريكايي خود بود. او تقريبا با هر كسي ديدار مي كرد.»
يكي از همكاران سابق هم او را «كاملا بومي» توصيف مي كند: «او قات(نوعي ماده گياهي محرك رواني كه جويدن آن ميان يمني ها مرسوم است) ميجويد، روزي سه چهار بار، و يمني ها براي همين خيلي دوستش داشتند.»
وزارت دفاع بريتانيا درباره عمليات نيروهاي ويژه حاضر به پاسخگويي به خبرنگاران نشد، ولي «ديويد ديويس»، نماينده پارلمان از حزب محافظه كار در اين باره معتقد است:
«كشتن مردم از آسمان آبي، بدون آن كه تقصيري متوجه آنها باشد، سريعترين راه براي تبديل كردن مردم به دشمنان ماست.»
«جنيفر گيبسن» از گروه حقوق بشري «رپريو» هم فريبكاري بريتانيايي ها را اين گونه به نقد مي كشد:
«استفاده بريتانيا از مدل آمريكايي توسل به آژانسهاي امنيتي براي پنهان كردن مشاركت خود در عمليات نظامي و در نتيجه فرار كردن از پاسخگويي، «آزاردهنده» است.»
گفتني است، «هنگ ويژه شناسايي»SRR، در سال 2005 تشكيل شد و تنها بخش از نيروهاي ويژه بريتانياست كه زنان را هم به عضويت ميپذيرد. اين هنگ، نسخه فرامرزي يك واحد ويژه در MI6 است كه در دهه 1980 براي مقابله با ارتش جمهوري خواه ايرلند شمالي تشكيل شده بود.
اين نيروها به طور خاص روشهاي تعقيب و مراقبت و شكار (تركيبي از فنون اطلاعاتي و نظامي و جاسوسي موسوم به «هنرهاي سياه» در بين نظاميان) را آموزش ميبينند.
منابع:
http://www.middleeasteye.net/news/britain-secretly-waging-war-yemen-vice-1378048834
http://sputniknews.com/middleeast/20160408/1037704557/uk-yemen-drone-war.html
https://www.rt.com/uk/338805-special-forces-yemen-war/
https://news.vice.com/article/britains-covert-war-in-yemen-a-vice-news-investigation