چالش روحانی در سازمان ملل

به گزارش پایگاه 598، روز دوشنبه و در اولین روز از هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد شاهد سخنرانی روسای جمهور ایالات متحده آمریکا، ایران، روسیه، فرانسه و چین خواهیم بود. در نوبت چهار ساعته صبح روز اول، قرار است هشت رییس جمهور پشت تریبون قرار بگیرند که اوباما نفر دوم و روسای جمهور روسیه، چین، ایران و فرانسه جزو نفرات بعدی هستند. به این ترتیب اولین حضور مشترک حسن روحانی و باراک اوباما پس از توافق هسته ای وین، در مجمع عمومی سازمان ملل رقم خواهد خورد. حضوری که  می تواند مقدمات دیدار احتمالی این دو را فراهم کرده و پس از تماس تلفنی دو سال پیش گام مهم دیگری در تغییر سطح و شیوه روابط دو کشور بر دارد. این پیش بینی البته بیشتر جنبه ژورنالیستی داشته و مورد علاقه رسانه هاست چراکه هنوز دیوار بی اعتمادی معروف بین دو کشور آن قدر قطور و  بلند هست که مانع از دیداری در این سطح گردد. با این وجود وزرای خارجه دو کشور امروز دیداری کوتاه با هم داشته و به بررسی مراجل اجرای توافق هسته ای پرداختند.

«مجمع عمومی» به مثابه رکن اصلی، جهانی و مشورتی سازمان ملل متحد به طور منظم دوره‌های اجلاس سالیانه خود را از سپتامبر تا دسامبر یا ژانویه تشکیل می‌دهد و در موارد استثنایی به درخواست شورای امنیت یا به درخواست یک عضو که مورد موافقت اکثریت اعضا باشد، اجلاس فوق‌العاده خواهد داشت. مهم‌ترین بخش از نشست مجمع عمومی، اجلاس سران عضو سازمان ملل است که در آن، رهبران کشورهای عضو به ارائه مواضع و راهکارهای کشور متبوع خود در خصوص مسائل ملی و منطقه ای می پردازند.

 خاورمیانه،همچنان همه شور و همه شر

حسن روحانی امسال و در سومین حضورش  دراین گردهمایی جهانی، محمد نهاوندیان رییس دفتر ریاست جمهوری، محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری و حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی و البته محمد جواد ظریف را به عنوان هیئت همراه رسمی در کنار خود می بیند. تیمی که نشان دهنده رویکرد اجرایی او نسیت به حل و فصل مسائل ملی مرتبط با تخولات جهانی است.

هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حالی برگزار می شود که جهان همچنان با چالش های جدی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مواجه است و در این میان خاورمیانه روزهایی سرشار از تنش و همه شور وهمه شر را تجربه می کند. داعش به عنوان عنصری مخرب،گسترشی سرطان گونه در سوریه، عراق و کشورهای شمال آفریقا دارد. سوریه خسته و درمانده از جنگ های خانمان سوز داخلی چشم به طرح های رنگارنگ متحدان و معارضان خود دوخته است. هجوم جمعیت گسترده پناهجویان سوری به کشورهای اروپایی در یک ماه اخیرعمق فاجعه انسانی در این منطقه را به نمایش گذاشته است. به گونه ای که دبیر کل سازمان ملل متحد قرار است روز چهارشنبه هشتم مهر، میزبان نشستی با حضور رهبران کشورهای اروپایی باشد که در آن درباره بحران پناهجویی و مهاجرت بحث خواهد شد.

 عراق با وجود اصلاحات دولتی و برقراری آرامش نسبی همچنان بستری مناسب برای فعالیت های تروریستی محسوب می شود.عربستان هم شاهد کشمکش درونی شاهزادگان و طبقه حاکمی است که فجایع حمله به همسایه جنوبی خود را با بی تدبیری در برگزاری مراسم حج و مرگ دلخراش تعداد زیادی از حجاج تکمیل کرده است.

 برجام در تریبونی جهانی

 در مقایسه با این حوادث و شرایط، فعالیت هسته ای ایران به عنوان یکی از موضوعات مهم بین المللی در یک دهه اخیر، با توافق دو ماه پیش جمهوری اسلامی ایران و 1+5 از صدر اخبار و تحلیل ها کنار رفته است. با این حال  با توجه به روند بررسی این توافق در ایران و آمریکا و آغاز قریب الوقوع اجرای مفاد آن، افکارعمومی دنیا همچنان منتظر شنیدن مواضع سران کشورهای درگیر با موضوع، به ویژه ایران و ایالات متحده آمریکا هستند.

روحانی روز جمعه و درآستانه سفر به نیویورک، خواهان تلاش برای تبدیل نهال برجام به«شجره مبارکه» شد که «لاشرقیه ولاغربیه باشد چون محصول و میوه‌اش برای همه ملت‌های منطقه و جهان خواهد بود». اظهار امیدواری روحانی نسبت به اجرای موفقیت آمیز برجام  در حالی صورت می گیرد که تصویب و چکش کاری این سند هم در مجلس شورای اسلامی و هم در کنگره آمریکا وارد مراحل جدی و چالش برانگیزی شده است. پیش بینی می شود که روحانی در سخنرانی خود  با ارائه گزارشی از روند گفتگوهای طولانی مدت ایران و 1+5 بر عزم جدی ایران در اجرای سند برجام و البته مطالبه حقوق مندرج در آن تاکید کند.حقوقی که رفع سریع تحریم های نابرابر در صدر آن قرار دارد.

برجام  به عنوان مهم ترین برایند دوساله دولت یازدهم،همچنان دغدغه اصلی روحانی است. برایندی که حاصل بیش از دو دهه گفتگو و دو سال مذاکره جدی و فشرده دیپلماتیک است. تبیین دستاوردهای برجام در مقابل انتقادات پرحجم مخالفان داخلی،یکی از برنامه های اصلی رییس جمهور  و تیم مداکره کننده هسته ای در دو ماه اخیر بود. رویکردی که حال باید در برابر افکار عمومی جهانی ارائه و از آن دفاع شود. با این حال امسال فضای سنگین افکار عمومی که در یک دهه اخیر بر روی برنامه هسته ای ایران متمرکز بود و در دوسال گذشته نیز حضور روحانی و هیئت همراه  را تحت الشعاع قرار داده بود کاهش یافته و توجهات بیشتر بر روی بحران سوریه و  آوارگان پناهجوی این کشور  است.

سخنرانی رییس جمهور در اجلاس امسال مجمع عمومی، برای ناظران داخلی و خارجی اهمیت وافری دارد چرا که با توجه به توافق هسته ای و وضعیت شکننده و بحرانی منطقه امکان ایجاد ائتلاف های جدی و آرایش نوین سیاسی در خاورمیانه، محتمل است. توافق هسته ای ایران و لزوم اجرای برجام عاملی برای قرابت دیدگاه های بین المللی ایران و ایالات متحده است. از سوی دیگر بحران های گسترده منطقه ای که آمریکا در زمینه سازی آن نقش آفرین بوده است موضوع اختلاف جدی این دو کشور است. حال باید دید رییس جمهور به کدامیک از این دو موضوع مهم ضریب بیشتری خواهد داد. انتخاب هرکدام از این گزینه ها تا حد زیادی بیانگر رویکردهای آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

کلیات واکنش ایران نسبت به این تغییرات احتمالی در منطقه  را می توان  در این  سخنرانی واکاوی کرد. ضمن این که حادثه تلخ حج امسال و روابط تیره تر شده ایران و عربستان سعودی نیز متغیر مهمی در سخنرانی روحانی خواهد بود. واکنش رییس جمهور به این حادثه می تواند بیانگر رویکرد دولت نسبت به عمکرد مخرب عربستان در گستره جهان اسلام باشد. برای سنجش میزان صحت و سقم این پیش بینی ها باید تا دوشنبه منتظر ماند و شاهد سخنرانی رییس جمهور از تریبون سازمان ملل متحد شد.

منبع: رصد، پایگاه تحلیلی دفتر پژوهش