ناگفته هایی از فیلم «33روز»

روزنامه کیهان با کارگردان فیلم ۳۳ روز گفت‌وگویی انجام داده که متن آن در زیرآمده است.

جمال شورجه،از فعال ترین فیلمسازهای سینمای کشورمان در حوزه مقاومت است.او در تازه ترین فیلمش -که باید آن را بهترین کار کارنامه اش دانست- مهم ترین جنگ های قرن 21 را به نمایش درآورده است. فیلم «33روز» مدتی است که در سینماهای کشورمان اکران شده و به زودی در سینماهای کشورهای دیگر نیز به نمایش درخواهد آمد. این فیلم به خاطر موضوع حساس و تاریخی و سیاسی اش در همین مدت هم با واکنش ها و بازتاب هایی در عرصه بین الملل روبه رو شده است که در گفت و گو با کارگردان فیلم به بررسی آن ها می پردازیم:

فیلم «33 روز» از معدود آثار سینمایی، هم در ایران و هم در جهان با موضوع جنگ سال 2006 رژیم صهیونیستی و حزب الله لبنان است. چرا با وجود اهمیت این موضوع، فیلمسازها درباره آن کاری نکرده اند؟

-مسئله رژیم اشغالگر قدس و هجمه ها و وحشیگری هایش علیه انسان ها در پنج شش دهه ای که بنیانگذاری شده یا بنیانگذاری اش کرده اند به دلیل حمایت های اروپا و آمریکا از این رژیم در آثار سینمایی بازتاب داده نشده است. به ویژه اینکه بخش عمده ای از تهیه کنندگان و فیلمسازان از هالیوود گرفته تا جشنواره های مختلف تحت سیطره یهودی های وابسته به این رژیم بوده اند. به همین دلیل هم نمی گذارند که چنین فیلم هایی در آن کشورها ساخته یا پخش شود و یا به جشنواره ها راه یابد. آن ها هر صدایی را که علیه رژیم صهیونیستی بلند شود چه در حوزه سینما باشد چه ادبیات و چه اندیشه در نطفه خفه می کنند. نمونه اش همین بحث هولوکاست که آقای احمدی نژاد نسبت به آن سئوال ایجاد کرد. دیدیم چه افراد و فرهیختگانی در غرب به خاطر پرسش درباره یهودی سوزان کذب جنگ جهانی دوم دچار چه تنگناهایی شدند. از بایکوت فرهنگی و تبلیغاتی گرفته تا زندان.مثل روژه گارودی که یک نمونه شاخص در این زمینه است. به همین ترتیب در حوزه سینما کسی جرات نمی کند درباره این موضوعات کار کند. در زمینه دروغین بودن رژیم صهیونیستی و باطل بودن افکار این رژیم نمی گذارند که این نوع آثار ساخته شود. اگر هم ساخته شود اجازه نمی دهند پخش شود. چراکه اکران سینماها در کشورهای غربی هم دست سرمایه داران صهیونیست است. به همین دلیل هم در تاریخ سینما هیچ أثری را نمی بینیم که علیه اسرائیل ساخته و به نمایش درآمده باشد، اگر هم معدود آثاری بوده اند اکران هایی محدود و خصوصی داشته اند. در ایران هم البته نسبت به این موضوع غفلت شده و متأسفانه آثار قابل توجهی در این زمینه ساخته نشده است.تنها نمونه مهم سینمای ما در زمینه رژیم صهیونیستی و قضیه اشغال فلسطین فیلم «بازمانده» به کارگردانی سیف الله داد است. به اعتراف دست اندرکاران سینمای لبنان، جدی ترین و حرفه ای ترین فیلم درباره این موضوع «33روز» است.

چرا خود کشورلبنان تا به حال اقدام به ساخت چنین فیلمی نکرده است؟

-لبنان ظرفیت فیلمسازی خیلی محدودی دارد. اساسا فیلمسازی در آن کشور جدی نیست و شاید در طول سال یک یا دو فیلم ساخته شود و عمدتا نمایش دهنده آثار کشورهای عربی و اروپایی و آمریکایی است. البته آنجا هم برخی از هنرمندان چند فیلم تلویزیونی درباره جنگ 33 روزه ساخته اند. به طور کلی کشور لبنان در زمینه صنعت سینما پیشرفتی نداشته است.بر همین اساس نمی تواند فیلم جدی و دارای پروداکشن بزرگ بسازد. به همین دلیل هم طی توافق نامه ای میان جواد شمقدری در دورانی که مشاور رئیس جمهور بود و سیدحسن نصرالله قرار شد که ایران در زمینه تولید این گونه آثار در لبنان مشارکت کند که فیلم «33روز» هم اولین قدم در این راه بود.

پس با این حساب در آینده باز هم محصولات مشترکی میان دو کشور ساخته خواهد شد؟

-قطعا همین طور است. «33روز» آغاز این راه است. اخیرا هم در سفر وزیر ارشاد به لبنان صحبت هایی در زمینه تولید مشترک شد که آقای حسینی اشاره کرد که قطعا این کار را با دولت لبنان و نیروهای مقاومت ادامه خواهیم داد.

با توجه به اینکه فیلم «33 روز» بطور کامل در کشور لبنان تولید شد، واکنش مردم آن کشور در برابر حضور شما به عنوان یک گروه فیلمسازی از ایران چه بود؟

-مردم لبنان یک علقه و تعلق خاطر خاصی به ایران دارند؛ هم به دلیل گرایش های مذهبی، چون مردم جنوب لبنان عمدتا شیعه مذهب هستند. هم اینکه انقلاب اسلامی ما برای مردم لبنان یک الگو و نمونه است. به همین دلیل مراوده و برخورد با ایران برای آن ها بسیار جذاب است. چه برسد به اینکه فیلمی ساخته شود. خب، در این زمینه هم مردم لبنان خیلی به ما کمک کردند.داستان فیلم در روستای عیتاالشعب در مرز لبنان و رژیم صهیونیستی اتفاق می افتد، اما برای اینکه خطری گروه را تهدید نکند، این وقایع را در روستایی بین صور و صیدا بازسازی کردیم.واقعا مردم لبنان از پیر و جوان خیلی به ما کمک کردند. دولت لبنان نیز سهم خود را در مشارکت و همکاری انجام داد. بخصوص ارتش لبنان. نیروهای مقاومت هم که دائم سر این کار بودند و انواع و اقسام کمک هایی که نیاز داشتیم به ما می رساندند.

در زمینه ابعاد هنری و فنی هم نیروهای مقاومت مشارکت داشتند؟

-بله، پس از ترجمه فیلمنامه به عربی ناگزیر شدیم که یک بار بازنویسی توسط یک فیلمنامه نویس لبنانی به نام هادی قبیسی انجام شود تا حال و هوای آن با فضای اجتماعی و فرهنگی لبنان تطبیق پیدا کند.در این مرحله نیروهای حزب الله هم بر کار نظارت داشتند.

ظاهرا آنجا یک سری مشکلات هم پیش آمد. قضیه حمله تعدادی از مردم به صحنه فیلمبرداری و ...

-بله این هم از خاطرات جالبی است که در آنجا برای ما پیش آمد.مردم جنوب لبنان به دلیل انزجار و تنفری که از رژیم صهیونیستی دارند حتی برای یک فیلم هم راضی نمی شدند که پرچم اسرائیل برپا شود.به همین دلیل هم نسبت به برافراشتن پرچم رژیم صهیونیستی برای تصویربرداری بخشی از فیلم، به ما اعتراض کردند. البته بعد ما با هم توافق کردیم که اجازه دهند در حین فیلمبرداری از آن پرچم استفاده کنیم.

از طرف اسرائیل چطور، آن ها واکنشی نشان ندادند؟

-در طول تصویربرداری هم اسرائیلی ها به ما حساس شده بودند. متاسفانه مرزهای هوایی لبنان همیشه باز هست و ما مدام هواپیماهای شناسایی بدون سرنشین را می دیدیم که بالای سر ما مانور می دادند و عکس برداری می کردند.

مثل اینکه اتفاقات تلخی هم در حین تولید فیلم برای گروه تولید افتاد. قبلا اشاره کرده بودید که چند نفر از همکاران شما در این پروژه به مقام جانبازی رسیدند.

-متأسفانه مواد انفجاری که از آنجا به دستمان می رسید برای ما ناشناخته بود. به همین دلیل هم تعدادی از اعضای گروه تولید در انفجارهای فیلم مجروح شدند؛خدا را شکر به مردم آسیبی نرسید. از جمله دستیار دوم کارگردانی فیلم در أثر یکی از انفجارها عصب های دستش قطع شد. یکی از همکاران گریم هم بخاطر برخورد ترکش روده اش پاره شد.چند نفر دیگر از دوستان هم ترکش خوردند و به طور جزئی آسیب دیدند. خدا را شکر همه مداوا شدند و بهبود یافتند.بالاخره این گونه فیلم های حادثه ای که در آن ها صحنه های انفجار هم زیاد است، گاهی با این مشکلات مواجه می شوند.

نمایش فیلم در جشنواره بغداد چه واکنش هایی را در پی داشت؟

-اولین جشنواره خارجی که این فیلم در آن شرکت کرد همین جشنواره بغداد بود.حدود 13 یا 14 کشور از سراسر جهان در این جشنواره حضور داشتند و در نهایت فیلم «33 روز» به طور مشترک با یک فیلم که محصول مشترک عراق و ایتالیا است به عنوان بهترین فیلم برگزیده شد.قرار بود که فقط «33روز»انتخاب شود،اما بنابر ملاحظاتی آن فیلم هم برنده شد. هم داوران و هم تماشاگران استقبال خوبی کردند.تنها یک بار فیلم را در میان مردم دیدم؛آن هم اتفاقا در یکی از سینماهای مهم و مجهز بغداد که فیلم های روز جهان را اکران می کند.سالن پر شده بود و همه تماشاگران تا پایان فیلم را دیدند.این استقبال به گونه ای بود که حتی صاحب آن سینما قصدعقد قرارداد برای اکران عمومی را داشت که گفتم این کار مناسبات خاص خودش را دارد و ازجمله تهیه کننده باید اقدام به عقد قرارداد کند.هرچند قرار شد که بعدا فیلم در آن سینما اکران شود.هیئت داوران هم که از کشورهای مختلف بودند فیلم را به جشنواره های کشورهای خود دعوت کردند.مثل جشنواره تونس که امسال با نمایش فیلم «33روز» برگزار خواهد شد.

به جز جشنواره بغداد، آیا باز هم فیلم برای خارجی ها نمایش داده شده؟

-بله،یک گروهی هم از مصر و همین طور از تونس فیلم را دیدند که به شدت راغب شدند فیلم در کشورهایشان اکران شود.حتی یکی از کارگردان های مصری می گفت که اگر این گونه فیلم ها در کشور مصر نمایش داده می شد در آن کشور زودتر انقلاب و رژیم حسنی نامبارک سرنگون می شد.

به نظرتان اکران عمومی فیلم در کشورهای عربی با استقبال مردم مواجه خواهد شد؟

-فکر می کنم با توجه به اینکه «33روز» یک فیلم عربی است و زبان عربی دارد، مخاطب های جهان عرب هم با آن ارتباط برقرار کنند.اساسا هدف گیری اصلی فیلم هم عرب ها هستند.حدود 50 کشور عرب زبان وجود دارد که می توانند مشتری های خوبی برای این فیلم باشند.اگر اکران خوبی در کشورهای عربی داشته باشیم مطمئن هستم که با استقبال خوبی مواجه می شود.

با توجه به اینکه اکثریت کشورهای عربی تحت سلطه حکومت های وابسته به غرب و دارای روابط خوب با رژیم صهیونیستی هستند، فکر می کنید به «33روز» مجال اکران می دهند؟

-با چند کشور مذاکره کردیم و نمایش فیلم در آن ها قطعی است. مصر یکی از آن هاست.همچنین سوریه.نکته مهم این است که در جهان عرب، مصر و سوریه دارای ظرفیت و قابلیت های سینمایی برتری هستند و عمده محصولاتی که در کشورهای عربی نمایش داده می شود محصول این دو کشور است.ترکیه، عراق، تونس و ... هم به زودی میزبان نمایش این فیلم خواهند بود.بالطبع اگر فیلم در این کشورها سر و صدا کند و مردم از آن استقبال کنند -که به احتمال زیاد استقبال خواهند کرد- مردم سایر کشورهای عربی نیز کنجکاو و علاقه مند به تماشای آن خواهند شد.اگر هم در سینما نتوانند ببینند فیلم وارد اینترنت خواهد شد و سپس در دست مردم تکثیر خواهد شد. این اجتناب ناپذیر است. یکی از دلائلی هم که هنوز برای اکران این فیلم در کشورهای عربی اقدام نشده همین است که بلافاصله پس از نخستین اکران ها در سینماها، فیلم در بازار قاچاق منتشر خواهد شد.البته ما خیلی هم انگیزه ها و اهداف تجاری در قبال این فیلم نداریم و عمده ترین هدف ما دیده شدن فیلم در کشورهای عربی است. به همین دلیل هم خود من از ابتدا بر این نظر بودم که بهتر است فیلم را به جای اکران در سینماهای چند کشور روی اینترنت قرار دهیم تا در دسترس همگان قرار گیرد و مردم جهان عرب در یک فیلم ببینند که می توان در مقابل رژیم تا بن دندان مسلح صهیونیستی ایستاد و آن را شکست داد.اصلا انگیزه اصلی ساخت فیلم هم همین بوده تا مقاومت مردمی را در منطقه، پشتیبانی فرهنگی و رسانه ای کند.همین مقاومت مردمی است که منجر به جریان بیداری اسلامی در جهان عرب شده است.به همین دلیل هم مطمئن هستیم که حتی در کشورهایی که حکام ظالم و وابسته دارند هم این فیلم به دست مردم خواهد رسید.

در سایر نقاط جهان چطور. آیا برنامه ای برای اکران فیلم، مثلا در اروپا ندارید؟

-پخش این نوع فیلم ها در کشورهای اروپایی سخت است.مگر اینکه به صورت هفته های فیلم مستقل اکران شود. البته در کشورهای شرق آسیا نیز امکان نمایش فیلم هست. دوستان درحال مذاکره هستند تا این اتفاق بیفتد.یک هفته فیلم هم اسفند امسال در اندونزی برگزار خواهد شد که «33روز» هم در آن شرکت می کند.

به جز شما یک فیلمساز صهیونیست هم درباره جنگ 33 روزه ساخته است؛فیلم «لبنان». نظر شما درباره این فیلم چیست؟

-فیلم با زاویه دید خاصی ساخته شده و دارای ژستی انتقادی نسبت به جنگ 33 روزه است.اما شیطنت هایی هم در راستای تطهیر اسرائیل و نمایش قدرت آن رژیم داشت.

در هالیوود معمولا درباره همه جنگ های مهم معاصر فیلم ساخته می شود، اما با گذشت چند سال از جنگ 33 روزه هنوز هیچ فیلمی درباره آن تولید نشده است.دلیل این سکوت را چطور ارزیابی می کنید؟

-مهم ترین دلیلش این است که در این جنگ شکست خوردند.آن ها نمی توانند از شکست هایشان پیروزی بسازند.اما مطمئن باشید که اگر در این جنگ کوچک ترین موفقیتی حاصل می کردند هالیوود درباره آن فیلم می ساخت. ولی این جنگ برای اسرائیل،سراسر خواری و شکست بود.