خطرات دلخوشی به گزارش آمانو

این گزاره بخشی از اظهارات علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در دیدار وزیر دارایی لبنان است که روز گذشته در واکنش به گزارش اخیر آمانو پیرامون ابعاد نظامی احتمالی فعالیت هسته‌ای ایران یا همان «پی‌ام‌دی» بود که عنوان شد.

طی کمتر از یک هفته‌ای که از گزارش آمانو درباره اجرای نقشه راه برای شفاف‌سازی ابعاد نظامی احتمالی می‌گذرد، قرائت‌های متفاوتی در باره ماهیت و کیفیت این گزارش در داخل و خارج کشور صورت گرفته است که هرکدام از آنها با نگاهی متفاوت به متن این گزارش نگریسته‌اند. نگاهی دقیق به محتوای این گزارش نشان می‌دهد که قرائت آمانو شامل ابعاد پیدا و پنهانی است که اگر مورد توجه دقیق مسئولان تیم مذاکره‌کننده کشورمان قرار نگیرد، چه بسا خسارات جبران ناپذیری را متوجه کشور کرده و به تعبیری همچون «استخوانی لای زخم» برای مدت‌های طولانی کشور را دچار دردسری‌های فراوان نماید.

گزارش اخیر آژانس را می‌توان در سه بخش سفید، خاکستری و سیاه تقسیم کرد که بخش سفید آن شامل امتیازات و پتانسیل‌هایی است که در اختیار جمهوری اسلامی قرار می‌دهد، بخش خاکستری حاوی مطالب تفسیرپذیری است که نقاط منفی فراوانی در آن نهفته است و‌ نهایتاً بخش سیاه گزارش که حاوی اتهاماتی علیه کشور است. به این ترتیب قرائتی که دنبال دفاع بدون قید و شرط از این گزارش است، نمی‌تواند منافع ملی کشور را تامین کند و فراتر از آن اذعان و تأیید ضمنی اتهاماتی است که از سوی آژانس متوجه جمهوری اسلامی ایران شده است.

از جمله موارد منفی موجود در گزارش آمانو، اشاره‌ای به وجود مطالعات و تحقیقات در سطحی محدود و تا زمانی خاص در رابطه با کاربردهای نظامی در فعالیت‌های هسته‌ای کشور است که ادعا شده در برخی موارد پنهان‌کاری‌هایی وجود دارد و در برخی موارد همکاری‌هایی صورت گرفته است.

حال آنکه طی 12 سال گذشته فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران کاملاً شفاف بوده و طرف ایرانی برای اثبات صلح‌آمیزبودن فعالیت‌های هسته‌ای حتی فراتر از پروتکل اجازه داده است مأموران آژانس بازرسی‌های فراوانی را از تأسیسات هسته‌ای به‌عمل آورند. در این گزارش همچنین ادعا شده است که ایران تا سال 2003 فعالیت‌هایی ساختار یافته در بعد نظامی هسته‌ای داشته است. این مورد هم در زمره ادعاهایی است که طرف مقابل هرگز درباره آن مصداقی ارائه نکرده و در قالب همان مطالعات ادعایی مطرح شده است.

اظهارات دبیرشورای عالی امنیت ملی کشورمان (به عنوان مقام مسئولی که در جریان کامل مذاکرات هسته‌ای قرار دارد) درباره ناقص و غیرقابل قبول بودن بخشی از گزارش آمانو شاید ناظر بر همین موارد منفی و تفسیر پذیر است که علاوه بر اینکه دفاع بی چون و چرا از کلیت گزارش را به چالش می‌کشد، گویای نوعی نگرانی از گزارش آژانس است که می‌بایست درباره آن مسئولان چاره اندیشی کنند.

البته در کنار نقاط خاکستری و سیاه گزارش آمانو نکات مثبتی هم به چشم می‌خورد که از آن جمله می‌توان به اثبات عدم وجود انحراف در فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، الزامی شدن بستن پرونده «پی‌ام‌دی» در شورای حکام و اعتراف آژانس به این مسئله که اساساً در بخش نظامی ایران چرخه سوختی وجود نداشته است. موضوعی که جمهوری اسلامی ایران طی 12 سال گذشته همواره بر بی اساس بودن اتهامات وارده تاکید کرده است.

اما تبلیغات پوچ امپراتوری رسانه‌ای استکباری مانع از آن شده است که واقعیت فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران برای افکار عمومی جهانی روشن شود. اکنون اذعان یک نهاد رسمی بین‌المللی به عدم وجود انحراف در فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بیش از هر چیزی برخورد سیاسی و نه فنی غرب با جمهوری اسلامی ایران را به اثبات می‌رساند و حقانیت جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

اما یک نکته مبهم همچنان در این گزارش نهفته است و آن اینکه اگر این گزارش را به منزله یک سند رسمی بین المللی بپذیریم، نمی‌توان تنها به نقاط مثبت آن دلخوش کرد بلکه در درون خود نقاط سیاه و خاکستری نیز دارد که می‌تواند در بزنگاه‌های مهم تاریخی به بهانه‌های غیرحقوقی و غیرفنی به محمل دیگری برای ایراد اتهامات دیگر علیه فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای کشورمان تبدیل شود. مسئله‌ای که تاکنون بارها و بارها اتفاق افتاده و دشمن استکباری نشان داده است، برای طرح اتهامات بی اساس ابایی ندارد از اینکه به هر بهانه‌ای، ولو بی‌اساس، برای فشار بر جمهوری اسلامی ایران متوسل شود.

بنابراین نقاط منفی و خاکستری گزارش آمانو اگر اصلاح نشود ممکن است در آینده نقش مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های ظالمانه را بازی کند، پس دلخوش کردن به نقاط مثبت گزارش خطایی استراتژیک است که نباید از آن غافل شد.