جذب سرمایه در صنعت نفت صرفا از منابع خارجی؛ رویایی دست نیافتنی

به گزارش پایگاه 598، در سال های اخیر، صنعت نفت کشور برای تامین مالی پروژه های خود با مشکلات بسیاری روبرو بوده است. از طرفی جذب سرمایه گذاری خارجی به دلیل تحریم ها، بسیار محدود شد و از طرف دیگر وزارت نفت نتوانست سازوکار مناسبی برای جذب سرمایه های مردمی به پروژه های سودآور این صنعت به کار گیرد. در نتیجه، نیازمندی صنعت نفت به جذب سرمایه، افزایش چشم‌گیری داشته است. سعید قوام پور، مدیرکل برنامه ریزی استراتژیک وزارت نفت در مصاحبه با خبرگزاری شانا در تاریخ 12 مردادماه اعلام کرد که نیاز سرمایه گذاری در صنعت نفت در طول برنامه ششم توسعه بین حداقل 100 و حداکثر 200 میلیارد دلار است. به عبارت دیگر، صنعت نفت سالانه به جذب سرمایه‌ای بین حداقل 20 و حداکثر 40 میلیارد دلار نیاز دارد.

نگاهی به اقدامات انجام شده توسط وزارت نفت نشان می دهد که این وزارتخانه امیدوار است مشکل را با جذب سرمایه گذاری خارجی بعد از رفع تحریم ها، برطرف کند. بر همین اساس، وزارت نفت در دو سال اخیر، مدل قراردادهای نفتی کشور را اصلاح و مدل قراردادی جدیدی با نام IPC که جذابیت بیشتری برای شرکت های خارجی دارد، طراحی کرده است. این وزارتخانه قصد دارد با برگزاری کنفرانس هایی در تهران و لندن تا پایان سال جاری، این مدل جدید قراردادی و همچنین 50 فرصت سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز کشور به ارزش ١٨٥ میلیارد دلار را به شرکت های خارجی معرفی کند.

یکی از دلایل امیدواری وزارت نفت به جذب حجم عظیم سرمایه مورد نیاز از محل سرمایه گذاری خارجی با برگزاری کنفرانس های تهران و لندن، به تصور مقامات این وزارتخانه از نتایج برگزاری کنفرانس مشابهی در سال 1999 برای معرفی قراردادهای بیع متقابل (مدل جدید قراردادهای نفتی ایران در اواسط دهه هفتاد) باز می گردد.

سید مهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران در مصاحبه ای با سایت عصر نفت در تاریخ 30 شهریورماه، نتایج برگزاری آن سمینار در لندن را این‌گونه تشریح کرده است: «یک سمینار هم در لندن برگزار کردیم که به سمینار قرن شهرت یافت که نتیجه آن جذب 40 تا 50 میلیارد دلار سرمایه در صنعت نفت کشور بود و ماحصل آن عسلویه و پارس جنوبی و ایجاد ظرفیت تولید 1 میلیون بشکه‌ای نفت خام شد. در حاشیه آن هم حدود 17  میلیارد دلار هم در پتروشیمی جذب و کلی کار در کشور ایجاد شد».

این اظهارات در حالی بیان می شود که:

اول: براساس بررسی های انجام شده، کل میزان سرمایه گذاری انجام شده توسط شرکت های خارجی در صنایع نفت و گاز ایران با قراردادهای بیع متقابل بین سال های 1995 تا 2005، حدود 23 میلیارد دلار بوده است. همچنین قرارداد مربوط به جذب حدود 6.5 میلیارد دلار از این رقم، قبل از برگزاری سمینار لندن و بین سال های 1995 تا 1998 به امضا رسیده بود. در نتیجه،در خوشبینانه‌ترین حالت صرفا حدود 16.5 میلیارد دلار با برگزاری این سمینار جذب صنعت نفت و گاز ایران شد که بسیار کمتر از 40 تا 50 میلیارد دلار مورد اشاره است.

دوم: بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که افزایش ظرفیت تولید نفت کشور با استفاده از قراردادهای بیع متقابل به 1 میلیون بشکه در روز نرسید و عملا به دلیل ضعف مدل قراردادی، این رقم از حدود 350 هزار بشکه در روز فراتر نرفت.

سوم: جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت پتروشیمی عمدتا به صورت فاینانس صورت گرفته است و ارتباطی به قراردادهای بیع متقابل صنایع نفت و گاز و در نتیجه، برگزاری سمینار سال 1999 لندن ندارد.

برهمین اساس ضرورت دارد وزارت نفت نگاهی واقع بینانه به نتایج برگزاری این کنفرانس‌ها داشته باشد و جذب 185 میلیارد دلار سرمایه خارجی در صنعت نفت تا پایان برنامه ششم توسعه را افقی دست نیافتی تلقی کند. حال در این شرایط، جای آن نیست که وزارت نفت از نقدینگی 850 هزار میلیارد تومانی موجود در کشور با استفاده از روش های مناسب برای تامین مالی پروژه های سودده  صنعت نفت و تحقق اقتصادی درون زا بهره گیرد؟