قربانی کردن قانون به نفع فرد!
نشست برگزیدگان جشنواره عمار/
مهدی نقویان گفت: ظرفیت موجود سینمای انقلابی همین است که در جشنواره عمار حضور دارد و باید مشوق آن شویم، ما نقد درون‌گفتمانی می‌کنیم اما نباید همه جا بنشینیم و به نوع برگزاری جشنواره معترض باشیم.
به گزارش پایگاه 598، بعد
از جشنواره عمار می‌خواستیم نشستی پیرامون جشنواره و آثار منتخب، با
برترین‌های ششمین دوره داشته باشیم، لذا کمی صبر کردیم تا از فضای هیجانی
نزدیک به جشنواره‌ها دور شویم. در بخش اول با محمد قانع فرد، تهیه کننده
فیلمهای داستانی «جاده مرزی» و «هوادار»، محمدحسن یادگاری، کارگردان مستند
«بار دیگر مردی که دوستش می‌داشتیم» و مهدی نقویان، کارگردان مستند تحسین
شده «برادران» در مورد فضای جشنواره عمار به گفتگو نشستیم که در ادامه می
خوانید:
-شما به عنوان فیلمسازانی که این دوره و دوره‌های قبل اثر داشتید و جزو منتخبین جشنواره ششم هم بودید، جشنواره ششم عمار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ هم نسبت به دوره‌های قبل و جشنواره‌های حوزه مستند و داستانی.
قانع فرد: به نظرم جشنواره امسال واقعاً به آن استانداردهایی که بتوان تصور کرد نزدیک شده و فیلم‌ها نیز از جهت کیفی رشد داشته‌اند و فیلمهای خوبی انتخاب شده است. جشنواره راهش را خوب طی می‌کند و از لحاظ کیفی خیلی تفاوتی با جشنواره‌های دیگر که در همین سبک برگزار می‌شود ندارد و بیشتر بحث نوع نگاه و زاویه دید و مضامین و محتوا هست. این جشنواره با جشنواره سینما حقیقت چه از لحاظ برگزاری و چه سطح کیفی کار تفاوتی نداشته و چه بسا بهتر و بالاتر باشد و از این جنبه که اکران‌های مردمی را دارد تقریبا کار متفاوتی است.
-شما به عنوان تهیه‌کننده، سیاست‌گذاری‌های مکتوب جشنواره عمار را می‌دانید؟
قانع فرد: خیر، نمی‌دانم و در دست من چنین چیزی نیست، آیین‌نامه مختصری هست که هرساله برای جشنواره منتشر می‌شود.
نقویان: بخش‌هایی که فراخوان می‌دهند مشخص است و باید از قبل با برنامه‌ریزی بهتری ارائه شود. جشنواره عمار دایره محدودی ندارد و در حوزه جمهوری اسلامی، انقلاب اسلامی، جهان اسلام و بین الملل هرکسی می‌تواند با هر گرایشی فیلم بدهد مثلاً در دوره‌های قبل فیلم «مشتی اسماعیل» بهترین فیلم جشنواره شد. اگر دوستانی رغبت ندارند و در جشنواره شرکت نمی‌کنند و از بیرون قضاوت می‌کنند قضاوتشان اشتباه است. ولی بالعکس، ما یکسری فیلمسازانی بودیم که فیلم می‌ساختیم و به جشنواره‌های مختلف می‌دادیم ولی در جشنواره‌های دیگر راه پیدا نمی‌کرد و می‌توان مطالبه کرد که چرا فیلمهای ما در جشنواره‌های دیگر حضور ندارد.
عمار بیش از حد به محتوا می‌پردازد
-متوجه نشدم، آیا قواعد مکتوبی وجود دارد یا خیر؟
یادگاری: به نظرم وجود ندارد. چیزی که وجود دارد فراخوان است، مانیفست لازم است چون با آدمها نمی‌توان کار کرد و با متن مکتوب می‌توان کار کرد. مشکل این است که همه‌چیز حرف و شفاهی‌است و در صورتی که اگر چارچوب‌بندی مفهومی باشد راحت‌تر می‌توان تصویرسازی کرد و ایده گرفت و کار کرد. باید اساسنامه‌ای وجود داشته باشد که 10-5 سال کار کند مگر اینکه اتفاقی بیفتد که بازنگری روی آن انجام شود. و نکته بعد اینکه عمار باید به این برسد که بین محتوا و فرم تناسب وجود داشته باشد چون هرکدام که جلوتر باشد مخاطب آن را نمی‌پذیرد، عمار بیش از حد به محتوا می‌پردازد و این در طولانی مدت ضربه می‌زند.
- آقای نقویان شما با جناب یادگاری هم نظرید و قبول دارید که در عمار موضوع خیلی مهم است؟
نقویان: به نظرم این داده جشنواره نیست و داده فیلمسازان است، جشنواره در قله چیزی که باشد قرار گرفته و به عهده فیلمسازها است که فیلم خوب بدهند.
-جشنواره سیاست‌گذاری می‌کند و یکسری از کارهایی که در جشنواره حقیقت جایزه هم گرفته بود را نیاورد مثلا سی و سه سال سکوت اصلاً کاندید نمی‌شود با اینکه کار بدی نبود یا مادرکشی که آنجا جایزه پژوهش گرفته در اینجا دیده نمی‌شود. همه چیز دست فیلمساز نیست و کار دست هیئت انتخاب و جشنواره است.
نقویان: ذات همه جشنواره ها این است که محتوا برایشان مهم است اما در جشنواره عمار خودش را نشان می‌دهد چون در حوزه انقلاب اسلامی مبلغ یکسری مفاهیم و مبانی است و در این زمینه فیلم خوب کم داریم و به خاطر کم بودن، ممکن است فیلم‌هایی انتخاب شوند که کیفیت در آنها رعایت نشده باشد. اگر از سال 88 بارقه‌هایی را می‌بینیم تا بدنه را بگیرد و خودش را بیشتر نشان دهد حدود 10 سال طول می‌کشد تا فیلمسازی که تربیت شده بخواهد وارد فیلمسازی شود.
- روند را امیدوارانه می‌دانید؟
نقویان: کاملا.
-یعنی معتقدید که کیفیت کار بچه‌های فیلمساز در جشنواره عمار بالا می‌رود؟
نقویان: بله. اهمیت جشنواره عمار این است که باعث شده تا این حرکت زودتر خودش را نشان دهد، برای من که فیلم دغدغه‌مند می‌سازم عمار این کار را درست انجام می‌دهد و مابقی آن بر عهده فیلمساز و نهادهای دیگر است. حرف عمار این است که جشنواره مردمی راه انداخته‌ایم و یک تریبون خوبی درست کرده‌ایم که فیلمسازان فیلمشان را نشان دهند.
- شما آن قواعد و تکنیک‌ها را خارج از فضای عمار یاد گرفتید. امسال تعداد زیادی اثر به جشنواره عمار رسیده بود که هیچ جایی نبوده که اینها آموزش ببینند، همین که تصویری ارائه می‌دهند فوق‌العاده است اما شما می‌بینید دوره چهارم جشنواره مثلاً آقای x کاری ساخته و دوره ششم هم کار دیگری ساخته اما به لحاظ فنی هیچ پیشرفتی نکرده است. این اشکال از جشنواره است یا فرد؟
نقویان: تشویق مجدد و جایزه دادن بیجا می‌تواند موجب اشتباه رفتن طرف مقابل شود ولی جشنواره این داعیه را ندارد که باید تربیت کنم.
«گرم‌ترین روز زمستان» بهتر از «برادران» بود اما جایزه نگرفت
-به نظرم اگر کیفیت شما باز هم افت کند باز هم جایزه می‌گیرد، این ایرادی ندارد چون می‌گوییم اولویت جشنواره موضوع است ولی این جایزه گرفتن سال بعد شما کمک می‌کند که در فرم جلو بروید؟
نقویان: من یک فیلم در فتنه داشتم که گرم‌ترین روز زمستان نام داشت و بهترین مستندم را داشتم که بهتر از کار برادران است اما هیچکدامشان دیده نشد و جایزه نگرفت و من هم گله‌ای نداشتم چون داوران مختلف می‌توانند تصمیم بگیرند و اینطور نیست که چون درباره فتنه می‌سازم همیشه به کسی که در این موضوع فیلم بسازد جایزه بدهند ولی چون خارج از این جبری که جدیداً راه افتاده یک آمادگی برای کار رسانه‌ای داشتیم ممکن است آماده‌تر باشم که درباره فتنه کار بسازم تکلیف می‌دانم که خودم را برسانم و چون فیلم درباره فتنه کم تولید می‌شود ممکن است فیلم من دیده شود.
قانع فرد: اساساً هیچ مطلقی در جشنواره‌ها نیست و به جهت اینکه هیئت انتخاب افراد متعددی هستند خواه ناخواه دوزی از سلیقه وارد ماجرا می‌شود و باعث می‌شود فیلم یک نفر برگزیده شود و یا برگزیده نشود. باید خیلی نظام‌مند باشیم و کار کارشناسی کرده باشیم که این انتخاب‌ها هدفمند باشد یعنی ضرب سلیقه را بگیریم. من سال‌های پیش کاری در جشنواره عمار نداشتم و در حد یک تماشاچی بودم و فیلمساز به آن معنا نیستم اما در تهیه و تولید دستی داشتم، «رشد» مثال خوبی برای بحث ماست که دورهمی‌بودن را تعدیل می‌کند چون نمی‌توان گفت در رشد حزب اللهی‌ها می‌آیند، فیلمهای ما باید بین همه جشنواره‌ها باشد. بعضی از رفقایی که فیلم‌هایشان را به جشنواره می‌فرستند را جزو گروه علاقه‌مند می‌دانم که دغدغه دارند اما دو سه شغل دیگر هم دارند، این خوب است اما اگر جشنواره یک نظام حساب شده داشته باشد و هدفمند باشد ممکن است اینطور نباشد که هرسال یکسری از آدمها جایزه بگیرند و پیشرفت نکنند، نقش جشنواره را در سیستم نباید کمرنگ کنیم.
چرایی تمجید رهبری از برنامه «ثریا»
نقویان: چرا آقا از برنامه ثریا تعریف کرده است؟ چون ظرفیت موجود سینمای انقلابی همین است و باید مشوق آن شویم، ما نقد درون گفتمانی می‌کنیم اما نباید همه‌جا بنشینیم و به این نوع برگزاری جشنواره عمار معترض باشیم.
- سعی کردیم همه کارهای خوب را در جشنواره پوشش بدهیم، منظورم از کار خوب این است که یک قلاب داشته است، مثلا فیلم «پشت صحنه» به لحاظ فرم و ساخت واقعاً چیزی ندارد ولی موضوع خوبی دارد.
یادگاری: علاقمندم این مسئله را اینجا توضیح بدهم که اگر روی لغت «مردمی» بودن کلید کنیم خیلی اتفاقات متفاوتی خواهد افتاد، شما می‌گویید 2000 فیلم بوده که خیلی آماتوری ساخته شده است، میزان ساعت آموزش دیده فیلم و رسانه‌ای‌ام نسبت به هم‌دوره‌ای‌هایم بیشتر بوده و اتفاقی که در آموزش می‌افتد این است که اگر جشنواره عمار بخواهد رویکرد آموزشی داشته باشد می‌تواند آماتور را نیمه‌حرفه‌ای کند اما نیمه‌حرفه‌ای تا حرفه‌ای شدن بستگی به آن فرد و کشف استعداد او و تلاشش دارد. موافق و مخالف باید پای فیلم بنشینند، برای فیلم «برادران» آقای نقویان این اتفاق افتاد، در فیلمسازی باید چنین اتفاقی بیفتد.
جمهوری اسلامی حتی برای مخالفش جایگاه تعریف می‌کند/ «قلاده‌های طلا» دیده و نقد شد
نقویان: نباید دستمان و تحلیلمان رو باشد، وقتی این ایده را انتخاب کردم که درباره شهید نوروزی کار کنم معلوم است که چه تفکری دارم ولی لازم نیست این را بر سر مخاطب بکوبم.
یادگاری: جشنواره عمار باید طوری جلو برود که همه اقشار پای آن بنشینند.
یادگاری: قلاده‌های طلا را همه می‌دیدند و نقد می‌کردند و در جشنواره هم عکس‌العمل‌ها را می‌دیدید که برخورد منطقی بود. از جانب خود جشنواره نیاز به مخاطب‌شناسی هست و از طرف خود هنرمند و فیلمساز هم باید اینطور باشد.
نقویان: باز به خود فیلمساز برمی‌گردد، چون فیلم درون فیلمساز است. پایان‌نامه یک کار سفارشی است و نتیجه‌اش مشخص است، اعتقادات و احساسات موثر است و مخاطب آن را متوجه می‌شود.
یادگاری: عمار باید لغت «مردم» را تعریف کند، اگر می‌خواهد جمع حز‌ب‌اللهی باشد به نظرم خوب نیست چون جمهوری اسلامی حتی برای مخالفش جایگاه تعریف می‌کند که در تعامل باشد.
نقویان: الان بازیگران کمتر به عمار می آیند و گویا عمار برای ماست.
یادگاری: فیلمسازان می‌توانند این را برای خودشان حل کنند، جشنواره باید حل کند. فیلم‌هایی وسط بیاید که همه اقشار با همه تنوعاتی که در جامعه داریم یک ساعت و نیم فیلم را ببینند و این اصلاً چیز بدی نیست.
نقویان: ورود به سینمای داستانی سخت است و من هم نمی‌خواهم با هر نوع شرایطی وارد شوم، برای همین در سینمای مستند هستم تا بعد از کسب تجربه وارد شوم.
- وارد سینمای حرفه ای داستانی و اکران و... خواهید شد؟
قانع فرد: مثل آقای نقویان بنای این کار را دارم. بله، عمده بچه‌هایی که در حوزه داستانی یا مستند کار می‌کنند یکی از ایده‌آل‌هایشان این است که کارشان به صورت حرفه‌ای ساخته و اکران شود. اکران مستند به صورت سینمایی کم داریم اما این دغدغه‌ای است که به صورت شخصی حتما برایم هست.
یادگاری: اگر بخواهی داستانی بسازی باید یک تسلط روی تمام عناصر داستانی که گسترده‌تر از مستند داشته باشی و من تا آن را نداشته باشم ورود نمی‌کنم. الان کار کوتاه و ... را انجام می‌دهم ولی باید کار اولم متفاوت باشد و نمی‌خواهم کار عادی انجام دهم. در بخش مقایسه مستند و داستانی بازار و جلب مخاطب مهم است، فیلم برای سینماست و مستند برای تلویزیون و قاب کوچک، مگر مستندهایی که تصویرهای بزرگ دارد و ابعاد بزرگ دارد. در مستند موضوع مهم است و وقتی اولین بار باشد که چیزی را بیان می‌کنی تازه فرصت می‌دهی که بقیه افرادی که در این عرصه ادعا دارند وارد شوند و فرم درست و قصه درست بچینند، چون با یک فیلم هیچ‌چیز تمام نمی‌شود. مثلا طرز نگاه نادر ابراهیمی می‌تواند زمینه‌ساز چند مستند دیگر و قصه داستانی و بازسازی مستند داستانی باشد.
رهبری فرمودند می‌دانم که تحت فشارید/ سوار کار آن اسب چموش چه کسی است؟
نقویان: یک شکافی بین بچه‌های معتقد به جریان انقلاب اسلامی با بدنه سینمای رسمی وجود دارد، سر کار آقای طالبی که بودم گفت هیچ بازیگری نیامد. رهبری با جلسه ای که کارگردانان جشنواره عمار داشتند گفتند کار شما جهاد است و من می‌دانم شما تحت فشارید و مورد نگاه متفاوت همکاران و دوستان و جریان حاکم قرار می‌گیرید و یکی پرسید وارد فضای داستانی بشویم یا خیر؟ و یکی از بزرگواران که کارگردان بود قبل از آقا جواب داد و گفت من نگرانم، سینما مثل اسب چموشی است که بچه‌ها را زمین می‌زند و بهتر است وارد نشوند ولی آقا جواب داد باید ببینیم چه کسی سوارکار آن اسب چموش است و بعد تاکید کردند که بچه‌ها باید وارد شوند.
یادگاری: یک دلیلش عشق سینما بودن و عشق هرچیزی بودن با ارزشی بودن است که قیاس کنی فیلم مهمتر است یا انقلاب. چون قضیه محتوایی است شما می‌گویی من وظیفه دارم چیزی را برسانم، باید قانع شوی که این قصه می‌خواهد تاثیر بگذارد و این دلیل کلی است، چرا باید سمت تئاتر و نمایش رفت؟ فرقی که تئاتر با فیلم داستانی دارد این است که نیروی انسانی برایت می‌سازد در همه شئوناتی که فیلم داستانی به آن نیاز دارد و این را جریان غالب ما دارد.
قانع فرد: همان بحث کادرسازی و تربیت نیرو در فضای داستانی است.
یادگاری: من باید بدانم چند خانم با قواعد درست اخلاقی وجود دارد و مثلا سی تا هم بازیگر مرد وجود دارد و بقیه عوامل هم قواعدی را رعایت می‌کنند تا ترس فروکش کند و بدانم نیرو هست تا خیلی راحت بتوان کار کرد، اگر عمار تا پنج شش سال دیگر سمت عرصه‌های دیگر نرود در عرصه داستانی می‌توانم بگویم که تمام شده است.
گفتگو: مهدی نوری، محمدجواد طالبی
اخبار ویژه
شایعه دیدار ایلان ماسک با سفیر ایران:
بررسی سندرم «خودتحقیری» در جریان سازش؛
مافیای واقعی فیلترشکنفروشی در ایران
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
