در حاشیه خرید فله‌ای ایرباس‌ بلند‌پرواز!

پایگاه 598: اولین سفر پسا برجامی رئیس جمهور به غرب به خرید سنگین از کشورهای فرانسه و ایتالیا گذشت. خرید 118 فروند هواپیما از شرکت ایرباس که شامل 28 فروند ایرباس دورپرواز 350 و 380 است.

به گفته مراجع فرانسوی، این خرید فوری و فله ای حدود 25 میلیارد دلار بار مالی به دوش کشور می گذارد و قرار است از محل درآمد پروازها اقساط آن تامین شود[1] (البته .جناب آخوندی مبلغ 10 میلیارد را اعلام کرده اند که احتمالا تنزیل مبلغ واقعی است).

اما بکارگیری هواپیمای دورپرواز فوق برای فواصل فرودگاههای داخلی و حتی پروازهای خارجی میان برد اقتصادی نیست.

جالب اینکه 12 فروند ایرباس 380  به جز فرودگاه حضرت امام در هیچیک از فرودگاههای کشور قادر به فرود نیست! اضافه کنید که خط تولید ایرباس 380 مدتها سفارش خرید نداشت و به دلیل مصرف سوخت بالا با استقبال خریداران مواجه نشد (البته برخی کشورهای پولدار خلیج فارس برای خرید آن دست به جیب شدند!).

به گفته شرکت ایرباس به دلیل آماده نبودن زیرساخت ها سایر خدمات پشتیبانی از جمله خلبان و آموزش نگهداری هم اکنون قرار است از طریق این شرکت تامین شود[2]

سوال این است با چه طرح توجیه اقتصادی چنین خرید سنگینی مورد پذیرش رئیس جمهور محترم واقع شده است؟

آیا قرار است این هواپیماها به امارات ایرلاین اجاره داده شود یا جناب آخوندی حساب ویژه ای برای بلیط فروشی در مسیر پرواز ژاپن و استرالیا باز کرده اند؟!

ظاهرا فرصت بسیار کم بوده و طرح توجیهی برای خریدهای فوق تهیه نشده است. این است که برخی معتقدند اولین خرید اروپایی دولت بیشتر با هدف سیاسی و وانمود گشایش اقتصادی برای جلب آرای انتخاباتی انجام شده است. رفتاری از نوع بچه پولدار ملی که پیش تر در ایام پسا قطعنامه (598) در دهه هفتاد مشاهده شد و افزایش بدهی های خارجی، تورم 50 درصدی (سال 74) و ایجاد طبقه اشرافی در جامعه را درپی داشت.

گرچه اصل نوسازی هواپیماهای مسافری ایران ضروریست اما بدانیم:

اولا در طول ایام تحریم هم شرکت های خصوصی و توانمند همچون ماهان (با اینکه در پسابرجام هم تحریم ماند) این نوسازی را انجام داده‌اند و خرید هواپیما مانند سرمایه گذاری خارجی در پالایشگاه کاری دشوار نبود.

ثانیا با وجود ساختار فربه و ناکارآمد شرکت های دولتی همچون هما (با بیش از 10 هزار حقوق بگیر) هرقدر هم هواپیما خریداری شود، تاثیری جز افزایش نجومی قیمت بلیط ها نخواهد داشت.

ثالثا مشکل اساسی اقتصاد ایران از جمله بخش حمل و نقل هوایی، اصلاح ساختارهای فربه دولتی و نفتی است و نه خرید مصروفات خارجی. بخشی از این اصلاحات نیازمند اصلاح مقررات و ضوابط نظارتی و خصوصی سازی واقعی است و بخشی نیز نیازمند سرمایه گذاری خارجی در بخش تولید داخلی. امراضی که گویا پسا برجام هم درمانی