مافیای واردات بنزین و یک واحد پالایشی

به گزارش پایگاه 598، کیفیت فرآورده‌های نفتی ایران و سبد تولیدی آنها به دلیل قدیمی بودن واحدهای پالایشی و مکانیسم‌های آن، فاصله بسیاری با استانداردهای جهانی دارد، در بیشتر پالایشگاه‌های کشور میزان تولید نفت کوره و مازوت به دلیل طراحی اولیه آنها، فراوان بوده و همین موضوع باعث شده است محصولات سنگین پالایشگاه‌ها یا سوزانده شوند یا با قیمت اندک صادر شوند.

مازوت تولیدی در پالایشگاه‌ها به کشورهای مختلف به ویژه کشورهای شرق آسیا صادر شده و این کشورها با شکست مولکولی این فرآورده نفتی، مازوت را به بنزین تبدیل کرده و به ایران صادر می‌کنند، به بیان ساده‌تر به دلیل عدم بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا در پالایشگاه‌های ایران، علاوه بر هزینه‌های تحمیل شده برای صادرات این فرآورده‌ها و سود بسیار اندک، بیشتر از این سود صرف واردات بنزین می‌شود که در نوع خود قابل تأمل است؛ قابل تأمل از آن بابت که می‌توان با استفاده از واحد‌های RDC و در مرحله بعد RFCC علاوه بر جلوگیری از واردات بنزین و خام فروشی، محصولات دیگری مانند پروپیلن، ال پی جی و گوگرد تولید کرد.

به عنوان نمونه با راه‌اندازی واحد RFCC در پالایشگاه اراک، علاوه بر افزایش 8 میلیون لیتری بنزین و ارتقای بنزین به یورو 4، روزانه 700 تن گوگرد و محصولات جانبی تولید می‌شود. برای راه‌اندازی واحد‌های RFCC پیش نیازهایی مانند راه‌اندازی واحد RDC در پالایشگاه‌ها نیاز است که مجموع سرمایه‌گذاری لازم برای راه‌اندازی این واحد‌ها به سرمایه‌گذاری 2 میلیارد دلاری نیاز است.

با راه‌اندازی این واحدها در مقابل طرح‌های بهینه‌سازی پالایشگاه‌های کشور بسیاری از پالایشگاه‌ها نیاز به سوزاندن برخی فرآورده‌های نفتی را نه تنها نداشتند بلکه می‌توانند از محصولات بی‌ارزش، محصولاتی پر ارزش و مهم تهیه کرده و کشور را از واردات بنزین بی‌نیاز کرده و محصولات با کیفیت عرضه کنند. در صورت بهره‌گیری از این راهکار، قیر تولیدی در پالایشگاه‌ها نیز می‌توانند به محصولات با ارزش‌تر تبدیل شوند.

با این وجود مشکل چیست؟ در دولت گذشته طرح بهینه‌سازی پالایشگاه‌های کشور در دست اقدام بود و طرح‌های مورد نظر تصویب شد که به دلایل عمده زیر متوقف شد:

- تحریم‌ها و عدم تأمین مالی.

- خصوصی شدن پالایشگاه‌ها و عدم تمایل سرمایه گذاران برای سرمایه‌گذاری. احداث واحد RFCC در پالایشگاه شازند اراک به‌دلیل دولتی بودن این پالایشگاه به اتمام رسید.

- قیمت پایین بنزین

یکی از مشکلات اصلی دیگر، سازمان حفاظت محیط‌ زیست است که تا حد توان با طرح‌های بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها به ویژه پالایشگاه اصفهان مخالفت کرده‌اند در حالی که بهینه‌سازی پالایشگاه سبب افزایش تولید بنزین یورو و کاهش تولید مازوت شده و به نفع محیط زیست است. دلیل مهم دیگر عدم بررسی اقتصادی و برنامه‌ریزی صحیح وزارت نفت است. وزارت نفت احداث خطوط لوله عظیم انتقال مشتقات نفتی و همچنین طرح افزایش ظرفیت پایانه‌های صادراتی و وارداتی مشتقات نفتی و طرح ساخت انبارهای نفت عظیم به منظور کاهش خطر قطع توزیع مشتقات نفتی با سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلاری را در حال اجرا دارد در حالی که به ازای این همه طرح و سرمایه‌گذاری کافی بود طرح‌های بنزین‌سازی و بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت را در پالایشگاه‌های داخل کشور با همان میزان سرمایه‌گذاری انجام می‌دادند. از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط‌زیست اجازه نمی‌دهد در پالایشگاه تهران واحد بنزین‌سازی احداث شود در حالی که این پالایشگاه قدیمی با ظرفیت 235 هزار بشکه در روز تنها 16 درصد بنزین و 21 درصد مازوت تولید می‌کند و اجرای طرح بنزین‌سازی در آن الزامی است.

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد تمامی هزینه‌های انجام شده در یک پالایشگاه متوسط، چهار سال پس از راه‌اندازی واحد RFCC جبران خواهد شد که با توجه به میزان تولید مازوت در هر یک از پالایشگاه‌ها، بازگشت سرمایه سریع‌تر یا کند خواهد بود. باید پذیرفت که کشور دیگر توان و ظرفیت ساخت پالایشگاه جدید را در کوتاه مدت و میان مدت ندارد و بهترین راهکار برای افزایش کمی و کیفی فرآورده‌های نفتی بهره‌گیری از این واحدهاست. با توجه به وضعیت موجود، میزان فرآورده‌های سنگین و کم ارزش بیشتر شده و سود آن عاید دلال‌های سوخت می‌شود که نقش پررنگی در جلوگیری از ساخت واحدهای RFCC دارند و حتی در مواقعی در سطوح عالی مانع از به کارگیری این واحد‌ها شده‌اند. تمامی این موارد نشان می‌دهد احداث واحدهای RFCC می‌تواند نقش مهمی در افزایش کیفیت فرآورده‌های نفتی و افزایش راندمان پالایشگاه‌ها داشته باشد اما جریانی خاص اجازه نمی‌دهد که این واحدها احداث شود تا مبادا سود واردات بنزین دچار مشکل شود.