عبدالباری عطوان: روزهای سختی در انتظار عربستان سعودی است

به گزارش پایگاه 598، روزنامه الکترونیکی رأی‌الیوم در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به‌قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: اگر هدف از اعدام 47 متهم به تروریسم در عربستان سعودی که با گلوله و شمشیر اجرا شد، «ترساندن» دیگران و بازداشتن آنها از برگزاری هرگونه تحرکات اعتراضی یا حملات و خشونت علیه نظام و نهادها و منافعش باشد، پس باید گفت که واکنش‌ها به این اعدام‌ها و نتایج آنها کاملاً معکوس خواهد بود.

قدر مسلم آن است که دوران جدید عربستان سعودی که تقریباً یک سال پیش با به سلطنت رسیدن ملک «سلمان بن عبدالعزیز» آغاز شد، تلاش می‌کند این تصور را که می‌گوید که  اکنون «دوران قاطعیت» و اتخاذ سیاست مشت آهنین و کنار گذاشتن سیاست «مماشاتی» است که پادشاهان سابق آن را در پیش گرفته بودند، تقویت کند. نخستین اقدام برای اجرایی کردن این «تحول»، با اعلام جنگ علیه یمن برای مقابله با جنبش «انصارالله» و هم‌پیمانان آن به‌بهانه مقابله با نفوذ ایران است و اکنون نیز سال جدید میلادی با این شمار زیادی از اعدامی‌هایی که از سال 1980 بی‌سابقه بوده است، آغاز شد. در سال 1980، 63 عنصر تندرو که به‌رهبری «جهیمان العتیبی» به حرم مکی شریف حمله کردند، اعدام شدند.

قاطعیت ضروری و تا حدود زیادی مهم است ولی به‌شرط آن‌که در زمان مناسب صورت بگیرد، صاحبان آن ابزارهای قدرت و عناصر آن را در اختیار داشته باشند و همچنین در چارچوب استراتژیک قوی و در شرایط مطلوب منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شود. ما فکر نمی‌کنیم که این شروط یا بیشتر آنها در حال حاضر در عربستان سعودی فراهم باشند. عاقلانه نیست که برای مقابله با نفوذ ایران در شرایطی که این نفوذ با توافق ایران و گروه «1+5» تقویت می‌شود و به محاصره نزدیک به 30 سال پایان می‌دهد، همزمان دو جنگ را آغاز کرد؛ یکی در سوریه و دیگری در یمن، در حالی که ابرقدرتی مانند روسیه با تمام ثقل نظامی و سیاسی‌اش از نظام سوریه حمایت کرده و به‌صورت مستقیم علیه گروه‌های مسلح وارد جنگ شده است، در مقابل عربستان سعودی با کاهش درآمدهای نفتی مواجه شده و سیاست‌های همپیمان سنتی آن یعنی آمریکا با تردید و سردرگمی همراه شده است.

اعدام 42 سنی متهم به افراط‌گرایی، پیروی از ایدئولوژی گروه «القاعده» و مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در اعتراض‌ها و انفجارهایی که در بازه زمانی بین سال‌های 2003 تا 2006 صورت گرفت، به‌منظور سرپوش گذاشتن بر اعدام شیخ «نمر باقر النمر» روحانی شیعه عربستان صورت گرفت، نمی‌تواند حقایق را پنهان کند و همچنین از خشم و عصبانیت شیعیان کم کند بلکه این اقدام برای نخستین بار به یک‌پارچه کردن «خشم» سنی‌ها و شیعیان و همزمان به انجام عملیاتی انتقام‌جویانه توسط عناصر تندروها میان طرفین منتهی شود. شیخ نمر به تحریک برای برگزاری تظاهرات‌های مسالمت‌آمیزی همانند دیگر انقلاب‌های بهار عربی که از حمایت عربستان بهره‌مند شده و همچنان می‌شوند، متهم بود.

ما در این روزنامه رأی‎الیوم، تروریسمی که کشته شدن قربانیان بی‌گناه و متزلزل شدن امنیت و ثبات را باعث می‌شود، محکوم می‌کنیم ولی میان این تروریسم و میان درخواست‌های مشروع برای آزادی‌ها و اصلاحات و حق اعتراض به بی‌عدالتی‌ها، سرکوب، فساد و سلب آزادی‌ها تفاوت قائل می‌شویم. با همین تفکر نیز با احکام اعدام در عربستان سعودی آن هم در حالی که توسط یک سیستم قضایی فاقد اعتبار و بدون برخورداری از حداقل ارزش‌های عدالت و ابزارهایش صادر شد، مخالفت می‌کنیم. همچنین به همین دلیل، اجرای احکام اعدام 47 نفر در بامداد شنبه داخل زندان‌های عربستان در 12 شهر آن را محکوم می‌کنیم؛ زیرا همه کسانی که اعدام شدند از محاکمه‌ای عادلانه محروم بودند و نتوانستند از خودشان دفاع کنند. این احکام اعدام در سایه نظام قضایی اجرا می‌شود که «نویسنده‌ای» در «توئیتر» را به شلاق و 10 سال حبس محکوم می‌کند و یک زن شاعر را به‌مدت 15 سال از نوشتن در روزنامه‌ها و در نهایت آزادی بیان ممنوع می‌کند که این حکم‌ها علیه شاعر یا روشنفکر با دستور امیر یک منطقه و نه دادگاه رسمی آن هم به‌دلیل یک غزل صادر می‌شود.

ظلم و ستم، به حاشیه راندن و سرکوب در عربستان سعودی تنها اقداماتی است که می‌توان گفت با انگیزه‌های مذهبی یا طایفه‌ای صورت نمی‌گیرد؛ زیرا هنگامی که مسئله مربوط به درخواست برای آزادی‌ها، اصلاحات و عدالت باشد، فرقی میان شیعه و سنی نمی‌گذارد ولی باید اذعان کنیم که اقلیت شیعیان در عربستان بیشتر آزار و اذیت شده‌اند و طی دهه‌های گذشته در معرض رفتارهای نژادپرستانه و به حاشیه راندن بوده‌اند، همچنین با آنها به‌عنوان شهروندان درجه دو که در وابستگی آنها به این کشور جای تردید وجود دارد، تعامل شده است و هرکس غیر از این را بگوید انسان متکبری است که چشمش را به‌روی واقعیت‌ها بسته است.

نمی‌خواهیم قبل از وقوع رویدادها، در مورد آنها پیش‌گویی کنیم ولی تقریباً مطمئن هستیم که اجرای این احکام اعدام اقدامات انتقام‌جویانه و واکنش‌های خطرناکی را به‌دنبال خواهد داشت که می‌تواند بر امنیت و ثبات این کشور بازتاب منفی بگذارد و حرارت مشکلات امنیتی فزاینده این کشور را شعله‌ورتر و حجم پرونده این کشور در ارتباط با نبود آزادی‌ها و سیستم قضایی عادلانه را حجیم‌تر کند.

بزرگترین دشمنان عربستان کسانی هستند که از دل این نظام بیرون می‌آیند و سیاست‌ها و مواضع مشابهی را در پیش می‌گیرند که بحران‌ها را تشدید می‌کنند و جنگ‌هایی داخلی را کنار جنگ‌هایی در خارج به راه می‌اندازند. جنگ‌های خارجی هنوز در مرحله ابتدایی قرار دارند و تعیین نتیجه آنها بسیار دشوار است و شاید تا چند دهه ادامه داشته باشند.

جنگ‌های خارجی به‌لحاظ انسانی، مالی، سیاسی و نظامی هزینه‌بردار هستند ولی جنگ‌های داخلی، در صورت وقوع، در همه عرصه‌ها هزینه‌های هنگفتی خواهند داشت به‌ویژه وقتی که در زمان اشتباه و در سایه خشم گسترده مردمی و اوضاع وخیم اقتصادی و بیکاری بالا به وقوع بپیوندند.

کسانی که حکم‌های اعدام‌شان اجرا شد از محبوبیت و جایگاه مردمی، قبیله‌ای و طایفه‌ای برخوردار هستند و همچنین هوادارانی در داخل و خارج دارند. ما بر این باور نیستیم کسی که این تصمیم را اتخاذ کرد به‌خوبی حساب همه چیز را کرده است، دقیقاً مانند زمانی که کشورش را در جنگ‌های خارجی از جمله جنگ یمن گرفتار کرد.

روزهای سخت بلکه باید بگوییم بسیار سخت در انتظار عربستان سعودی است و به همین سخن بسنده می‌کنیم.