به گزارش پایگاه 598، تمام شهیدان کربلا، به جز حضرت ابوالفضل (ع)، حر بن یزید ریاحی و حبیب بن
مظاهر، در نزدیکی مزار امام حسین (ع) به خاک سپرده شدهاند، مدفن آنها در
جنوب شرقی ضریح امام و به فاصله چند متری آن قرار دارد.
ضریح که بر
سَر دَرَش 120 لوح مزین به نام یاران امام حسین (ع) در واقعه کربلا نصب
شده، آنقدرها بزرگ نیست و به دیواری تکیه کرده که میان شور و التهاب حرم
پناه زائران گمگشته شده است.
این
بخش از حرم پیش از توسعه، یعنی تا سال 1213 ق، بقعهای جداگانه داشت و
مستقل و مجزا بود، آنچنان که ابو حمزه ثمالی روایت میکند؛ «سپس از حرم
مطهر خارج شو و در مقابل قبور شهدا بایست».
از همان سال عملیات
توسعه حرم آغاز میشود. به خواست سیدعلی طباطبایی و آیتالله شهرستانی برای
تأمین رفاه زائران دیوار آن بقعه را برمیدارند و راهروی درِ ورودی رواق
جنوبی به مزار شهیدان را میبندند و در قسمت شمالی آن، ضریحی از چوب ساج
قرار میدهند، سپس دیوار حائل را برمیدارند و آن را به حرم متصل میکنند و
به این صورت امکان طواف در اطراف مزار یاران امام حسین (ع) از بین میرود،
اما فضا برای حضور زائران بازتر میشود.
در 1230 ق، ضریحی از برنج
با کتیبهای نقرهای با شعرهای محتشم کاشانی بر آرامگاه شهیدان نصب و
صندوقی از خاتم نیز در داخل آن قرار داده میشود.
اوایل قرن چهاردهم
هجری قمری، انیسالدوله، همسر ناصرالدین شاه، ضریح نقرهای به طول حدود
80/ 4 در پنج شبکه و ارتفاع 70/ 1 به این آرامگاه تقدیم کرد. این ضریح
جایگزین ضریح قبلی شد که حالا هم در آن مکان دیده میشود.
در 1361
ق، صندوق خاتمکاری این آرامگاه به کوشش «محمد صنیع خاتم شیرازی» تعمیر و
دیوارهای اطراف ضریح به دست هنرمندان ایرانی آینهکاری شد.
و اکنون
مزار آنها در داخل اتاقک دوازده متری که حاوی صندوقی خاتمکاری شده است،
قرار دارد، پنجرهای از نقره به طول پنج متر نشانهای از این آرامگاه در
حرم امام حسین (ع) است که بر سر دَرَش اسامی 120 تن از شهدای کربلا بر
لوحهایی از کاشیهای آبی نقش بسته است.