مرکز خبر حوزه، در سه کيلومتري شهر صربنيتسا، گلزار شهداي بزرگي وجود دارد که يادگار بزرگترين نسل کشي قرن در اروپا است. غرب که خود منادي حقوق بشر است ميزبان يکي از فجيع ترين کشتارهاي تاريخ بود، اما در کمال تعجب همگي سکوت کردند و نه تنها اقدامي نکردند بلکه از پشت پرده همراهي هم کردند و حالا هر سال در يادبود آن جنايت حاضر شده و اشک تمساح مي ريزند. اما واقعه .... زبان شرم دارد از گفتار و قلم خجل از نوشتار:
آخرين آماري که سال 1991 از شهر صربنيتسا صورت گرفته بود، نشان مي داد 36 هزار نفر در اين شهر زندگي مي کردند که 75 درصد آنها مسلمان بودند. در زمان جنگ داخلي بوسني، صربها تمام شهرهاي شرق بوسني از جمله صربنيتسا را تصرف کرده بودند. تنها منطقه اي که مبارزان توانستند آزاد کنند اين شهر بود که بعد از آزادسازي در اين شهر ساکن شدند. بعد از آزادي اين شهر، تعداد زيادي از مسلمانان مهاجر به اين شهر آمدند که در آن زمان اين شهر بزرگترين کمپ مهاجرين جنگي بود. مردم از لحاظ غذايي و دارويي در شرايط سختي بودند و پايين ترين خط فقر را تحمل مي کردند. حملات شديدي عليه شهر مي شد و شهر در حال سقوط بود. از سازمان ملل درخواست کمک کردند و نماينده سازمان بعد از بازديد از شهر و شرايط سخت شهر، قول داد که اين شهر جزو مناطق تحت حفاظت سازمان ملل باشد و اولين شهري که شوراي امنيت و سازمان ملل قطعنامه صادر کردند که جزو مناطق امن باشد اينجا بود. ( 5 شهر در بوسني در مجموع منطقه امن معين شده بود)
تمام کاروان غذايي و دارويي که براي مردم ارسال مي شد در ابتداي شهر توسط صربها ضبط مي شد و تنها 5 درصد آنها به مردم شهر مي رسيد.
يگان هلندي ها بعد از اعلام شدن منطقه امن، از اين شهر حفاظت مي کرد. در 6 جولاي 1995 صربها با يک يورش و بدون شليک گلوله وارد شهر شدند و هلندي ها بدون هيچ مقاومتي شهر را به آنها تحويل دادند. تعداد زيادي از مردم قصد پناه گرفتن در پادگان هلندي ها را داشتند، اما آنها تنها حدود پنج هزار نفر از پيران و ناتوان ها را به پادگان راه دادند و بقيه مردم به ناچار به شهر بازگشتند.
* درصد زيادي از آنها با دستهاي از پشت بسته، کشته شدند
صربها ابتدا مردان و زنان را از هم جدا کردند. پيرزنها را به "توزلا" منتقل کردند. به دختران جوان تجاوز کردند که هزاران فرزند نامشروع حاصل اين عمل شنيع آنها بود. تعداد زيادي از مردان بالاي 13 سال را جدا کرده و با خود بردند و سپس شروع کردند به کشتن مردها.
از 6 جولاي کشتار شروع شد و اوج آن در 11 جولاي اتفاق افتاد. در همين فاصله کوتاه بيشتر از 8 هزار نفر را کشتند. درصد زيادي از آنها با دستهاي از پشت بسته، کشته شدند. تعداد زيادي که از راه جنگل فرار کرده بودند در کمين هاي جنگلي صربها کشته شدند. حتي در برخي مناطق صربها، ماشينها و لباسهاي سازمان ملل را کرايه کرده بودند که وقتي مردها به سمت آنها پناهنده مي شدند کشته مي شدند. سپس اجساد را در گورهاي دست جمعي دفن مي کردند. بعد از مدتي براي اينکه اثر جنايت را پاک کنند با شرکت هاي پيمانکاري قرارداد بستند که آنها با لودر و کاميون اجساد را از زير خاک بيرون مي کشيدند و در مناطق مختلف خاک بوسني پراکنده مي کردند لذا معمولا قطعه هاي مختلف اجساد شهدا، از 3 يا چهار منطقه پيدا شده است. دادگاه بين المللي لاهه ثابت کرده که ژنوسايد (نسل کشي) اتفاق افتاده است و ارتش صرب با هدف مي خواسته نوعي از مردم را از بين ببرد.
بعد از اتمام جنگ، اين قبرستان بزرگ احداث شد و کار تفحص شهداء آغاز گشت. يکي از نامزدهاي رياست جمهوري آمريکا براي تبليغات و موجه جلوه دادن خود، يک دستگاه بسيار پيشرفته تشخيص هويت به بوسني اهداء کرد که ابتدا از همه مادران بازمانده نمونه خون گرفتند و سپس استخوانهايي که پيدا مي شد نمونه برداري مي شد و از طريق دستگاه، مورد شناسايي قرار مي گرفت. تا به حال حدود 5 هزار نفر از اجساد شهداء پيدا شده و جستجو براي يافتن باقي شهداء ادامه دارد. اجسادي که در طول سال پيدا مي شود در مکاني نگهداري مي شوند و در سالروز اين جنايت بزرگ که همه بازماندگان در گلزار شهداء تجمع ميکنند، به خاک سپرده مي شوند. هر سال در 11 جولاي مراسم با شکوهي در اينجا برگزار مي شود.
* شرايط فعلي در صربنيتسا
ـ در حال حاضر نزديک هشت هزار نفر در صربنيتسا زندگي مي کنند که هفتاد درصد آنها صرب هستند. اين شهر تبديل به شهر ارواح شده و مردم، کمتر رغبت مي کنند به شهر برگردند.
ـ اسم شهر به معناي قوميت صرب نيست بلکه به خاطر معادن نقره اي که در اطراف اين شهر وجود دارد به آن اطلاق مي گردد.
ـ اين قبرستان در منطقه جمهوري صربسکا قرار دارد، اما به دليل برخي مسائل امنيتي پيش آمده، گلزار شهداء و کارخانه مقابل آن جزو املاک جمهوري بوسني محسوب شده است.
ـ گروه اعزامي حوزه علميه قم پس از بازديد از گلزار شهداء و پس از استماع توضيحات راهنما، براي شهداء اين واقعه فاتحه قرائت کردند، سپس به آن سمت خيابان که يک کارخانه متروکه قرار دارد حرکت کردند. اين کارخانه در آن زمان در اختيار هلندي ها بود و تعدادي از مردم در اين مکان به شهادت رسيده اند. در بخشي از اين کارخانه متروکه، نمايشگاهي از عکس و وسائل شهداي کشف شده وجود دارد.
* شهردار صربنيتسا به ديدار فضلاي حوزه آمد
گروه اعزامي، ساعت 3 بعد از ظهر براي صرف نهار به سمت شهر حرکت کردند، در رستوران همه منتظر آماده شدن غذا بودند که ناگهان شهردار صربنيتسا که از حضور گروه مطلع شده بود در جمع ما حاضر شد.
ـ نکته مهم اين بود که در حال حاضر اکثريت مردم اين شهر مسيحي بودند اما چه طور يک مسلمان به عنوان شهردار انتخاب شده بود. ايشان اينگونه پاسخ داد که پس از نسل کشي، قانوني تصويب شد که همه مردمي که قبل از نسل کشي در اين شهر ساکن بودند مي توانند در زمان انتخابات بيايند و در اين شهر رأي بدهند.
ـ ايشان ضمن ابراز خوشحالي از حضور هيأت حوزوي از ايران در شهر صربنيتسا، بيان داشت بهترين کاري که بازديد کنندگان اين شهر مي توانند انجام دهند اين است که واقعيتي را که ديده اند براي ديگران تعريف کنند تا همه از مظلوميت مسلمانان در بوسني آگاه شوند.
گزارشي از: مهدي فدايي، مدير اجرايي سفر اساتيد حوزه علميه قم به بوسني