شورای همکاری خلیج‌فارس آماده گفت‌و‌گو با ایران

صباح خالد الحمد الصباح، وزیر خارجه کویت روز سه شنبه در نشست خبری مشترک با فرانک والتر اشتاین‎مایر، همتای آلمانی خود در کویت از آمادگی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای گفت‌وگو و تفاهم با ایران بر مبنای اصول و قواعد بین‌المللی، عدم دخالت در امور داخلی و پایبندی به اصول حسن همجواری خبر داد. خالد الصباح گفت: «ما آماده گفت‌و‌گو با ایران هستیم و کشورهای شورای همکاری همیشه تاکید دارند که قواعدی برای همکاری با کشور همسایه ایران وجود دارد و امیدواریم که این گفت‌وگو و مذاکره را برای برقراری هرچه بیشتر امنیت و ثبات در منطقه آغاز کنیم.

شیخ صباح افزود: «کشورهای عضو شورای همکاری امیدوارند که بر مبنای اصول و قواعد بین‌المللی و مبانی منشور سازمان ملل متحد با در نظر گرفتن پایبندی به حسن همجواری با ایران گفت‌وگو کنند.»

فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان که برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات کویت در این کشور به سر می‌برد، طی این کنفرانس مطبوعاتی با همتای کویتی خود در مورد آخرین تحولات منطقه و جهان از جمله توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 به اظهارنظر پرداخت. وزیر امور خارجه آلمان گفت: «امضای توافق‌نامه هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی سرآغاز مرحله نوینی برای گفت‌وگو با این کشور است و اجرای دقیق و صحیح بندهای آن می‌تواند زیربنای تحقق صلح و ثبات منطقه و خاورمیانه باشد.»

اشتاین‌مایر تاکید کرد: «حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ایران تنها با امضای توافق‌نامه به پایان نمی‌رسد و ما هم اکنون در مرحله جدیدی قرار داریم که طی آن همگی باید ضمن قبول مسوولیت به اجرای دقیق و صحیح مفاد و بندهای این توافق‌نامه بپردازیم.» او ابراز امیدواری کرد با تشریک مساعی و گفت‌وگو و تفاهم با ایران مواضع مشترکی جهت سامان‌دهی بحران‌های جاری در منطقه اتخاذ شود و این توافق بتواند زیربنایی برای ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه باشد.

به گزارش پایگاه خبری «رای‎الیوم»، شیخ الصباح درباره تحولات منطقه‎ای و بین‎المللی تاکید کرد: دیدگاه‎های من با اشتاین‌مایر درباره مسائل مختلف منطقه از جمله بحران سوریه و اوضاع انسانی مشترک است.

اظهارات وزیرخارجه کویت و تمایل برای گفت‌وگو با ایران در شرایطی مطرح می‌شود که پیش‌تر تمیم بن‌حمد آل‌ثانی امیر قطر در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل با بیان اینکه ایران کشور بسیار مهم و تاثیرگذاری در منطقه است، گفت: «دوحه حاضر است تا میزبانی گفت‌وگوی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس با ایران را قبول کند.»

بن حمد تاکید کرد: «اختلاف اعراب با تهران سنی-شیعی نیست، بلکه یکسری اختلافات سیاسی در این میان وجود دارد که با گفت‌وگو و رایزنی قابل حل خواهد بود.» شیخ تمیم درباره توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 گفت: «توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران مثبت است، اما منطقه نیاز به این دارد که از گسترش سلاح هسته‌ای به‌طور کامل جلوگیری شود.» قطر به‌همراه کویت و عمان همواره از گفت‌وگو میان ایران و عربستان و منافعی که برای منطقه و حل بحران‌های موجود دارد، حمایت کرده‌اند.

پیش از تمایل امیر قطر نیز معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ایران اواخر مرداد ماه با اشاره به دور دوم سفرهای منطقه‌ای محمدجواد ظریف به سوریه، لبنان، پاکستان و هند، از تاسیس یک مجمع گفت‌وگو در خلیج‌فارس، تحت عنوان «جی7» بین ایران و 6 کشور حاشیه خلیج‌فارس خبر داده بود. امیرعبداللهیان درخصوص تشکیل این مجمع گفت: «این گفت‌وگوها با ابتکار امیر قطر دنبال می‌شود، البته پیش از آن بن علوی (وزیر خارجه عمان) این ایده را مطرح کرد، اما شرایط منطقه‌ای اجازه نداد که بتوانیم آن را عملیاتی کنیم.» معاون ظریف همچنین گفت: «در این مرحله بر مبنای تلاش‌های وزارت خارجه قطر و شخص بن علوی راجع به این مساله توافق شد و ظریف در سفر به کویت و قطر از برگزاری این نشست در سطح وزرای خارجه در مکانی که درباره آن توافق شود، استقبال کرد.»

امیرعبداللهیان نفس برگزاری این گفت‌وگوها را خروج از سوءتفاهم و رسیدن به درک مشترک و متقابل برای مقابله با بحران‌های موجود در منطقه و رسیدن به صلح و ثبات و امنیت پایدار، دانسته بود و درخصوص زمان و مکان این نشست گفت: «حداکثر تا پایان شهریور مرحله اول گفت‌وگوها آغاز می‌شود.»

با وجود وعده امیرعبداللهیان برای برگزاری گفت‌وگوها، اما فاجعه منا و کشته‌شدن حجاج ایرانی و تقویت تنش‌ها میان ایران و عربستان، زمینه‌های به‌وجود آمده برای گفت‌وگو را خنثی و تنش را جایگزین آن کرد. حتی این تنش به برخی دیگر از دولت‌های شورای همکاری خلیج‌فارس نیز سرایت کرد و ابتدا بحرین معاون سفیر خود را از تهران فراخواند و متقابلا ایران نیز در اقدامی مشابه، کاردار خود را از منامه فراخواند. پس از آن نوبت به وزیر خارجه امارات رسید و او در اظهاراتی غیرسازنده ضمن طرح مجدد موضوع جزایر سه‌گانه ایرانی، اتهاماتی را متوجه ایران کرد.

تحلیلگران در رفتارشناسی این اقدام بحرین و امارات معتقدند که نفوذ عربستان بر بحرین و امارات و پیروی سیاسی این دو کشور از سیاست‌های ریاض منجر به موضع‌گیری امارات و بحرین نسبت به ایران در این مقطع شده است. در سوی دیگر این تحلیل اختلافات میان خود اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس نکته دیگری است که ناظران بر آن تاکید می‌کنند. در یکسو عمان، قطر و کویت قرار دارند و در سوی دیگر عربستان، بحرین و امارات عربی متحده. تقابلی که در یک مقطع منجر به تنش میان قطر و عربستان شد.

در این چارچوب به‌نظر می‌رسد مسقط، دوحه و کویت لزوم گفت‌وگو و نقش آن در حل بحران‌های موجود را بهتر از سه بازیگر دیگر مجموعه شورای همکاری درک کرده و بر آن اصرار می‌ورزند. از این رو و با وجود گسترش تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی، می‌توان گفت که همچنان کانال گفت‌وگو بر سر مسائل موجود باز بوده و نقش بازیگران واسط و میانجی همچون عمان، کویت و قطر در این میان وجود دارد و می‌تواند راهگشا باشد.