روزه‌گرفتن دركدام روزهاي محرم مستحب است

رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ عليه السلام أَنَّهُ قَالَ: لِمَنْ أَمْكَنَهُ صَوْمُ الْمُحَرَّمِ، فَإِنَّهُ يَعْصِمُ صَائِمَهُ مِنْ كُلِّ سَيِّئَهٍ.[۱]
حضرت صادق عليه السلام فرمود: كسي كه مي تواند، محرّم را روزه بگيرد، زيرا روزه دار را از هر بدي حفظ مي كند.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّي الله عليه وآله: إِنَّ أَفْضَلَ الصَّوْمِ بَعْدَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ صَوْمُ شَهْرِ اللَّهِ الَّذِي يَدْعُونَهُ الْمُحَرَّمَ.[۲]
رسول خدا صلّي الله عليه وآله فرمود: همانا برترين روزه بعد از روزه ماه رمضان، روزه ماه خداست كه به آن محرّم مي گويند.

عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَلِيٍّ عليه السلام أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّي الله عليه وآله لِرَجُلٍ: إِنْ كُنْتَ صَائِماً بَعْدَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَصُمِ الْمُحَرَّمَ، فَإِنَّهُ شَهْرٌ تَابَ اللَّهُ فِيهِ عَلَى قَوْمٍ، وَ يَتُوبُ اللَّهُ تَعَالَى فِيهِ عَلَى آخَرِينَ.[۳]
اميرالمؤمنين عليه السلام از رسول خدا صلّي الله عليه وآله نقل مي كند كه به فردي فرمودند: اگر بعد از ماه رمضان خواستي روزه بگيري، در ماه محرّم روزه بگير، زيرا محرّم ماهي است كه خداوند توبه قومي را پذيرفت و خداوند تعالي در اين ماه توبه ديگران را نيز مي پذيرد.

روزه يك روز از ماه محرّم

عَنِ النَّبِيِّ صلّي الله عليه وآله قَالَ: مَنْ صَامَ يَوْماً مِنَ الْمُحَرَّمِ فَلَهُ بِكُلِّ يَوْمٍ ثَلَاثُونَ يَوْماً.[۴]
رسول خدا صلّي الله عليه وآله فرمود: هركس يك روز از ماه محرّم روزه بگيرد، به ازاي هر روز، سي روز در نظر گرفته مي شود.

رُوِيَ عَنهُمْ عليهم السلام: أَنَّ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنَ الْمُحَرَّمِ مُحْتَسِباً جَعَلَ اللَّهُ تَعَالَى بَيْنَهُ وَ بَيْنَ جَهَنَّمَ جُنَّهً كَمَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.[۵]
از معصومين عليهم السلام نقل شده است كه فرمودند: هركس يك روز از ماه محرّم را با اخلاص روزه بگيرد، خداوند بين او و جهنّم سپري قرار مي دهد، همانگونه كه بين آسمان و زمين قرار داده است.

روزه روز اول ماه محرّم

عَنِ الرَّيَّانِ بْنِ شَبِيبٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا عليه السلام فِي أَوَّلِ يَوْمٍ مِنَ الْمُحَرَّمِ فَقَالَ لِي: إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي دَعَا فِيهِ زَكَرِيَّا عليه السلام رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ: «رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّهً طَيِّبَهً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ» فَاسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِكَهَ فَنَادَتْ زَكَرِيَّا وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ: أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى‏، فَمَنْ صَامَ هَذَا الْيَوْمَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ كَمَا اسْتَجَابَ لِزَكَرِيَّا عليه السلام.[۶]
ريّان بن شبيب گويد: در اوّلين روز محرّم به خدمت امام رضا عليه السّلام رسيدم، حضرت فرمودند: امروز، روزى است كه زكريّا عليه السّلام پروردگارش را خواند و گفت: «پروردگارا! فرزندى پاك به من مرحمت فرما، همانا تو دعاى بندگان را ميشنوى» و خداوند دعاى او را مستجاب كرد و به ملائكه دستور داد كه به زكريّا- كه در محراب در حال نماز بود- بگويند كه خدا به تو يحيى را مژده مى‏دهد. پس هر كس اين روز را روزه بگيرد و سپس دعا كند، خداوند همان طور كه دعاى زكريّا را مستجاب كرد، دعاى او را نيز مستجاب خواهد كرد.

روزه روز سوّم ماه محرّم

قَالَ الْمُفِيدُ فِي الْحَدَائِقِ: الْيَوْمُ الثَّالِثُ مِنَ الْمُحَرَّمِ يَوْمٌ مُبَارَكٌ، كَانَ فِيهِ خَلَاصُ يُوسُفَ عليه السلام مِنَ الْجُبِّ، فَمَنْ صَامَهُ يَسَّرَ اللَّهُ لَهُ الصَّعْبَ وَ فَرَّجَ عَنْهُ الْكَرْبَ.[۷]
شيخ مفيد در حدائق مي نويسد: روز سوم ماه محرّم، روز مباركي است. اين روز، روز رهايي حضرت يوسف عليه السلام از چاه است. هركس اين روز را روزه بگيرد، خداوند براي وي هر سختي را آسان كرده و اندوه را از وي برطرف مي سازد.

عَنِ النَّبِيِّ صلّي الله عليه وآله قال: إنَّ مَنْ صَامَ الْيَوْمَ الثَّالِثَ مِنَ الْمُحَرَّمِ اسْتُجِيبَتْ دَعْوَتُهُ.[۸]
رسول خدا صلّي الله عليه وآله فرمود: همانا هركس روز سوم محرّم را روزه بگيرد، دعايش مستجاب مي شود.

دستور به ترك روزه روز تاسوعا و عاشورا

در موضوع روزه روز عاشورا (و تاسوعا) دو دسته روايات مشاهده مي شود. در بعضي از روايات، استحباب و ترغيب به روزه عاشورا مطرح است و در بعضي از روايات، تحريم يا كراهت اين روزه بيان شده است. براي مثال روايت زير حاكي از استحباب روزه اين دو روز مي باشد:

عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عليهماالسلام أَنَّ عَلِيّاً عليه السلام قَالَ: صُومُوا مِنْ عَاشُورَاءَ التَّاسِعَ وَ الْعَاشِرَ فَإِنَّهُ يُكَفِّرُ ذُنُوبَ سَنَهٍ.[۹]
حضرت صادق از حضرت باقر عليهماالسلام از اميرالمؤمنين عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: دو روز نهم و دهم محرم را روزه بگيريد، زيرا كفّاره گناه يك سال است.

مرحوم سيد بن طاووس نيز در اقبال الاعمال به همين نكته اشاره مي كند:

بدان كه روايات متظافري در تحريم روزه روز عاشورا (اگر با نيت خوشحالي از فعل بني اميّۀ باشد) وارد شده است و اهل دين از اين مسئله آگاهي دارند. همچنين در روايات زيادي به روزه اين روز ترغيب شده است.[۱۰]

رواياتي كه به ترك روزه روز عاشورا دلالت مي كنند، عبارتند از:

مرحوم سيد بن طاووس از كتاب تاريخ حاكم نيشابوري در معرّفي نصر بن عبدالله نيشابوري روايتي را از سعيد بن مسيِّب نقل مي كند كه رسول خدا صلّي الله عليه وآله در عاشورا روزه نمي گرفتند.[۱۱]

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام عَنْ صَوْمِ تَاسُوعَاءَ وَ عَاشُورَاءَ مِنْ شَهْرِ الْمُحَرَّمِ، فَقَالَ: تَاسُوعَاءُ يَوْمٌ حُوصِرَ فِيهِ الْحُسَيْنُ عليه السلام وَ أَصْحَابُهُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ بِكَرْبَلَاءَ، وَ اجْتَمَعَ عَلَيْهِ خَيْلُ أَهْلِ الشَّامِ وَ أَنَاخُوا عَلَيْهِ، وَ فَرِحَ ابْنُ مَرْجَانَهَ وَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ بِتَوَافُرِ الْخَيْلِ وَ كَثْرَتِهَا، وَ اسْتَضْعَفُوا فِيهِ الْحُسَيْنَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ أَصْحَابَهُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ، وَ أَيْقَنُوا أَنْ لَا يَأْتِيَ الْحُسَيْنَ عليه السلام نَاصِرٌ وَ لَا يُمِدَّهُ أَهْلُ الْعِرَاقِ، بِأَبِي الْمُسْتَضْعَفُ الْغَرِيبُ. ثُمَّ قَالَ: وَ أَمَّا يَوْمُ عَاشُورَاءَ فَيَوْمٌ أُصِيبَ فِيهِ الْحُسَيْنُ عليه السلام صَرِيعاً بَيْنَ أَصْحَابِهِ، وَ أَصْحَابُهُ صَرْعَى حَوْلَهُ عُرَاهً، أَ فَصَوْمٌ يَكُونُ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ؟ كَلَّا وَ رَبِّ الْبَيْتِ الْحَرَامِ، مَا هُوَ يَوْمَ صَوْمٍ، وَ مَا هُوَ إِلَّا يَوْمُ حُزْنٍ وَ مُصِيبَهٍ دَخَلَتْ عَلَى أَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ، وَ يَوْمُ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ لِابْنِ مَرْجَانَهَ وَ آلِ زِيَادٍ وَ أَهْلِ الشَّامِ، غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى ذُرِّيَّاتِهِمْ، وَ ذَلِكَ يَوْمٌ بَكَتْ عَلَيْهِ جَمِيعُ بِقَاعِ الْأَرْضِ خَلَا بُقْعَهِ الشَّامِ، فَمَنْ صَامَهُ أَوْ تَبَرَّكَ بِهِ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ آلِ زِيَادٍ مَمْسُوخُ الْقَلْبِ مَسْخُوطٌ عَلَيْهِ، وَ مَنِ ادَّخَرَ إِلَى مَنْزِلِهِ ذَخِيرَهً أَعْقَبَهُ اللَّهُ تَعَالَى نِفَاقاً فِي قَلْبِهِ إِلَى يَوْمِ يَلْقَاهُ، وَ انْتَزَعَ الْبَرَكَهَ عَنْهُ وَ عَنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ وُلْدِهِ، وَ شَارَكَهُ الشَّيْطَانُ فِي جَمِيعِ ذَلِكَ.[۱۲]
عبد الملك گفت: از حضرت صادق عليه السلام از روزه روز تاسوعا و عاشورا سؤال كردم، فرمود: تاسوعا روزى بود كه در آن روز، حسين و اصحابش رضى الله عنهم را در كربلا محاصره كردند، لشكر شام براي جنگيدن با آن حضرت اجتماع نمودند و ابن مرجانه و عمر بن سعد به دليل بسياري لشكر مسرور شدند و حسين بن علي عليه السلام و يارانش را ضعيف شمردند و يقين كردند كه ياوري براي آن حضرت نخواهد آمد و اهل عراق او را ياري نخواهند كرد. پس حضرت فرمود: پدرم فداي آن كسي كه او را ضعيف شمرده و غريب و تنها گذاشتند. سپس حضرتش فرمود: امّا روز عاشورا، روزى بود كه حسين بن علي عليه السّلام ميان يارانش به شهادت رسيد و اصحابش اطراف او عريان بر زمين افتاده بودند. آيا در چنين روزي، روزه گرفته مي شود؟ هرگز، به مالك خانه خدا قسم كه اين روز، روز روزه نيست؛ اين روز، جز روز حزن و مصيبت نيست، حزن و مصيبتي كه بر اهل آسمان و زمين و همه مؤمنين وارد شد. اين روز، روز فرح و شادي ابن مرجانۀ و آل زياد و اهل شام بود كه خداي بر آنها و ذرّيّه ايشان خشم نمايد. اين روز، روزي بود كه همه بقعه هاي زمين به جز شام، بر حسين بن علي عليه السلام گريستند. لذا هركس اين روز را روزه گيرد يا به آن تبرّك جويد، خداوند او را با قلبي مسخ شده به همراه آل زياد محشور مي كند و بر او خشمناك خواهد بود. كسي كه در اين روز، براي منزلش چيزي ذخيره كند، در قلبش تا روز قيامت نفاق جاي گيرد و بركت از او و خانواده و فرزندانش گرفته مي شود و شيطان در همه اين موارد با او همراهي و مشاركت خواهد كرد.

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَيْبٍ النَّيْسَابُورِيِّ عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليهماالسلام قَالَا: لَا تَصُمْ فِي يَوْمِ عَاشُورَاءَ.[۱۳]
زراره از حضرت باقر و حضرت صادق عليهماالسلام نقل مي كند كه فرمودند: روز عاشورا، روزه نگير.

عَن نَجَبَهِ بْنِ الْحَارِثِ الْعَطَّارُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عليه السلام عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَاشُورَاءَ، فَقَالَ: صَوْمٌ مَتْرُوكٌ بِنُزُولِ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ الْمَتْرُوكُ بِدْعَهٌ. قَالَ نَجَبَهُ: فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام مِنْ بَعْدِ أَبِيهِ عليه السلام عَنْ ذَلِكَ فَأَجَابَنِي بِمِثْلِ جَوَابِ أَبِيهِ، ثُمَّ قَالَ: أَمَا إِنَّهُ صَوْمُ يَوْمٍ مَا نَزَلَ بِهِ كِتَابٌ، وَ لَا جَرَتْ بِهِ سُنَّهٌ إِلَّا سُنَّهُ آلِ زِيَادٍ بِقَتْلِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا.[۱۴]
نجبۀ گفت: از حضرت باقر عليه السّلام از روزه روز عاشورا پرسيدم. فرمود: روزه روز عاشورا، روزه‏اى است كه با نزول روزه ماه رمضان ترك شد و انجام هر ترك شده اي بدعت است. نجبۀ گفت: بعد از حضرت باقر عليه السلام، همين سؤال را از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم و حضرتش همچون پدرش پاسخ داد. آنگاه فرمود: آگاه باش كه اين روزه، روزه‏اى است كه نه كتابى نسبت به آن نازل شده و نه سنّتى بر آن جاري شده است، جز سنّت آل زياد كه به واسطه قتل حسين بن على عليهما السّلام اين روزه را رواج دادند.

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عِيسَى قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا عليه السلام عَنْ صَوْمِ عَاشُورَاءَ وَ مَا يَقُولُ النَّاسُ فِيهِ، فَقَالَ: عَنْ صَوْمِ ابْنِ مَرْجَانَهَ تَسْأَلُنِي؟! ذَلِكَ يَوْمٌ صَامَهُ الْأَدْعِيَاءُ مِنْ آلِ زِيَادٍ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ عليه السلام وَ هُوَ يَوْمٌ يَتَشَأَّمُ بِهِ آلُ مُحَمَّدٍ صلّي الله عليه وآله، وَ يَتَشَأَّمُ بِهِ أَهْلُ الْإِسْلَامِ، وَ الْيَوْمُ الَّذِي يَتَشَأَّمُ بِهِ أَهْلُ الْإِسْلَامِ لَا يُصَامُ وَ لَا يُتَبَرَّكُ بِهِ، وَ يَوْمُ الْإِثْنَيْنِ يَوْمُ نَحْسٌ، قَبَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ نَبِيَّهُ، وَ مَا أُصِيبَ آلُ مُحَمَّدٍ إِلَّا فِي يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ، فَتَشَأَّمْنَا بِهِ وَ تَبَرَّكَ بِهِ عَدُوُّنَا، وَ يَوْمُ عَاشُورَاءَ قُتِلَ الْحُسَيْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ تَبَرَّكَ‏ بِهِ ابْنُ مَرْجَانَهَ وَ تَشَأَّمَ بِهِ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ، فَمَنْ صَامَهُمَا أَوْ تَبَرَّكَ بِهِمَا لَقِيَ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مَمْسُوخَ الْقَلْبِ وَ كَانَ حَشْرُهُ مَعَ الَّذِينَ سَنُّوا صَوْمَهُمَا وَ التَّبَرُّكَ بِهِمَا.[۱۵]
جعفر بن عيسى يقطينى مي گويد: از حضرت رضا عليه السّلام درباره روزه روز عاشورا و آنچه عامّۀ در اين مورد مي گويند سؤال كردم. فرمود: از روزه ابن مرجانه از من سؤال مى‏كنى؟! آن روز، روزى است كه حرامزادگان آل زياد به خاطر قتل حسين بن علي عليه السلام روزه گرفتند. آن روز، روزي است كه آل محمد صلّي الله عليه وآله آن را شوم مي دانند. آن روز، روزي است كه اهل اسلام آن را شوم مي دانند و روزي كه اهل اسلام آن را شوم بدانند نبايد روزه گرفت و نبايد به آن تبرّك جست. روز دوشنبه نيز روز نحسي است، زيرا خداوند در اين روز پيامبر خويش را قبض روح كرد و مصيبتي به آل محمّد وارد نشد جز در روز دوشنبه. لذا ما دوشنبه را شوم دانسته، درحاليكه دشمنان ما به آن تبرّك مي جويند. روز عاشورا روزى است كه حسين بن علي در آن روز كشته شد و ابن مرجانۀ به آن تبرك جست و آل محمد آن را شوم دانستند. پس هر كس اين دو روز (روز عاشورا و روز دوشنبه) را روزه گيرد يا به آن دو روز تبرّك جويد، خداوند را ملاقات مي كند در حالتى كه قلبش مسخ شده است و خداوند وي را با كساني كه روزه و تبرّك به اين دو روز را سنّت نمودند، محشور مي نمايد.

عَنْ زَيْدٍ النَّرْسِيِّ قَالَ: سَمِعْتُ عُبَيْدَ بْنَ زُرَارَهَ يَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَاشُورَاءَ، فَقَالَ: مَنْ صَامَهُ كَانَ حَظُّهُ مِنْ صِيَامِ ذَلِكَ الْيَوْمِ حَظَّ ابْنِ مَرْجَانَهَ وَ آلِ زِيَادٍ. قَالَ: قُلْتُ: وَ مَا كَانَ حَظُّهُمْ مِنْ ذَلِكَ الْيَوْمِ؟ قَالَ: النَّارُ، أَعَاذَنَا اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ عَمَلٍ يُقَرِّبُ مِنَ النَّارِ.[۱۶]
عبيد بن زرارۀ از حضرت صادق عليه السّلام درباره روزه روز عاشورا پرسش مي كند. حضرت پاسخ مي دهند: هركس روز عاشورا را روزه بگيرد، بهره اش از اين روزه، بهره ابن مرجانۀ و آل زياد خواهد بود. عبيد مي گويد: پرسيدم: بهره آنها از آن روز چه بوده است؟ فرمود: آتش جهنم؛ خداوند به ما از آتش جهنم پناه دهد و از عملي كه ما را به آتش نزديك مي سازد نگاه دارد.

عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي غُنْدَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَرَفَهَ، فَقَالَ: عِيدٌ مِنْ أَعْيَادِ الْمُسْلِمِينَ وَ يَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَهٍ، قُلْتُ: فَصَوْمُ عَاشُورَاءَ؟ قَالَ: ذَاكَ يَوْمٌ قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ عليه السلام، فَإِنْ كُنْتَ شَامِتاً فَصُمْ. ثُمَّ قَالَ: إِنَّ آلَ أُمَيَّهَ نَذَرُوا نَذْراً إِنْ قُتِلَ الْحُسَيْنُ عليه السلام أَنْ يَتَّخِذُوا ذَلِكَ الْيَوْمَ عِيداً لَهُمْ، يَصُومُونَ فِيهِ شُكْراً وَ يُفَرِّحُونَ أَوْلَادَهُمْ. فَصَارَتْ فِي آلِ أَبِي سُفْيَانَ سُنَّهً إِلَى الْيَوْمِ، فَلِذَلِكَ يَصُومُونَهُ وَ يُدْخِلُونَ عَلَى عِيَالَاتِهِمْ وَ أَهَالِيهِمُ الْفَرَحَ ذَلِكَ الْيَوْمَ. ثُمَّ قَالَ: إِنَّ الصَّوْمَ لَا يَكُونُ لِلْمُصِيبَهِ، وَ لَا يَكُونُ إِلَّا شُكْراً لِلسَّلَامَهِ، وَ إِنَّ الْحُسَيْنَ عليه السلام أُصِيبَ يَوْمَ عَاشُورَاءَ، فَإِنْ كُنْتَ فِيمَنْ أُصِيبَ بِهِ فَلَا تَصُمْ، وَ إِنْ كُنْتَ شَامِتاً مِمَّنْ سَرَّهُ سَلَامَهُ بَنِي أُمَيَّهَ فَصُمْ شُكْراً لِلَّهِ تَعَالَى.[۱۷]
ابى غُندَر مي گويد: از حضرت صادق عليه السلام از روزه روز عرفۀ پرسيدم. فرمود: عرفۀ، از اعياد مسلمين و روز دعا و درخواست است. سپس از روزه روز عاشورا پرسيدم. فرمود: عاشورا روزى است كه حسين بن علي عليه السلام كشته شد. پس اگر تو در زمره كساني هستي كه به واسطه كشته شدن حسين بن علي عليه السلام شاد مي باشند، روزه بگير. آنگاه فرمود: همانا خاندان اميّه نذر كردند كه اگر حسين بن علي عليه السلام كشته شود آن روز را عيد قرار دهند و به شكر اين نعمت روزه گيرند و فرزندان خود را شاد نمايند. اين امر تا امروز در بين خاندان ابوسفيان سنّت شد و از اين روى در اين روز، روزه گرفته و بر اهل و عيال خود شادي وارد مي كنند. سپس فرمود: مصيبت، عاملِ روزه گرفتن نيست و لذا روزه جز براي شكر سلامتي نمي باشد. در روز عاشورا حسين بن علي عليه السلام كشته شد. حال اگرتو از مصيبت زدگان او هستى روزه مگير، امّا اگر از كشته شدن وي شاد شده اي و از آنانى كه به سلامتي بنى اميّه مسرور شدند، به خاطر شكر خداى تعالى در روز عاشورا روزه بگير.

دستور يا توصيه به پرهيز از خوردن و نوشيدن بدون نيّت روزه در روز عاشورا

در روايتي حضرت صادق عليه السلام، از روزه كامل در روز عاشورا نهي كرده، به پرهيز از خوردن و نوشيدن تا بعداز ظهر اين روز توصيه نموده اند:

رَوَى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عليه السلام فِي يَوْمِ عَاشُورَاءَ، قُلْتُ: يَا سَيِّدِي فَمَا قَوْلُكَ فِي صَوْمِهِ؟ فَقَالَ لِي: صُمْهُ مِنْ غَيْرِ تَبْيِيتٍ، وَ أَفْطِرْهُ مِنْ غَيْرِ تَشْمِيتٍ، وَ لَا تَجْعَلْهُ يَوْمَ صَوْمٍ كَمَلًا، وَ لْيَكُنْ إِفْطَارُكَ بَعْدَ صَلَاهِ الْعَصْرِ بِسَاعَهٍ عَلَى شَرْبَهٍ مِنْ مَاءٍ، فَإِنَّهُ فِي مِثْلِ ذَلِكَ الْوَقْتِ مِنْ ذَلِكَ الْيَوْمِ تَجَلَّتِ الْهَيْجَاءُ عَنْ آلِ‏رَسُولِ اللَّهِ صلّي الله عليه وآله وَ انْكَشَفَتِ الْمَلْحَمَهُ عَنْهُمْ، وَ فِي الْأَرْضِ مِنْهُمْ ثَلَاثُونَ صَرِيعاً فِي مَوَالِيهِمْ، يَعِزُّ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّي الله عليه وآله مَصْرَعُهُمْ، وَ لَوْ كَانَ فِي الدُّنْيَا يَوْمَئِذٍ حَيّاً لَكَانَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ آلِهِ هُوَ الْمُعَزَّى بِهِمْ.[۱۸]
عبدالله بن سِنان نقل مي‏كند كه در روز عاشورا به خدمت سيّد و آقايم حضرت صادق عليه‏السّلام شرفياب شدم. عرض كردم: اي آقاي من، درباره روزه‏ اين روز چه مي‏فرماييد؟ حضرت فرمودند: روزه بگير بدون آنكه در شب، نيّت روزه كرده باشي؛ و افطار كن بدون آنكه خوشحال باشي؛ و اينگونه نباشد كه يك روزِ تمام چيزي نخوري، بلكه ساعتي بعد از نمازِ عصر شربتي از آب بنوش، زيرا در اين ساعت بود كه جنگ از خاندانِ رسول خدا صلّي ‏الله‏ عليه ‏وآله برطرف شد، در حاليكه سي نفر از اهل بيت و مواليانشان روي زمين افتاده بودند؛ كساني كه اگر رسول‏ خدا صلّي ‏الله‏ عليه ‏وآله در آن روز در دنيا بود، صاحب تعزيه هر يك از آنها مي شد.

مرحوم سيد بن طاووس در اقبال الاعمال مي نويسد:

بعد از پايان زمان مصيبت، آن هنگام كه خواستي غذا و نوشيدني بخوري، به خداوند متعال عرضه بدار: بار الها، تو خودت در قرآن كريم فرموده اي: «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ» و لذا حسين بن علي عليه السلام و يارانش هم اكنون نزد تو به خوردن و نوشيدن مشغول هستند. ما نيز در خوردن اين غذا و نوشيدني به ايشان اقتدا مي كنيم.[۱۹]

پي نوشت ها:
[۱] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴ به نقل از اقبال الاعمال
[۲] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۳۵ به نقل از اقبال الاعمال
[۳] - وسائل‏الشيعه، ج ۱۰، ص ۴۶۹ به نقل از المقنعه
[۴] - وسائل‏الشيعه، ج ۱۰، ص ۴۷۰ به نقل از اقبال الاعمال
[۵] - وسائل‏الشيعه، ج ۱۰، ص ۴۷۰ به نقل از اقبال الاعمال
[۶] - بحارالأنوار، ج ۱۰۱، ص ۱۰۲-۱۰۳ به نقل از امالي صدوق
[۷] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۳۵ به نقل از اقبال الاعمال
[۸] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۳۵ به نقل از اقبال الاعمال
[۹] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۴۱ به نقل از اقبال الاعمال/ تهذيب‏الأحكام، ج ۴، ص ۲۹۹
[۱۰] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰ به نقل از اقبال الاعمال
[۱۱] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۴۱
[۱۲] - الكافي، ج ۴، ص ۱۴۷
[۱۳] - الكافي، ج ۴، ص ۱۴۶
[۱۴] - الكافي، ج ۴، ص ۱۴۶
[۱۵] - الكافي، ج ۴، ص ۱۴۶-۱۴۷
[۱۶] - الكافي، ج ۴، ص ۱۴۷
[۱۷] - وسائل‏الشيعه، ج ۱۰، ص ۴۶۲- ۴۶۳ به نقل از امالي طوسي
[۱۸] - بحارالأنوار، ج ۱۰۱، ص ۳۰۳-۳۰۴ به نقل از مصباح المتهجد
[۱۹] - بحارالأنوار، ج ۹۸، ص ۳۴۴ به نقل از اقبال الاعمال